◄ جوامع تخصصی و Ngoهای موجود در بخش هوانوردی کشور چقدر موفق بوده‌اند؟

تین نیوز | "بررسی موفقیت‌ها و دلایل عدم كارایی جوامع تخصصی و Ngo های موجود در صنعت هوانوردی کشور" موضوعی بود که در یکی دیگر از میزگردهای آنلاین گروه "مدیریت هوایی" که یکی از گروه‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی موبایل است، مورد بررسی قرار گرفت.

نظر برخی از اعضای گروه در مورد موفقیت‌ها و دلایل عدم كارایی جوامع تخصصی و Ngo های موجود در صنعت هوانوردی در ادامه آمده است:

*  سه عامل مهم تاثیر در عدم موفقیت یا موفقیت ngo های تخصصی دارند:
- نخست اهداف اساسنامه ای باید نه شبیه و نه متضاد با بخش دولتی باشند بلکه بهتر است مکمل آن باشند.
- دوم اینکه تفکر افراد عضو از دیدگاه بودجه محوری و نگاه به بالادست تبدیل به حرکت تغییر دهنده از پایین بشود. شکی نیست که چانه زنی با نهادهای دولتی جزو جدا نشدنی برخی اهداف در بعضی Ngo ها می شود اما اساس تفکر بهتر است بر مبنای تغییر خرده فرهنگ های پایین دستی باشد.
- سوم اینکه غلبه بر یکی از ضعف های ما ایرانی ها شاید کلید موفقیت Ngo ها باشد و آن ایمان و اعتقاد به «روند» است. زودبازدهی و انتظار نتیجه گیری سریع نه تنها به صلاح Ngo  ها نیست بلکه عاملی برای یاس اعضاست. 

*  اگر در سطح کلان جامعه هم دقت نماییم، تشکل ها، احزاب و... در بخش های مختلف موفقیت چشمگیری نداشته اند و این مسئله متاثر از فاکتور های مختلف قانونی، فرهنگی و... است. در صنعت هوانوردی هم این ضعف به صورت جدی وجود دارد، هر چند معتقدم NGO ها و تشکل ها در صنعت خیلی نوپا هستند.

* سازمان های غیر دولتی ابتدا همزمان با تاسیس سازمان ملل متحد در سطح جهانی مطرح شد زیرا نمایندگان دولت ها عضو سازمان ملل بودند و لازم بود در کنار آنها تشکل سازمان غیر دولتی شکل گیرد. سازمان های غیر دولتی که در ایران به موسسات مردم نهاد شهرت دارند براب رسیدن به اهداف گوناگونی فعالبت می کنند.

* يكی از اساتيد لطفاً چند نمونه از NGO های صنعت هوانوردی ايران را نام ببرند تا بعد دو مورد علل موفقيت آنها بحث كنيم.

* جامعه متخصصین مراقبت پرواز
جامعه خلبانان
جامعه الکترونیک

* انجمن علمی حمل و نقل

* سازمانهای مردم نهاد همانطور که از اسمشان پیداست نه وابسته به دولت هستند و نه اثری از حاکمیت درون آنها پیدا می شود که می توانند درامد زا بوده ولی سود در آن معنی ندارد.
ویژگی ها:
غیردولتی بودن
تمایل به استقلال
خودجوشی و نیاز طبیعی
غیر سیاسی بودن
کار کردها:
ارتباطات عمومی
جلب مشارکتهای مردمی
جذب سرمایه ها ومنبع کوچک مردمی
ایجاد و تقویت هماهنگی بین دولت و مردم
گسترش نظارت عمومی
ارزیابی نظارت عمومی
ارزیابی فعالیتها
افزایش بهره وری
هنجارسازی
اهداف:
اقدامات اجرایی؛ عضو گیری، برنامه ریزی و نظارت و ارزیابی، بهره وری، امورحمایتی، درامدزدایی، اطلاع رسانی.
فرهنگ سازی
اقدامات پژوهشی ایجاد ارتباط با بخش های دولتی

* به نظر شما وظايف اين سازمان چيست و چه مقابله و يا بهتر بگويم مذاكراتی با دولت برای نيل به اهداف اين سازمان انجام شده است.

* سازمان های مردم نهاد از افرادی تشکیل می شوند که به صورت داوطلبانه و بدون وابستگی به دولت و به طور غیر انتفاعی و عام المنفعه در جهت اهداف فرهنگی و علمی و اجتماعی و تخصصی و صنفی فعالیت می کنند. در ایران این نوع نهادها طبق مقررات به شکل های متفاوت تشکیل می شوند و انواع گوناگون دارند. بخشی از آنها بر اساس مقررات وزارت کشور ایجاد میشوند مانند جوامع متخصصین مراقبت پرواز و الکترونیک هواپیمایی که عموما هدف صنفی دارند.

*  تشکل‌های مردم نهاد به ترتیب عرض می شود.
1.کانون مهمانداران
2.انجمن هوانوردان آزاد
3.کانون هوانوردی ایران
4.انجمن حمل و نقل هوایی
5.جامعه متخصصین مراقبت پرواز
6.انجمن ملی پرواز
7.جامعه متخصصین الکترونیک
8.اتحادیه هوایی و فضایی ایران
9.انجمن علمی حمل و نقل هوایی
10.جامعه خلبانان ایران
خروجی : 0

* با توجه به نوپا بودن این تشکل ها که اکثریت در مرحله تثبیت قرار دارند، فکر می کنم برای نقد موفقیت یا عدم آن نیاز به زمان می باشد. ولی آنچه که در ابتدا به عنوان خطر جدی این تشکل ها را تهدید می کند، تکیه به سازمان مطبوع است به جای تکیه بر اعضا. 

* همان تقابلی که بین بخش دولتی و خصوصی وجود دارد در بین این دو بخش با این گونه تشکلها هم وجود دارد.

* بخش‌های دولتی و خصوصی به دلیل ایجاد اهرم قدرت و تاثیر گذاری زیاد علاقمند به حضور این تشکل‌ها نیستند.

* اصولا یک مشکل بسیار جدی که من فکر می‌کنم ریشه در فرهنگ کار ما دارد این است که استارت اولیه قوی است اما بسیار زود در ادامه به سردی می گراید.

* موسسین تمام این تشکل ها و یا هیات های مدیریتی آن، دارای پست سازمانی و یا مشغول به کار هستند. به نظر من کسانی باید در این زمینه ورود کنند و مطالبه گر حقوق باشند که دارای مسئولیت نبوده و بازنشسته باشند. این عزیزان خبره و مجرب و آزاد می توانند وقت صد در صدی خود را برای تشکل مطبوع بگذارند.

* خروجی این تشکل ها قطعا صفر نیست.

* خروجی تشکل های مردم نهاد صفر نيست، بلكه منفی هست، تشكيل نشدن اين نهادها از تشكيل شدنشان مفيدتر بود. قديمی ترين سازمان مردم نهاد ما در هوانوردی خروجی نداشته است. تا وقتی كه فكر می كنيم تلاش بدون نتيجه ستودنيست، نمی توان انتظار پيشرفت در يك نهاد غير دولتی را داشت.

* جامعه متخصصین مراقبت پرواز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نهادها که قبل از انقلاب نیز وجود داشته حدود 800 نفر عضو دارد. که همه آنها با مدرک مهندسی مراقبت پرواز و حدود 10 نفر دکتری در رشته های کار آفرینی، رفتار سازمانی، حقوق، هوافضا، بازرگانی، و تعدادی از دوستان در سه یا چهار رشته مختلف دانشگاهی دارای تحصیلات عالیه هستند. تعدادی از همکاران نیز علاوه بر مهندسی هوانوردی خلبان نیز هستتد. جامعه ای است پویا منسجم و برنامه محور که ارتباطات بسیار خوبی با نهادهای حاکمیتی و حقوقی دارد و بازوی توانمند وزارت راه مخصوصا حوزه هوانوردی است که در سوانح هوایی و جلسات سالیانه ایفاتکا فعالانه حضور موثر دارد و سال گذشته برای اولین بار میزبان جلسه اسیا و اقانوسیه بود.

* خروجی که منتهی به نتیجه نباشد از نظر من صفر است. جامعه مراقبت به نسبت نظام مندتر فعالیت کرده است.

* نباید افراط و تفریط داشت انتظار از خروجی بالاست در حالی که نحوه تشکیل همین نتیجه را دارد.

* صفر و منفی برای زمان قبل از ایجاد تشکل است قطعا هر تشکلی با توجه به اهداف و تلاش خود تا حدودی به معیارهای خود نزدیک می شود شاید موفق نباشد اما همین تلاش به نظر بنده ستودنیست.

* البته تشکل صنفی و تشکلی که فعالیت حزبی و تخصصی انجام می دهد متفاوت می تواند باشد. تشکل صنفی تنها حامی و پشتیبان حقوق صنف است.

* ما باید موانعی را هم سد راه است در نظر بگیریم موانعی همچون نهادهای حاکمیتی شرکت‌های دولتی و خصوصی صاحب امتیاز. ضمن این که ما باید به دنبال تقویت این تشکل ها باشیم نه کوبیدن آنها.

* سازمان های غیردولتی عموما در کشورهایی که فعالیت ها به بخش خصوصی داده شده و دولت سیاستگذاری می کند موفق هستند زیرا در جهت ارتقای منافع صنف در محافل دولتی دفاع می کنند ولی در کشور ایران مثلا چون فعالیت ناوبری هوایی در اختیار شرکت دولتی است همواره اعضای گروه خود کارمند دولت هستند برای برقراری تعادل مشکل دارند و نمی توانند موفق باشند. علاوه بر آن در ایران برای فعالیت های کاملا خصوصی و تابع قانون نظام صنفی اتحادیه های خاص طبق قانون نظام صنفی تشکیل و وظایفی دارند به عنوان موسسه عمومی غیردولتی که آنها نسبت به نهادهای مردم نهاد که بر مبنای قانون عام و تدوین اساسنامه ایجاد می شوند موفق تر هستند.
 
* عمده مشکلات این نهادها عدم برنامه ریزی استراتژیک در نتیجه نداشتن چشم انداز قوی و اهداف منسجم، عدم توانایی در جذب اعانه های مردمی و درآمد زایی و گاها تضاد با اهداف و منافع ساختار رسمی و نهاد قدرت قانونی و اختیارات کم ، ملموس نبودن اهداف برای همه اعضا، پایین بودن عرق سازمانی در بین اعضا و شاید تداخل در منافع و تضاد درون گروهی و...است.
به همین جهت بقیه گروه‌هایی که تابع قانون نظام صنفی نبودند از طریق قانون خاص موسسه عمومی غیر دولتی تشکیل دادند مانند سازمان نظام پزشکی و نظام مهندسی و نظام کشاورزی و نظام روانشناسی. به همین جهت ضروری است جهت خروجی بیشتر از طریق قانون خاص سازمان نظام هوانوردی کشوری را ایجاد کنیم تا از قدرت قانونی بیشتر برخوردار و دارای وظایف معین و همانند اتاق بازرگانی و سایر سازمان های خاص دارای کرسی در شوراها است.

* بزرگترین چالش ها در تشکل های تخصصی، عدم وجود سرمایه، عدم فعالیت سیاسی، عدم داشتن ساختار منسجم، عدم وحدت تشکیلاتی، عدم وقت گذاشتن هدفمند مدیران و عدم استراتژی کلان است و اکثرا از آن به عنوان ابزار مطرح نمودن خود در حوزه های سیاسی و اجتماعی استفاده می کنند. تشکل را باید همچون یک سازمان دولتی جدی گرفت و با برنامه و تمرکز صد در صدی مدیریت آن را بر عهده گرفت. ضمن این که طبق قانون فعالیت اقتصادی برای تشکل ها ممنوع است و راه های غیر مستقیم درآمدزایی باید برنامه ریزی شود. تشکل غیر دولتی باید قدرتی همچون اتاق بازرگانی ،صنایع و معادن ایران داشته باشد. دارای چنین جایگاه و شخصیتی. 

*  يكی از بزرگترين موانع، هدف كسب درآمد اقتصادی برای با نفوذترين افراد نهاد است. تا موقعی كه هدف كسب درآمد باشد، اهداف ديگر به بن بست خواهد رسيد.

* پویایی، دوام و میزان اثر بخشی هر تشکلی به تلاش و پشتکار تک تک اعضای آن و ایمان اعضا به خود و تشکیلات خود برمی‌گردد.

* به جای منافع گروهی در بخش باید تمامی گروه ها از منافع صنعت هوانوردی کشوری 
دفاع کنند. در درون بخش هر گروهی از منافع خود دفاع کند ولی در کل کشور و در برابر حاکمیت از منافع صنعت هوانوردی کشوری به طور یکپارچه حمایت شود. 

*  این سازمان نظام می تواند بسیاری از خدمات اجرایی سازمان هواپیمایی را بر عهده بگیرد. منع قانونی هم ندارد. اداره گواهینانه ها، کمیته فنی و حتی هوانوردی و البته بخش های بازرسی و وارسی ناوگان برای تداوم صلاحیت پروازی می تواند از سازمان هواپیمایی برون سپاری شده و از این طریق و با نظارت و سیاست گذاری هواپیمایی کشوری انجام شود.

* در کنار آن باید با توجه به تجربیات جهانی به تدریج واگذاری فعالیت ها به بخش خصوصی انجام شود تا دیگر تصدی ها در اختیار دولت نباشد و تضاد منافع ایجاد نشود و اتحادیه های صنفی موفق شوند.