سایه‌روشن طرح بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره

احمد مجتهد در گفتگو با خبرنگار مهر با تشریح ابعاد تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی گفت: اگر قرار بر این باشد که نرخ سود به صورت مجرد و بدون در نظر گرفتن همه عوامل و پیش‌شرط‌ها، کاهش یابد، متاسفانه قابلیت اجرایی نخواهد داشت؛ بلکه باید مکانیزم و ساز و کاری تعبیه شود که به نظر می رسد که بانک مرکزی، این بار آن مکانیزم را دیده است.

رئیس سابق پژوهشکده پولی و بانکی افزود: مهمترین مشکل بانکها برای عدم رعایت نرخ های سود، به کمبود نقدینگی برمی گردد، چیزی که قبلا هم در درخواست بانک های دولتی و خصوصی به بانک مرکزی گفته شده است؛ ضمن اینکه بانکها متقاضی کاهش نرخ جریمه خود بابت اضافه برداشتی بودند که در اثر کمبود نقدینگی به وجود آمده بود و آنها را مکلف می‌کرد که این جریمه را به بانک مرکزی بپردازند، این رقم هم باید کاهش یابد که البته اکنون کاهش یافته است.

وی تصریح کرد: خوشبختانه اکنون بانک مرکزی نرخ ۳۴ درصدی بابت جریمه اضافه برداشت بانکها را به ۱۸ درصد کاهش داده؛ ضمن اینکه کاهش نرخ سپرده قانونی نیز گام مثبت دیگری است که از سوی بانک مرکزی در نظر گرفته شده است، در این میان بانکها مباحثی همچون تنزیل مجدد را مطرح می‌کنند؛ به این معنا که اوراق جدیدی که مشکل شرعی هم ندارد، از سوی بانک مرکزی تنزیل مجدد شود.

مجتهد گفت: باید مکانیزم هایی که در کنار این کاهش نرخ سود دید که از جمله، آن است که برخی فکر می کنند که چون نرخ تورم پایین آمده است، نرخ سود نیز باید خود به خود کاهش یابد. بلکه به نظر می رسد که تا مکانیزم های کناری اجرایی نشود؛ کاهش نرخ سود عملیاتی نخواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته بانکها نمی توانستند کاهش نرخ سود را اجرایی کنند؛ البته بانکها تمایل به کاهش نرخ سود دارند، اما برخی عوامل اجازه آن را نمی‌دهد؛   این در حالی است که بانکها هر چقدر نرخ بیشتری به سپرده ها پرداخت کنند، زیان‌ده تر می شوند.

مجتهد گفت: در شرایط کنونی، بسیاری از بانکهای فعلی همانطور که صورتهای مالی ۹۵ نیز نشان داده شده است، زیان ده بوده اند و به خاطر اینکه نرخ های بالاتری به سپرده ها می دادند، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کردند؛ به خصوص اینکه بورس و دولت با بانکها در حوزه نرخ سود رقابت کرده و آنجا، اوراق مشارکت با نرخ بالاتر از نظام بانکی اعلام می‌کردند و در کنار آن هم،   خودروسازان نیز با نرخ های بالاتر از نرخ سود بانکی، پول مردم را جذب می کردند و بنابراین عملا بانکها ناچار به رقابت نابرابر با خودروسازان و بورس شدند که این ها اکنون مشکل ساز شده است.

این مقام مسئول در نظام بانکی ابراز امیدواری کرد: اگر مکانیزم های کناری کاهش نرخ سود که رعایت آن یک الزام است، رعایت شود، مشکل نقدینگی بانکها حل می شود و نیاز به رقابت منفی ندارند.

وی  در خصوص اعطای خط اعتباری بانک مرکزی به بانکها نیز گفت: آن خط اعتباری یک قدم مثبت به شمار می رود و البته مکانیزم های بانک مرکزی در تمام دنیا نیز اینگونه تعریف شده که مرجع و پناهگاه نظام بانکی باشد و بانکها اگر منابع کم داشتند، از بانک مرکزی برداشت کنند؛ نه اینکه نرخ را برای رقابت بالا ببرند؛ اما این مکانیزم به خاطر تورم بالا اجرا نشد و الان که بانک مرکزی تصمیم دارد که آنرا اجرا کند موفقیت بیشتری  در اجرای دستورالعمل نرخ خواهد داشت.