◄ هاشم پسران: باید اجازه داده شود برخی مشاغل باز شوند

محمد هاشم پسران استاد دانشگاه کمبریج در گفت و گوی مفصل خود با روزنامه ایران،‌ راهکارهایی برای اقتصاد این روزها ارائه کرده است. خلاصه‌ای از صحبت‌های وی را بخوانید:

• پیش‌بینی محافل علمی بر این نیست که این بیماری در بازه کوتاه مدت مثلاً سه ماه آینده تمام شود. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که متأسفانه شاید با تلاش‌های دولت‌ها و ملت‌ها افزایش شیوع بیماری‌ برای یک دوره تمام شود ولی بدون دسترسی به واکسن ضدکرونا تا 60 درصد جمعیت را مبتلا نکند از بین نخواهد رفت.
• شاید برای مهار بیماری بتوانیم جلوی فعالیت اقتصاد را برای مدت مثلاً دو تا سه ماهه بگیریم ولی بعد از آن مدت باید اقتصاد دوباره باز شود. نمی‌توان برای مدت دو سال شرایط اقتصاد کشورهای درگیر را در حالت وضعیت کنونی نگه داشت.
• به نظر من اگر دولت‌ها دست به اقدامات خاصی هم نزنند ولی ابعاد این بیماری بیشتر برای مردم آشکار شود، مردم خودشان دست به فاصله‌گذاری خواهند زد.
• برای مبارزه با این بیماری دولت‌ها به میدان آمده‌اند و این مبارزه هم در حال مشروعیت بخشیدن به حضور دولت‌ها در زندگی مردم است.
• اصلاً روشن نیست که بعد از کرونا دنیا چه شکلی پیدا خواهد کرد. آنچه در چین برای مقابله با کرونا اتفاق افتاد نمونه خوبی برای سنجیدن وضعیت کل دنیا نیست. چرا که درست است که چین توانست با سیاست‌های بسیار شدید، بیماری را از بین ببرد ولی در همین کشور هم موفقیت فقط برای مهار بیماری در مرحله اول بوده است.
• تأکید می‌کنم که اگر تا حدود 60 درصد جمعیت جهان به این بیماری مبتلا نشوند خطر آن هنوز پابرجاست مگر اینکه واکسنی برای آن کشف شود.
• باید همکاری‌ها و مبادلات بیشتر شود. مثلاً اگر کشوری نمی‌تواند نیازهای بهداشتی خود را تأمین کند، باید توسط کشورهای قوی‌تر مورد حمایت قرار گیرد
• اگر قرار است با‌ گذار از یک مرحله بیماری زمینه‌ها برای بازگشایی و مشارکت دوباره در اقتصاد فراهم شود، این اقدام باید هوشیارانه صورت گیرد. نمی‌توان مشارکت اقتصادی را کلاً از بین برد ولی می‌توان به نحوی مدیریت کرد که لازم نباشد هزینه‌های ابتلای شصت درصد جمعیت به این بیماری را تحمل کنیم. می‌توان به نحوی برنامه‌ریزی کرد که در نهایت 20 درصد جمعیت مبتلا شوند.
• البته مهم این است که هوشمند عمل کردن چطور اجرا شود؟ این موضوع نیاز به برنامه‌ریزی دقیق از سوی سیاستگذاران و در عین حال همکاری مردم دارد. سیاستگذاری‌های دولت برای بازگشایی اقتصاد باید با فاصله‌گذاری اجتماعی توسط مردم همخوانی داشته باشد.
• نباید کمک‌ها به برخی شرکت‌های بزرگ و بانک‌هایی که می‌توانند با فاصله‌گذاری اجتماعی هم امور خود را پیش‌ ببرند، جاری شود. بلکه کمک‌ها باید به مشاغلی تعلق گیرد که امکان ادامه حیات با فاصله‌گذاری اجتماعی ندارند. سیاستگذاری‌های اقتصادی اکنون باید هدفمند باشد.
• من فکر می‌کنم در مرحله‌ای که اکنون ایران قرار دارد، باید اجازه داده شود برخی مشاغل باز شوند ولی همان‌طور که گفتم دولت موظف است با سیاستگذاری‌های بخردانه و هدفمند به حفظ مشاغل در معرض تهدید کمک کرده و مانع بازگشت پر قدرت بیماری در مرحله بعدی شوند.
• می‌دانیم که شدت تحریم ها در سال‌های اخیر خیلی بالا رفته است ولی به‌نظر من اقتصاد کشور همیشه قادر است خود را با تحریم‌ها تطبیق دهد.نکته‌ای که اکنون در رابطه با بحران کرونا و تحریم‌های ایران وجود دارد این است که تحریم نفت ایران باعث شده که کرونا نتواند بحران دیگری از بابت کاهش فروش نفت بر اقتصاد ایران تحمیل کند.
• کشورهای همجوار ایران مانند عربستان سعودی و عراق به‌دلیل اینکه برای فروش نفت خود در اثر شیوع بیماری کرونا دچار مشکل شده‌اند از این بحران بیماری به مراتب آسیب اقتصادی بیشتری نسبت به ایران دیده‌اند. این شرایط به دولت ایران اجازه می‌دهد که برای خود جایگاه جدیدی تعریف کند.
• یکی از عوامل مهم تورم  در اقتصاد ایران نرخ ارز است. در سال‌های اخیر در اقتصاد ایران بحران ارزی به وجود آمد و نرخ ارز ناگهان از 3500 تومان به حتی 18 هزار تومان در بازار آزاد رسید. این جهش خود مهم‌ترین عامل تورم در اقتصاد ایران بوده است.
• تورم شدیدی درانتظار اقتصاد ایران نخواهد بود و از تبعات تورم پیش رو هم نباید چندان واهمه داشت مشروط بر اینکه دولت در اجرای سیاست‌های خود هوشیارانه عمل کند.
• دولت دیگر لازم نیست چندان به فکر آثار تورمی حمایت‌ها باشد. اگر کمک‌های دولت به گونه‌ای باشد که عرضه کالا ادامه یافته و کاهش تولید را کم کند خود به خود به عرضه کل کشور کمک کرده و این روند درمسیر کاهش فشار تورمی است.
• تأکید می‌کنم اکنون دیگر بحث گسترش تولید و اشتغال در میان نیست بحث حفظ اشتغال‌ در سطح پیش از شیوع کروناست. دولت باید کمک کند مشارکت مردم در اقتصاد که در اثر کرونا کاهش یافته دوباره افزایش یابد. در اقتصاد ایران مشارکت مردم 30 درصد است. در نظر بگیرید در کشور امریکا مشارکت 60 درصد است طبیعی است که آن اقتصاد لطمه بیشتری از این وضعیت می‌بیند و راه دشوارتری در پیش رو دارد.