◄ فرصت های استثنایی در راه اندازی لوکوموتیوهای متوقف مانوری

عباس قربانعلی بیک: شرکت واگن پارس در سال 1384 به درخواست راه آهن، آگهی مناقصه ای برای خرید 70 دستگاه لوکوموتیو مانوری 4 محوره منتشر نمود که درپی آن با مدیرعامل، معاونان ناوگان و بهره برداری ... مکاتباتی برای تغییر به نوع 6 محوره صورت پذیرفت.

پیشنهاد جایگزینی لوکوموتیو 6 محوره با کشش 50 پرصد بالاتر از 4 محوره (369 در برابر 245 کیلونیوتن) مبتنی بر نیاز راه آهن به لوکوموتیوهای مانوری سنگین (در ایستگاه های تشکیلاتی جنوب شرق، هرمزگان ...) بود که حتی در سال های پایانی دهه شصت هم سبب به کارگیری لوکوموتیوهای GT26 برای مانور می گردید (گزارش اردیبهشت 1370 با موضوع: بررسی علل خرابی های توربوشارژر لوکوموتیوهای GT26، بند 14 الف ص 41، استفاده از دیزل سنگین جهت مانور)، (تین 234857، 270535، 280535).

اکنون بعد از 33 سال از گزارش مذکور، نه تنها همچنان شاهد به کارگیری لوکوموتیوهای سنگین در مانور برخی نواحی هستیم بلکه حدود 30 درصد از بهترین لوکوموتیوهای راه آهن در خط اصلی یعنی لوکوموتیوهای C30-7 به این امر اختصاص داده می شود. 

بر اساس آمار لوکوموتیوها در تاریخ 13 آذر 1403، از تعداد 664 لوکوموتیو معادل (531 دستگاه لوکوموتیو)، 419 لوکوموتیو معادل در کاربری باری بود و 150 در مسافری، 92 در مانور و 4 در ریل گذاری درصورتی که جمع لوکوموتیوهای مانوری گرم (شامل: G12- G8- G16- G18 و هیتاچی) در این روز 95 دستگاه و برابر 51 لوکوموتیو معادل بوده لذا 41 لوکوموتیو معادل از انواع اصلی در عملیات مانور (9 دستگاه از C30-7، 3 دستگاه U30C، 5 دستگاه GT26 و 1 دستگاه GT26MP)، همچنین برای تردد (1 دستگاه از C30-7، 0 دستگاه U30C، 4 دستگاه GT26 و 5 دستگاه GT26MP) قرار داشتند.

کل لوکوموتیوهای مانوری (شامل: G12- G8- G16- G18 و هیتاچی) در این روز 198 دستگاه بوده که مفهوم آن توقف 103 دستگاه لوکوموتیو است که غالبا به دلیل برداشتن قطعات از موتور و ... تبدیل به پوسته و شاسی خالی از قطعات شده اند.

یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که تعداد کل لوکوموتیوهای G12 که در این روز 125 دستگاه برابر 63 درصد انواع مانوری بوده ولی این لوکوموتیوها در سال 1335 برای خط اصلی بتدریج برای جایگزینی لوکوموتیوهای بخار وارد ناوگان شدند.

نامه ارسالی 930903 در مورد لوکوموتیو مانوری به مدیرعامل راه آهن: ... متوسط وزن قطارها در ایران بالاتر از متوسط وزن قطارهای کشورهای عضو اتحادیه اروپا می باشد که به عنوان مثال می توان به آمار اتحادیه بین المللی راه آهن ها اشاره نمود که طی سال های اخیر حدود 1100 تن در ایران و 400 تن در کشورهای عضو اتحادیه اروپا بوده است و بدیهی است برای جابجایی این قطارها در خطوط اصلی و ایستگاه های راه آهن ایران نیاز به لوکوموتیوهای (اصلی و مانوری) قویتر و سنگین تری می باشد ... .

متوسط وزن قطارها در راه آهن های آمریکا نیز از چند دهه قبل افزایش یافته به نحوی که بر اساس کتاب آمار Railroad Facts 2008، در سال 1929 بار خالص قطارها حدود800 تن بوده و در سال 2007 به حدود 3300 تن رسیده است (بیش از 4 برابر).

با عنایت به انتشار آگهی بین المللی اخیر برای خرید 70 دستگاه لوکوموتیو مانوری و مطالعات و بررسی های به عمل امده به ویژه طی ده سال گذشته و نظر به نیروی کشش و ترمز بیشتر لوکوموتیوهای 6 محوره با وجود قیمت مشابه و حتی برخی موارد کمتر از نوع چهار محوره و از سوی دیگر تعداد بسیار زیاد لوکوموتیوهای چهار محوره موجود، پیشنهاد می گردد موافقت و دستور فرمایید نسبت به بررسی و نیازسنجی مجدد و تغییر مشخصات این لوکوموتیوها و تبدیل آنها به نوع 6 محوره اقدامات لازم معمول گردد.

با لوکوموتیوهای سنگین به کارگرفته شده در مانور که 10 درصد لوکوموتیو معادل کاربری باری هستند (18 درصد لوکوموتیو باری راه آهن)، ظاهرا می توان 10 درصد بار بیشتر جابجا نمود ولی به دلیل قابلیت اعتماد بیشتر لوکوموتیوهایی مانند C30-7 پیش بینی می شود که تاثیر آنها تا 15 درصد و حتی بالاتر باشد. با رویکرد راه اندازی لوکوموتیوهای مانوری و تبدیل آنها به هیبرید، چندموتوره، سرباره ...، می توان تحول سریعی را در جابجایی بار و افزایش درآمد راه آهن ایجاد نمود به ویژه با مشارکت کارکنان در قالب شرکت های تعاونی در ادارات کل راه آهن (تین 280510)، (نمونه اولیه هیبرید در سال 1380 توسط مرحوم دکتر دادمان رونمایی و در سال 1394 آمادگی سرمایه گذار برای تبدیل 37 دستگاه G12 متوقف بصورت BOT به راه آهن اعلام گردید، تین( 176271).