موج‌های ناکام در بورس تهران
بعد از رونق پرشتاب بورس در سال 92، مدت‌ها است رفتار بازار سهام نوسانی شده و خبری از معاملات پرشور نیست؛ به‌طوری‌که روندهای مثبت، خیلی سریع به رکودهای ملال‌آور تبدیل می‌شوند و به‌نظر می‌رسد روحیه نوسان‌گیری سهامداران فراگیرتر از هر زمانی شده است.
بعد از رونق پرشتاب بورس در سال 92، مدت‌ها است رفتار بازار سهام نوسانی شده و خبری از معاملات پرشور نیست؛ به‌طوری‌که روندهای مثبت، خیلی سریع به رکودهای ملال‌آور تبدیل می‌شوند و به‌نظر می‌رسد روحیه نوسان‌گیری سهامداران فراگیرتر از هر زمانی شده است.
مداخله در روند عادی معاملات را می‌توان مهم‌ترین علت این رویکرد دانست. جایی که گاه مقام ناظر با محدود کردن فروشنده‌ها در فضای اصلاحی، آنها را تشنه فروش در روند صعودی می‌کند یا ورود برخی سهامداران عمده با نقدینگی بالا موجب غیرواقعی شدن قیمت‌ها و تحلیل‌گریزی می‌شود.
بورس تهران در آخرین ساعات معاملات روز گذشته با رشد اندک 28واحدی به‌کار خود پایان داد. ارزش معاملات نیز کماکان در سطحی پایین‌تر از 100 میلیارد تومان قرار داشت که حاکی از کمبود نقدینگی در بازار است. بررسی روند شاخص طی مدت اخیر نشان می‌دهد که در چهار دوره شاخص کل تحت تاثیر برخی خبرهای مثبت به سوی سطح مقاومتی 81 هزارو 537 واحد حرکت کرده؛ اما از رسیدن به این سطح ناکام بوده است. «دنیای اقتصاد» در این گزارش دلایل ناکامی شاخص کل از تداوم رشد بررسی شده است. موج سواری و نگاه کوتاه‌مدت بسیاری از سهامداران، رفتار به دور از تحلیل بزرگان حقیقی و مدیریت آنها در برخی از سهم‌ها، خرید و فروش تکلیفی حقوقی‌ها و ناهماهنگی نقدینگی با اندازه بازار از مواردی است که در زمینه ناکام ماندن شاخص سهام از صعود بیشتر مطرح می‌شود.
بورس در برخورد با نیمه کانال 81 هزار واحدی
شاخص کل بورس تهران طی هفته‌های گذشته چهار بار به سمت سطح 81 هزار و 537 واحدی حرکت کرده است و در هر بار نیز از رسیدن به این سطح ناکام مانده است.با موج‌های مثبتی که در هفته‌های اخیر شکل گرفت این انتظار میان بسیاری از فعالان بازار وجود داشت که با این حجم از خبرها، تعداد روزهای صعودی بورس بیش از اینها ادامه داشته باشد. اما باوجود حجم قابل توجهی از رخدادهای مثبتی که وجود داشت، بورس نتوانست سطح مقاومتی مذکور را بشکند. از سوی دیگر رفته رفته ارزش و حجم معاملات کاهش یافت و بازار سهام بار دیگر طعم کمبود نقدینگی را چشید. موضوعی که این روزها در اعداد و ارقام کلان بازار به خوبی مشهود است. در برخی موارد معاملات به نحوی پیش رفت که با انتظارات بازار همخوانی نداشت. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
عبور بورس از اخبار مثبت
یکی از این موارد مربوط به انتظارات از بازگشایی نمادهای پالایشی بود. در گزارشهای پیشین «دنیای اقتصاد» نیز بیان شد بازگشایی نمادهای پالایشگاهی که با وجود تحولات اخیر در نرخ‌گذاری از سوی شرکت پالایش پخش برای این صنعت مثبت ارزیابی می‌شد، نتوانست اثر بسیار ملموسی برروند کلی بازار داشته باشد. عنایت نرخ‌گذار در صنعت پالایشی زمینه تعدیلات مثبت قابل توجهی در نمادهای زیر مجموعه این گروه را فراهم کردند. علاوه بر این اخیرا برخی شرکت‌های این گروه توانستند با انعقاد قراردادهای مهم با کشورهای خارجی سطح فعالیت‌های خود را در آن‌سوی مرزها افزایش دهند. این موضوع نیز بر روند معاملات گروه پالایشی اثر جدی نداشت. کارشناسان یکی از علت این کم‌اقبالی را مربوط به روند گذشته این شرکت‌ها بیان می‌کنند. به‌نظر می‌رسد مشکلاتی که طی سال‌های 92 و 93 برای این شرکت‌ها رخ داد کماکان در اذهان سهامداران باقی مانده و باعث شده آنها با احتیاط بیشتری از کنار این سهم‌ها عبور کنند.
مشابه این موضوع هفته اخیر در صنعت خودرو نیز قابل رویت بود. خبرهای خوب برای این صنعت به خصوص با عقد بزرگ‌ترین قرارداد خودرویی کشور با شرکت رنو در هفته اخیر نتوانست تکان جدی به شرکت‌های این صنعت بدهد. بسیاری از نمادهای خودرویی تنها در یک روز مانده به ثبت این قرارداد مورد اقبال معامله‌گران دربازار قرار گرفتند. به‌طوری که گروه خودرو طی روز مزبور علاوه بر اینکه بیشترین رشد را میان صنایع بورسی به ثبت رساند، عنوان بیشترین ارزش معامله روزانه را نیز به خود اختصاص داد. موضوعی که نشان از کوچ قابل توجهی از حجم نقدینگی به این سهم‌ها داشت. اما این امر تنها مختص به یک روز بود و طی دو روز گذشته بازار بی‌تفاوت به این اخبار روند نزولی در بسیاری از نمادهای این صنعت را پیش گرفته است. به‌عنوان مثال نماد «خپارس» که طی آن روز شاهد تشکیل صف با حجم حدود 11 میلیون سهمی بود، بار دیگر در مسیر نزولی قرار گرفت.
سومین مورد مربوط به روند کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی و اثر آنها بر صنایع کالامحور است. شرکت‌های معدنی – فلزی علاوه بر اینکه در گزارشهای سه‌ماهه عملکرد بسیار قابل‌قبولی را به‌جا گذاشتند، تحت تاثیر رشد قیمتی مناسب در بازارهای جهانی نیز بودند. بررسی نمودار شاخص این صنعت گویای این موضوع است که مسیر رشد‌های این سهم‌ها با شتاب کمتری نسبت به قبل ادامه دارد. این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که قیمت مس طی روزهای اخیر به بیش از 6هزار و 400 دلار رسید و اکنون نیز در همان محدوده قرار دارد. روی نیز طی این مدت رشد‌های قابل توجهی را تجربه کرد و هم‌اکنون در کانال 2 هزار و 800 دلار قرار دارد. با توجه به سطوح قبلی قیمت این دو کالا،بسیاری بر این باور بودند که سوخت‌های جدیدی از بازارهای جهانی وارد بورس شود و با روشن شدن موتور بورس فصل جدیدی برای بسیاری از شرکت‌ها رقم بخورد. اما چه شد که با تمام این تحولات مثبت موج‌های صعود ناکام ماند و بورس از شتاب رشد‌های اخیر فاصله گرفت؟
چرا بورس از صعود بازماند؟
در این بخش می‌توان به چند موضوع اشاره کرد. در بسیاری از مقاطع زمانی و طی یک‌سال اخیر به کرات دیده شد که نگرش سهامداران به معامله در بازار سهام تغییر کرده است. نگرشی که در تمام بازارهای سهام دنیا مبتنی بر معالات میان‌مدت تا بلند‌مدت بوده، در بورس تهران به نگاهی کوتاه‌مدت و موج‌سواران بدل شده است. بسیاری از سهامداران در پی کسب سودهای کوچک و آنی وارد یک سهم شده و در مدت کوتاهی خارج شده‌اند. موضوعی که پراکندگی در معاملات روزانه را افزایش داده و سهامداران را از تحلیل تا حد زیادی دور کرده است. از این‌روست که در شرایط فعلی بسیاری از سهامداران از نگاه تحلیلی فاصله گرفته‌اند و عمدتا با خبرهای حاشیه‌ای به فعالیت در بازار سهام می‌پردازند. این موضوع طی روزهای اخیر در سهم‌هایی نظیر «پرداخت» به‌خوبی دیده شد. بعد از عرضه اولیه این سهم استقبال از آن در حدی بود که طی روزهای متوالی سهامداران در سمت خرید حضور داشتند. حال شرایط تغییر کرده است و بسیاری از سهامداران حقیقی در سمت فروش فعالیت بیشتری دارند.
اما موضوع دیگر که در ادامه مبحث قبل است کسب سودهای کاذب با رفتار سفته‌بازی و مدیریت کردن سهام است. این موضوع که یکی از پایگاه‌های اصلی آن شبکه تلگرام است، این روزها از رونق خاصی برخوردار است. بزرگان حقیقی که با ورود به یک سهم، افراد زیادی را به سمت آن جذب می‌کنند و به نوعی چاق کردن سهم‌ها را در برنامه خود قرار می‌دهند. از این‌رو در بسیاری از روزها دیده می‌شود که با خرید یک سهم توسط یک شخص حجم عظیمی از نقدینگی از سوی دیگر حقیقی‌ها وارد می‌شود و دیری نمی‌پاید که این سهامداران با کسب سودهای کاذب از نماد خارج می‌شوند. موضوع دیگر درخصوص عملکرد سهامداران بزرگ یا حقوقی‌هاست. استراتژی این گروه از سهامداران طی مدت اخیر طوری بوده است که مقدار نقدینگی از سوی آنها با اندازه بازار هماهنگی نداشته است. ورود سهامداران حقوقی چه به‌صورت تکلیفی و دستوری از سوی نهادناظر و چه به‌صورت فعالیت در صندوق باعث‌شده بسیاری از قیمت سهم‌ها از ارزش واقعی فاصله بگیرند. علاوه بر این خرید و فروش دستوری، سهم‌ها را از حالت تحلیل‌پذیری خارج کرده و عملا جایی برای تحلیل بنیادی سهم‌ها نگذاشته است.
اشتباهات حقوقی‌ها کم نیست
اما در این‌خصوص«دنیای اقتصاد» گفت‌وگویی با علی اسلامی‌بیدگلی، کارشناس بازار سهام داشته است. وی در ابتدا می‌گوید: درخصوص ناپایداری روندهای صعودی چندعامل بیرونی و درونی دخیل است. موضوع اول به نرخ جذاب اوراق بدهی در بازاری موسوم به بازار غیر‌رسمی بیرون ازبازار سهام برمیگردد. معامله برخی اوراق با سودهای کلان حدود 40 درصدی باعث‌شده بسیاری از سهامداران مخصوصا سهامداران حقوقی سرمایه خود را از بازار سهام خارج کنند. این موضوع باعث‌شده حجم جریان نقدینگی در بازار برخلاف اتفاقات مثبت کاهش قابل‌توجهی داشته باشد. وی در ادامه و درخصوص رفتار حقیقی‌های بازار این‌چنین توضیح داد: بیش از دوسال است که از تغییر نگرش سهامداران نمی‌گذرد، سهامداران که پیش از این با نگاهی منطقی‌تر در بازار فعالیت می‌کردند، این روزها سودای کسب سودهای بزرگ در کوتاه‌ترین زمان ممکن را در سر دارند. اتفاقات و تحلیل‌های عجیب، فضایی را به‌وجود آورد تا سهامداران با نوسان‌های کوتاه در بسیاری از سهم‌ها فعالیت داشته باشند. به‌نظر می‌رسد ریشه این موضوع به استراتژی فشار عرضه از سوی بازیگران بزرگ بازار برمیگردد. فشار فروش در مقاطعی که انتظار فروش وجود نداشت، باعث شد ریسک سرمایه‌گذاری میان‌مدت برای سهامداران افزایش پیدا کند و به‌تبع آن رفتار موج‌سوارانه بازار غالب شود. اسلامی بیدگلی در ادامه گفت: ارزش‌های بنیادی و مطالعات عملی نسبت به خرید وفروش سهام بسیار کاهش یافته است و با این رویه نمی‌توان انتظار آینده خوبی را برای بازار سهام داشت.
در بازار چه گذشت؟
شاخص بازار سهام روز گذشته بعد از افت و خیزهای بسیار سرانجام با رشد اندک 28 واحدی (03/ 0 درصدی) به‌کار خود پایان داد. این امر در حالی رخ داد که شاخص هم‌وزن با افت 32/ 0 درصدی مواجه شد. موضوعی که حاکی از تداوم نزول کوچک‌ترهای بورس در روزهای گذشته است. برهمین اساس روز گذشته کماکان ارزش معاملات در سطحی کمتر از 100 میلیارد تومان باقی‌ماند و در رقم 93 میلیارد تومان به کار خود پایان داد. همچنین حجم معاملات به 362 میلیون سهم رسید که نسبت به روز دوشنبه با اندکی رشد همراه بود. روز گذشته «حکشتی» بیشترین اثر مثبت را بر رشد شاخص کل گذاشت و بعد از آن شرکت‌های «کگل» و «کچاد» قرار گرفته‌اند. دیروز نمادهای فلزی توانستند بر خلاف روزهای قبل روندی روبه رشد را داشته باشند. رشد قیمت مس و روی در بازارهای جهانی از مواردی بود که به‌نظر می‌رسد در رشد این نمادها اثر داشته است.
