◄ راه‌ آهن سریع اصفهان و پندی از انواع خطوط سریع‌ السیر چین

عباس قربانعلی بیک: گزارش اطلس راه آهن سریع السیر 2023 اتحادیه بین المللی راه آهن ها (UIC) در 206 صفحه ، آمار شبکه درحال بهره برداری، درحال ساخت و برنامه ریزی شده را برای همه کشورها منتشر کرده، که چین (صفحات 110 تا 123) با بیش از 40,000 کیلومتر بزرگترین شبکه جهان و حدود 100 خط اصلی (با خطوط کوتاه جمعا 200) در حال بهره برداری با سرعت 200 تا 350 کیلومتر بر ساعت دارد.

چین با دارا بودن بزرگ ترین و پیشرفته ترین شبکه راه آهن سریع السیر در جهان (کل خطوط سریع تا 2022 کمتر از 60 هزارکیلومتر)، از سال ۲۰۰۳ آغاز به کار کرده (با سرعت 250 و از 2008 با سرعت 350)، امروزه بیش از ۴۰٬۰۰۰ کیلومتر طول دارد و به چهار دسته سرعتی اصلی تقسیم می شود: ۲۰۰، ۲۵۰، ۳۰۰ و ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت. در ادامه، این شبکه را از جنبه های مختلف بررسی می کنیم.

1) دسته بندی خطوط بر اساس سرعت:

الف) خطوط با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، تعداد خطوط حدود ۴۵، طول کل ۸٬۵۰۰ کیلومتر، ویژگی ها، بیشتر برای اتصال شهرهای کوچک و مناطق حومه ای استفاده می شوند. طولانی ترین خط ۳۹۳ کیلومتر (Qingdao-Jinan)، قدیمی ترین  Chongqing-Liangwu (۲۰۰۹ بطول 263)، جدیدترین Fuzhou - Pingtan (۲۰۲0 بطول 88)، عمر متوسط ۱۲ سال.

ب) خطوط با سرعت ۲۵۰ کیلومتربرساعت: تعداد خطوط حدود ۶۰ خط، طول کل ۱۵٬۰۰۰ کیلومتر (بزرگ ترین بخش)، ویژگی ها، ستون فقرات شبکه HSR چین ، طولانی ترین Lanzhou – Ürümqi ( 2014 بطول 1785)، قدیمی ترینQinhuangdao-Shenyang  (۲۰۰۳ بطول 405) جدیدترین Xi’an-Wuzhong (۲۰۲۰ بطول 545)، عمر متوسط ۱۰ سال (خطوط ۲۵0 بیشترین سهم).

ج) خطوط با سرعت ۳۰۰ کیلومتربرساعت: تنها ۱ خط، Taipei- Kaohsiung در تایوان (2007 بطول ۳۴۵).

د) خطوط با سرعت ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت: تعداد خطوط حدود ۳۰ ، طول کل ۱۰٬۵۰۰ کیلومتر، ویژگی ها، سریعترین و مدرن ترین خطوط چین، طولانی ترین آنها Beijing-Shanghai (2011 بطول ۱٬۳۱۸)، قدیمی ترین Beijing-Tianjin (۲۰۰۸ بطول 118)، جدیدترین خط: Dawang- Zhuangzhai (۲۰۲۱ بطول 199)، عمر متوسط: ۸ سال.

2) توسعه تاریخی: دهه ۲۰۰۰: آغاز با خطوط ۲۰۰ km/h (مانند Qinhuangdao-Shenyang North در ۲۰۰۳)، دهه ۲۰۱۰: توسعه خطوط ۳۵۰ km/h (مانند Beijing-Shanghai در ۲۰۱۱)، دهه ۲۰۲۰: تمرکز بر توسعه خطوط پرسرعت و اتصال به شبکه موجود ارتقاء یافته. رویکرد آینده: افزایش خطوط km/h ۳۵۰ و  km/h۲۵۰  

3) مقایسه با سایر کشورها: چین سه برابر بیش از اتحادیه اروپا خط HSR دارد، سرعت متوسط شبکه چین (۲۵۰-۳۵۰) و بالاتر از ژاپن (۲۴۰-۳۲۰) است. 4) دستاوردها: کاهش زمان سفر بین شهرها (پکن-شانگهای در ۴٫۵ ساعت)، ایجاداشتغال و رشداقتصادی و چالش ها: هزینه های بالای نگهداری.

راه آهن سریع السیر تهران- قم- اصفهان اولین خط سریع کشور است که سابقه آن بیش از 30 سال (قبل از چین) بوده و با وجود افتتاح فاز اول (تهران- قم) در پایان دهه هفتاد، فاز دوم (قم-اصفهان) سالهاست که با کندی زیاد پیش می رود، آسیب شناسی این پروژه با وجود ناکامیها، پندهای ارزشمندی برای مدیران و کارشناسان وزارت، راه آهن ... درپی خواهد داشت (تین 262713).  

در مطالعات شرکت SNCFi (واحد بین الملل راه آهن فرانسه) چهار گزینه سرعت برای راه آهن سریع السیر تهران اصفهان مقایسه شده است (تین 249850) که به ترتیب عبارتند از دیزلی با سرعت 200، برقی سرعت 200 (تا محمدیه) و 250 (اصفهان)، برقی 250 (سراسری) و برقی 270 که زمان سیر برآورد شده برای آنها در مسیر حدود 420 کیلومتری تهران اصفهان به ترتیب برابر 149 دقیقه، 125، 115 و 106 دقیقه میباشد (سرعت متوسط نیز به ترتیب 161، 204، 217 و 231 کیلومتر بر ساعت).

برداشت غلط از مفاهیم سرعت و راه آهن سریع السیر و تدابیر ضعیف در انتخاب سرعت سبب شد 70 درصد پیشرفت زیرسازی راه آهن اصفهان با دستور شرکت چینی و با بهانه استاندارد چین و تخریب بخش هایی از خط، به 30 درصد کاهش و رکورد تاخیر پروژه برای آن ثبت گردد در حالی که چین چهار نوع استاندارد سریع السیر دارد و ما می توانستیم استاندارد فراگیر 250 کیلومتررا مبنا قراردهیم.

بدون این پسرفت، سرعت 300 از 250 برتر بود، حتی با هزینه کل کمتر، اما با این اقدام که هزینه و زمان بیشتر (تین 171965) را برما تحمیل و با شکایت نابجای شرکت چینی (Claim) همراه شده، توجه و دقت راه آهن و وزارت راه، ضرورت بیشتر می یابد.