◄ بهره‌ وری پایین واگن های باری در ایران با نگاهی به حمل‌ و نقل ریلی کانادا

عباس قربانعلی بیک: «در آمریکای شمالی هفت شرکت کلاس یک ریلی فعالیت دارند. از این تعداد دو شرکت کانادایی CN  و CPKC  حدود ۸۰ درصد کل حمل ریلی کانادا را در اختیار دارند. در ادامه برخی شاخص های عملکردی شرکت CN می تواند برای بررسی های بیشتر و مقایسه با عملکرد بخش ریلی ایران مورد استفاده قرار گیرد: 

عملکرد شرکت CN در پایان ۲۰۲۳ (ارقام از مایل به کیلومتر تبدیل شده است): طول شبکه ریلی: ۳۰۲۰۰ کیلومتر، تعداد لکوموتیو: ۲۳۰۰، تعداد واگن: ۵۴۰۰۰، کل دارایی: ۵۲.۶ میلیارد دلار، کل درآمد: 16.8 میلیارد دلار، تن کیلومتر: ۳۷۵ میلیارد، تناژ حمل: ۲۷۲ میلیون متریک تن، تعداد واگن بارگیری شده: ۵.۴ میلیون، متوسط طول سیر قطارها: ۱۱۶۰ کیلومتر، متوسط سیر روزانه واگن: ۳۴۳ کیلومتر، متوسط سرعت قطارها: ۳۲ کیلومتر در ساعت، متوسط تعرفه هر تن کیلومتر: ۴/۳ سنت، نسبت هزینه عملیاتی به درآمد: 60%، میزان سرمایه گذاری: ۳.۱ میلیارد دلار، نرخ بازگشت سرمایه: 16.8%، تعداد کارکنان: ۲۵۰۰۰ .

بر اساس داده های فوق هر واگن طی سال بالغ بر ۱۰۰ بارگیری داشته است (بطور متوسط هر ۳.۶۵ روز یک بارگیری). عملکرد بهره وری هر واگن به طور متوسط ۷ میلیون تن کیلومتر در سال است. بهره وری واگن در شبکه ریلی ایران بین ۱ تا 1.2 میلیون تن کیلومتر در سال است که قریب یک هفتم (یک ششم) بهره وری واگن های شرکت CN در کانادا می باشد.با احتساب داده های فوق سرعت بازرگانی واگن های باردار و خالی حدود ۱۴ کیلومتر در ساعت ( واگن کیلومتر کل تقسیم بر واگن ساعت) تخمین زده می شود که بیش از سه برابر سرعت بازرگانی در شبکه ریلی ایران است. نسبت سرعت بازرگانی به سرعت متوسط قطارها در شبکه ریلی CN حدود 44 درصد است. این نسبت در شبکه ریلی ایران با فرض اینکه سرعت بازرگانی ۴ و سرعت متوسط قطارها در شبکه ۴۰ باشد (قابل بررسی است) معادل 10 درصد است که نشان از کارایی پائین عملیات تخلیه و بارگیری و سهم بالای زمان خارج از سرویس بودن ناوگان به دلایل تعمیراتی و همچنین مشکلات ناشی از مانور و تفکیک واگنها در مبادی و مقاصد مختلف دارد. بالغ بر ۱۸ درصد درآمد سالانه مجددا در نگهداری و توسعه شبکه و ناوگان سرمایه گذاری می شود. » (مطلب منتشر شده به نقل از دکتر بابایی)

سرعت متوسط قطارهای باری CSX حدود 25 کیلومتر بر ساعت و توقف در ایستگاه ها کمتر از 12 ساعت است (تین 240850).

یکی از شاخص های بسیار مهم در بهره وری واگن های باری سرعت بازرگانی است که سه ماهه اول سال های 1398 تا 1401 نیز به ترتیب عبارت بودند از بالای 4 تا زیر 4 کیلومتربرساعت، با کاهش 20، 26 و 18% (واگن از 25 به 28 هزار، تین 246955).

در سال 2020 شاخص بهره وری واگن باری قزاقستان 4040 هزار تن کیلومتر بر واگن درسال (با سیر 777 کیلومتر)، چین 2790 (با سیر 863)، هند 2550 (با سیر 604) و سوئیس 3250 (با سیر 321) هزار تن کیلومتر بر واگن در سال بوده (تین 237049).

با وجود بهره وری بسیار پایین واگن باری، در برنامه هفتم سرعت بازرگانی 70 درصد بالاتر از شروع برنامه تصویب شد (تین 285863).