بلندمرتبه‌ها سد راه باد می‌شوند؟
تین نیوز | ۲۳ درصد از جمعیت ایران، در دشت تهران ساکن شده‌اند؛ به‌عبارت دقیق‌تر ۲۳ درصد از جمعیت کشور فقط در ۱.۵ درصد از مساحت کشور ساکن هستند. همین مسئله باعث شده تا شهردار تهران از رخ دادن فاجعه‌ای خبر دهد که آلودگی هوا تنها یکی از تاثیرات بارز آن است.
راهكار چیست؟
كارشناسان حوزه شهرسازی و معماری بر این باورند كه این روزها استفاده از ارتفاع به جای اشغال سطح زمین در ساخت‌وسازهای شهرهای پرتراكم امری اجتناب‌ناپذیر است. به‌طور نمونه پیروز حناچی، رئیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری كشور، سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، حامد مظاهریان، معاون امور مسكن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، محمد سالاری، رئیس كمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران و محمدرضا حافظی، عضو كمیته مقررات ملی ساختمان وزارت مسكن و شهرسازی بر این عقیده‌اند كه با توجه به رشد شهرنشینی در كشور باید به سمت
ساخت بناهای بلند رفت.
البته همگی بر این نظرند كه در این مسیر باید ضوابطی وجود داشته باشد تا در ساخت‌وسازهای بلند مسائل زیست‌محیطی، كمبود آب، ترافیك، تأثیرات جمعیتی، حقوق شهروندی، فنی و سازه‌ای، ایمنی، اقتصادی و... مدنظر قرار گیرد. در این میان نكته اینجاست كه طبق آخرین جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری كه دوشنبه قبل برگزار شد، همچنان ضوابط بلندمرتبهسازی در این شورا در حال بررسی است و تأخیر در ابلاغ آن، می‌تواند مشكلاتی را با توجه به حجم درخواست زیادی كه برای ساخت بناهای بالای 12طبقه وجود دارد،
در كلانشهرها به‌وجود آورد. اگرچه طرح جامع و تفصیلی تهران، به‌عنوان اسناد بالادستی هم‌اكنون ملاك قرار گرفته اما چمران معتقد است كه ابلاغ هرچه سریع‌تر ضوابط بلندمرتبهسازی می‌تواند بسیاری از آسیب‌های جدی این حوزه را رفع كند؛ در واقع وجود ضابطه اساسا بهتر از بی‌ضابطگی است. اینطور كه رئیس شورای شهر تهران گفته این ضوابط توسط كمیسیون ماده 5شهرداری تدوین و ابهامات آن رفع و به شورای‌عالی شهرسازی ارجاع داده شده است اما همچنان خبری از ابلاغ آن نیست.
بناهای بلند عامل آلودگی هوا نیست
اگرچه این روزها از ساخت‌وسازهای بلند در پایتخت به‌عنوان مانعی در برابر جریان باد یاد می‌شود اما مطالعات جهانی نشان می‌دهد كه اساسا چنین ادعایی پذیرفتنی نیست. مؤسسه بین‌المللی علوم زیست‌محیطی و بوم‌شناسی (IAEES) تحقیقات گسترده‌ای را در زمینه تأثیرات ساختمانهای بلند بر آلودگی هوا انجام داده است.
طبق تحقیقات این مؤسسه امروزه ساختمانهای بلند در كلانشهرها با رعایت اصول زیست‌محیطی باعث می‌شود كه زمین كمتر تحث‌تأثیر عوامل منفی ساخت‌وساز قرار بگیرد. این مؤسسه راهكارهایی را برای تأثیرات بناهای بلند در میزان آلودگی هوا ارائه می‌دهد كه یكی از مهم‌ترین آنها استفاده از فضای سبز در كف و سقف ساختمان به‌عنوان ساختمانهای سازگار با محیط‌زیست است.
طبق گزارش این مؤسسه حتی توجه به این موضوع می‌تواند بهبود كیفیت هوا را هم در پی داشته باشد. محمدباقر قالیباف، شهردار تهران هم در ابتدای هفته جاری و در جریان برنامه زنده تلویزیونی برای رد این ادعا گفت: «پدیده اینورژن (وارونگی هوا) فقط در شهر تهران رخ نمی‌دهد و كل دشت تهران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. یعنی محدوده اطراف پایتخت نیز با این پدیده و در نتیجه ساكن ماندن آلودگی درگیر هستند.»
وی همچنین در برابر این سؤال كه ساخت‌وسازهای منطقه 22جلوی جریان باد غالب غرب به شرق تهران را گرفته، سؤالی را مطرح كرد؛ «آیا در شهرهای اراك، اصفهان و مشهد هم ساختمانهای بلند جلوی جریان باد را گرفته‌اند كه آلودگی هوا در ماه‌های سرد سال همزمان با پدیده وارونگی هوا، شدت می‌یابد؟» شهردار تهران به این نكته نیز اشاره كرد كه باد فقط از سمت منطقه 22به سمت مركز و شرق پایتخت جریان ندارد و باد از شهرستان‌های قدس، شهریار، ملارد و... نیز می‌تواند آلودگی هوا را پس بزند؛ به بیان دیگر پدیده اینورژن در كل دشت تهران رخ می‌دهد. به همین علت در این مناطق كه
ساختمانهای بلندمرتبه‌وجود ندارد آلودگی هوا به‌خاطر خودروهای فرسوده، موتورسیكلت‌های بنزینی، صنایع آلاینده، معادن شن و ماسه و كامیون‌های آلاینده مربوط به آنها و عوامل دیگر افزایش می‌یابد.
تونل باد كجاست؟
یكی از مباحثی كه در تدوین ضوابط بلندمرتبهسازی به بحث و بررسی گذاشته شده، تونل باد است. براساس این مبحث مشخص می‌شود كه ساختمانهای بالای 12طبقه در كدام پهنه‌های شهر می‌توانند احداث شوند كه مانعی در برابر جریان باد نباشد. اما این موضوع كلیت تونل باد را در‌بر نمی‌گیرد. در این مبحث همچنین ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش‌سوزی مورد مطالعه قرار گرفته است. در واقع بررسی شده كه ساختمان بلندمرتبه جایی احداث شود كه چنانچه آتش‌سوزی در آن رخ داد، جریان باد در آن نقطه به‌گونه‌ای نباشد كه باعث گسترش حریق شود.
مجوز بلندمرتبهسازی صادر نمی‌شود
قالیباف اعلام كرده تا زمانی كه ضوابط نهایی بلندمرتبهسازی ابلاغ نشود، مجوز ساخت بنای بالای 12طبقه در شهر تهران صادر نمی‌شود. وی همچنین درباره ضوابط بلند مرتبه‌سازی گفت: «پیشنهادهای خود را در این رابطه به شورای‌عالی شهرسازی ارائه كرده‌ایم و تصمیم نهایی با این شوراست.
هر تصمیمی شورای‌عالی شهرسازی بگیرد ما آن‌را لازم‌الاجرا می‌دانیم.» وی اعلام كرد آنطور كه در جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری مطرح شده، ضوابط بلندمرتبهسازی تا پایان سال نهایی و ابلاغ می‌شود. عدم‌صدور مجوز جدید ساخت بناهای بلند را مهدی چمران هم تأیید كرد و گفت: «مجوزهای ساختمانهای بلند در حال احداث، پیش از اینها و طبق طرح تفصیلی صادر شده است.»
بلندمرتبهسازی براساس طرح تفصیلی چگونه است؟
در راستای ضابطه‌مندی بلندمرتبهسازی در كلانشهرها به‌خصوص پایتخت، قوانینی در طرح تفصیلی تدوین شده است. مدیركل شهرسازی و طرح‌های شهری شهرداری تهران درخصوص این طرح و قوانین مربوط به بلندمرتبهسازی در آن گفت: «ارتفاع ساختمانهای تهران میان قد است كه پس از اجرای طرح تفصیلی متوسط ارتفاع آن نیم طبقه افزایش می‌یابد.»
به گفته پاكساز، كمیته‌های تخصصی زیرمجموعه این طرح، مكان‌یابی برای ساخت بناهای بلند را انجام داده‌اند. وی اضافه كرد كه در طرح تفصیلی، ضوابطی خاص مانند قرار نگرفتن تمام بلوك‌ها در كنار یكدیگر، عقب و جلو شدن این بلوك‌ها به‌منظور اجازه عبور جریان هوا به‌گونه‌ای كه قاعده مشرفیت نیز رعایت شود، درنظر گرفته می‌شود. وی تأكید كرد طبق ضوابط بلندمرتبهسازی كه در طرح تفصیلی گنجانده شده جریان هوا در سطح شهر مسدود نخواهد شد.
