ایران در مسیر هوشمند‌سازی حمل و نقل

به گزارش تین نیوز به نقل از تسنیم، "ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته" با ادغام بخش های مرتبط با فناوری مرکز ملی فضایی و ستادهای توسعه فناوری صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی و صنایع دانش بنیان دریایی و در انطباق با نظام نامه جامع ارزیابی متوازن مأموریت های ستاد توسعه فناوری و جلب همکاری اعضای حقیقی و حقوقی ستاد ضمن بهره مندی از دستاوردهای مفید ملی و بین المللی نسبت به هم افزایی فعالیت های مرتبط با حوزه حمل و نقل پیشرفته در بخش های مختلفی همچون حمل و نقل جاده ای، ریلی، دریایی، هوایی و یکپارچه سازی آنها به کمک فناوری های فضایی و تمام حوزه های مرتبط نظیر وسایل نقلیه الکتریکی، ساخت تجهیزات فرودگاهی، تجهیزات راهسازی، اسکله و تجهیزات بندری همت گماشته است.

ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته با 7 گروه تخصصی شامل:

1.توسعه فناوری های نوین خودروئی و طرح های کلان، 2. هوائی، 3.دریایی، 4. فضائی 5. هوشمندسازی 6. ریلی و 7. ژئوماتیک است که البته در دسته بندی های جدید ستادهای معاونت علمی، "ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته" به "ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان حمل و نقل و فضایی" تغییر نام داده است.

یکی از گروه های تخصصی ذیل ستاد توسعه اقتصاد دانش بنیان حمل و نقل و فضایی، گروه هوشمند سازی است که شامل موضوعات و مسائل بسیار مهم و راهبردی است. به همین خاطر در خبرگزاری تسنیم میزبان مهندس شهاب خدامرادی؛ رئیس گروه هوشمندسازی ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری بودیم که در ادامه بخش اول این مصاحبه را از نظر می گذرانید:

هدف از تشکیل گروه حمل و نقل هوشمند در ستاد فضایی و حمل و نقل پیشرفته چه بوده است؟

امسال وارد چهارمین سال فعالیت خود در ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته شدیم و از عمر این ستاد نزدیک به 4 سال می گذرد. از اوایل تشکیل ستاد، یک گروهی به نام حمل و نقل هوشمند را ذیل ستاد حمل و نقل شکل دادیم که به امور مرتبط با کاربری فناوری های نوین در حوزه حمل و نقل می پردازد که این فناوری های نوین شامل فناوری های هوش مصنوعی، نرم افزار، الکترونیک، مخابرات و ... است.

از اپلیکیشن های تاکسی های اینترنتی و مسیریاب ها تا دوربین های نظارت تصویری که مباحث سخت افزاری و پردازش تصویری را دارد، همگی زیرمجموعه حوزه حمل و نقل هوشمند قرار می گیرند و هم در حوزه درون شهری و هم برون شهری حوزه حمل و نقل هوشمند کاربرد داشته و اشتراکات بسیار زیادی نیز باهم دارند؛ سامانه های مورد استفاده در حمل و نقل درون شهری مثل دوربین های ثبت تخلفات و ثبت سرعت، پلاک خوانی و ... در حوزه برون شهری نیز کاربرد دارند.

بهره بردارانِ حوزه حمل بار و حمل مسافر، شامل سازمان ها یا شرکت های خصوصی، با فناوری های مرتبط با حمل و نقل هوشمند در ارتباط هستند. در حوزه حمل بار کلان و برون شهری، کاربردهای بسیار زیادی از جمله حمل بار معادن یا حمل بار کارخانجات دارد که درصد عمده ای از حجم اقتصاد حمل و نقل را در کشور به خودشان اختصاص می دهند؛ صاحبان بار از جمله کارخانجات و معادن و صنایع مختلف، بارشان را به صورت سنتی به پایانه های استان ها اعلام می کنند و رانندگان نیز به صورت سنتی بار کارخانجات را مشاهده کرده و آنها را انتخاب می کنند.

ساخت اپلیکیشن هوشمند برای صاحبان بار و مالکان

یک پلتفرمی برای این کار طراحی شده است که به صورت دیجیتال شده و نرم افزاری و هوشمند و از طریق اپلیکیشنی که در اختیار راننده قرار می گیرد، صاحب بار و مالک، بار خود را ثبت می کند و از آن طرف، رانندگان نیز می توانند از طریق این اپلیکیشن های هوشمند از بارها مطلع شود.

 گروه هوشمندسازی در زمینه "پرداخت های الکترونیکی" چه پروژه هایی را دارد؟

موضوعات مربوط به خرید بلیط الکترونیکی، به وفور جایگزین روش های سنتی شده و یکی از حوزه های مهم در حمل و نقل هوشمند است؛ در حوزه بارهای جاده ای، ریلی و هوایی، پلتفرم هایی توسعه داده شده اند که می توانند در موضوع خرید بلیط به مسافران کمک کرده و به صورت الکترونیک و هوشمند این کار را انجام دهند.

از طرفی در بحث های مربوط به پرداخت های الکترونیکی، می توان به حوزه پرداخت های حوزه تاکسیرانی اشاره کنیم که در خودرو بااستفاده از پلتفرم ها این پرداخت انجام می شود و از اینکه شما به پول خُرد احتیاج پیدا کنید، بی نیاز خواهید شد.

در حوزه های سخت افزاری، هم بحث دوربین ها و هم دوربین های نظارتی را داریم که تکنولوژی ها در این حوزه به شدت در حال توسعه هستند. در گذشته هر دوربین فقط یک کاربرد را داشت به عنوان نمونه یک دوربین بحث پلاک خوانی را انجام می داد، یک دوربین موضوع سرعت سنجی را برعهده داشته و یک دوربین هم موضوعات نظارتی را برعهده دارد.

ساخت دوربین های سه منظوره با کاربری پلاک خوانی، سرعت سنجی و نظارتی

اما امروز با توسعه علوم پردازش تصویری با استفاده از یک دوربین صرفاً نظارتی، می توانیم هر سه منظور را پوشش دهیم یعنی پلاک خوانی، سرعت سنجی و هم بخش نظارتی را داشته باشیم که هم هزینه را به شدت کم می کند و از طرفی هر کدام از این دوربین ها زیرساخت های خاصی دارد و هرکدام نیاز به تغذیه خاصی داشته و باید به صورت دوره ای سلامت آنها باید مورد بازرسی و بازبینی قرار بگیرد. در نتیجه اگر همه اینها تبدیل به یک دوربین شود کارایی و بهره وری آنها بالا می رود. هدف حمل و نقل هوشمند نیز این است که در نهایت باید به افزایش بهره وری و کارایی سیستم های حمل و نقل منتج شود.

ستاد توسعه فناوری های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی در زمینه "برون شهری" چه پروژه هایی را دارد؟

مباحث مرتبط با حوزه برون شهری، بحث "ترددشمار القایی" را داریم که چندین شرکت در این حوزه فعالیت می کنند. ما به آمار دقیقی از میزان تردد خودروها در سطح جاده های کشور احتیاج داریم که این آمار از طریق یک سامانه هوشمند که خودروها را شمارش می کنند، بدست آمده و در اختیار مدیران سازمان راهداری کشور قرار می گیرد.

این سامانه علاوه بر بحث شمارش، می تواند طبقه بندی و کلاس بندی خودروها را نیز مشخص کند. با استفاده از فناوری های الکترومغناطیسی زیرزمین نصب می شوند و زمانی که خودرو عبور می کند، شمارش انجام شده و قادر است کلاس آن را ائم از اینکه سبک یا سنگین است، تعیین کند.

بحث های اطلاع رسانی وضعیت تردد در سطح جاده ها را داریم که این سامانه با استفاده از تابلوهای پیام متغیر، اطلاعات راه ها را دراختیار رانندگان چه در حوزه درون شهری و چه برون شهری قرار می دهد.

مدیریت تقاطع های درون شهری به صورت هوشمند و با الگوریتم های هوش مصنوعی

در حوزه درون شهری بحث تقاطع های هوشمند را داریم، تقاطع هایی که میزان مدیریت آن تقاطع با سیستم های هوشمندی است که از تعداد خودروهایی که در تقاطع وجود دارد دیتابرداری می کنند و برمبنای آن و الگوریتم های هوش مصنوعی، میزان روشن بودن و توقف در سطح تقاطعات را زمان بندی می کنند و همچنین در تلاش هستیم تا سایر تقاطعات نیز با یکدیگر در ارتباط باشند.

در مباحث مرتبط با پتلفرم های حمل و نقل اشتراکی در سطح شهرها، با توجه با اینکه معضل ترافیک و آلودگی شهرها یکی از معضلات اصلی حمل و نقل هستند ما در این زمینه دو راهکار داریم: رشد فزاینده خودروها از رشد توسعه خیابان ها، اتوبان ها و بزرگراه ها بیشتر است و هرچقدر که در حوزه آزادراهی و بزرگراهی سرمایه گذاری می شود به دلیل اینکه تعداد خودروها باز درحال افزایش است این معضل ترافیک کماکان وجود دارد.

در عین حال که باید به توسعه زیرساخت های عمومی توجه شود اما به موازات، بحث توسعه زیرساخت های حمل و نقل هوشمند و توسعه سامانه های مرتبط با حمل و نقل هوشمند نیز می تواند به کاهش ترافیک کمک کند. همانطور که امروز شاهد آن هستیم به عنوان مثال، مسیریابی هایی که با استفاده از پلتفرم های حمل و نقل هوشمند انجام می شود که درواقع بهینه ترین مسیر را به شما پیشنهاد داده و باعث می شود ترافیک در سطح شهر کاهش پیدا کند.

"به همراه" سرویس هوشمند اشتراکی برای سفرهای درون شهری

در بحث پلتفرم های حمل ونقل اشتراکی، افرادی را شناسایی می کنیم که مقصد و مبدأ نزدیک به هم دارند که اگر اینها به جای هرکدام تک سرنشین در خیابان ها تردد کنند، تقاضاهای خود را در پلتفرمی اعلام کنند و از طریق آن یک ناوگانی مثل مینی بوس به آنها اختصاص داده می شود که سفر خود را به صورت گروهی در سطح شهر انجام دهند که این باعث می شود که حجم ترافیک کاهش یابد. این پلتفرم هم اکنون با نام "به همراه" وجود دارد که پیاده سازی شده و هم اکنون در حال فعالیت است.

در رابطه موضوع مهم "هوشمندسازی خودرو"  و " اتصال پذیری" خودروها توضیح دهید؟

"هوشمندسازی خودرو" یکی از گزاره های مهم در حمل و نقل هوشمند است. یکی از مباحث مهمی که جدیداً توسعه پیدا کرده، بحث اتصال پذیری خودروها است به این معنا که خودروها به یک پلتفرم مجهز می شوند تا بتواند آنها را داخل شبکه ای که قابل مانیتور کردن باشد، قرار دهد که این تعریف اولیه اتصال پذیری است.

اتصال پذیری خودروها شامل موارد زیادی است: اتصال پذیری خودرو با خودرو، اتصال پذیری خودرو با زیرساخت، اتصال پذیری خودرو با انسان، اتصال پذیری خودرو و گوشی همراه جزو دسته بندی های اتصال پذیری است. امروز شرکت های متعددی از شرکت های مجموعه هوشمندسازی در حوزه خودروهای متصل کار می کنند، یعنی پلتفرم هایی که می تواند از طریق شبکه مخابراتی به یک سروری متصل شود که از طریق آن، دیتای قابل آنالیز و تحلیل در اختیار مدیریت مجموعه که ناوگان دارند، قرار می دهد. شرکت های دانش بنیان زیادی در حوزه اتصال پذیری خودروها کار و فعالیت می کنند.

خودروی "شاهین" در مرکز نوآوری سایپا؛ دستاورد ایران در حوزه اتصال پذیری خودروها

در زمینه اتصال پذیری خودروها، سال گذشته دستاوردی داشتیم و خودروی "شاهین" در مرکز نوآوری سایپا رونمایی شد.

در اتصال پذیری، یک Device بر روی خودرو نصب می شود و یک LCD نیز روبه روی شما وجود دارد و در واقع یک کامپیوتر بر روی خودرو نصب می شود. یک پردازنده ای که بر روی آن، یک سیستم عامل بومی نصب شده و در هسته اصلی CPU برنامه ریزی می شود. خروجی این Device، ارائه موقعیت مکانی شما و ارائه سرعت است و اگر محدوده مُجازی را تعریف کرده و از این محدوده خارج شوید، به شما اخطار می دهد.

دسترسی خودکار و هوشمند به "امداد خودرو" و "هلال احمر" در اتصال پذیری خودروهای ایرانی

در ورژن های بعدی، کاری که با همکاری ایران خودرو انجام می دهیم این است که می توانید از طریق Device و شبکه مخابراتی، با مرکز امداد و نجات تماس بگیرید و امروز نیز درحال رایزنی هستیم تا به هلال احمر متصل شود؛ یعنی زمانی که یک خودرو خراب شد از طریق یک دکمه ارتباط برقرار شده و به امداد خودروی ایران متصل می شود و بعد از آن موقعیت شما به امداد ارسال خواهد شد. در مرحله بعدی به هلال احمر متصل می شود تا اگر سانحه ای اتفاق افتاده باشد، هلال احمر در جریان قرار بگیرد!

خودروی "تارا" در ایران خودرو به این سیستم مجهز شده و ارتباط با "امداد خودرو" با موفقیت انجام شده است و هم اکنون منتظر ارتباط با هلال احمر هستیم. در اروپا و از سال 2018 به بعد، این موضوع الزام شده است که سامانه Emergency Call (تماس اضطراری) به اجبار باید در خودروها قرار بگیرد.

هلال احمر چالش هایی را در این زمینه مطرح کرد از جمله اینکه در تصادفات، ما موقعیت دقیق سانحه را نمی دانیم که در کدام جهت اتوبان این سانحه روی داده است! و ممکن است نیروی های هلال احمر در خلاف جهت اتوبان به سانحه موردنظر برسند! از طرفی عنصر "زمان" در نجات مصدومان حوادث بسیار حائز اهمیت است که به آن "زمان طلایی" می گویند و هر یک دقیقه که زودتر به مصدومان برسیم احتمال نجات جان آنها بیشتر است و به همین خاطر اهمیت این سامانه بسیار بالا است.

ما از سال 98 و حتی قبل از آن در مرکز ملی فضایی این سامانه را دنبال می کردیم و حتی به صورت پایلوت در "ماموت دیزل" اجرایی کردیم. که این دو مدل دارد که در مدل اول، خودرو تولید شده و در حال کردن است اما در مدل دوم در خط تولید کارخانه این Device پیاده سازی می شود.

در ماموت دیزل به صورت aftersale (پس از فروش) اینکار را انجام دادیم یعنی یک اسپیکری وجود داشت که قادر به صحبت کردن بود و میکروفونی که با مرکز پشتیبانی ارتباط گرفته و وضعیت خودرو و یا موقعیت خودرو را اعلام می کرد.

و میکروفنی که می توانست با مرکز پشتیبانی صحبت کرده و وضعیت خودو را اعلام کند و در واقع بتواند موقعیت خود را اعلام کند. از طرفی به صورت خودکار و هوشمند بتواند تصادف را ارسال کند و اگر تصادف، خیلی شدید باشد بدون اطلاع قبلی، حادثه به مرکز اطلاع داده شود.

تلاش "جهاد دانشگاهی شریف" برای اتصال خودکار خودروهای ایرانی به "هلال احمر" و "امدادخودرو" در سوانح

در ایران خودرو بحث Device و طراحی آن از طریق جهاد دانشگاهی شریف طراحی و بر روی ماشین نصب شده است و تستهای آزمایشگاهی تارا نیز انجام شده است. امروز در این مرحله هستیم که با استفاده از ظرفیت های ستاد، تیکه اتصال به هلال احمر را فعال کنیم. شماره جهانی هلال احمر 112 است، در ایران نیز همین شماره است اما بعد از تماس با این شماره، به تلفن گویا متصل می شود برای اینکه تماس ها به درستی متصل شود باید ساز و کاری طراحی شود و مودمی در سازمان هلال احمر باشد تا این تماس ها را تشخیص بدهد تا در کمترین زمان ارتباط را برقرار کند.

به کارگیری این سامانه، یک کار ترکیبی است که وزارت ارتباطات، اپراتور، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و ... دخیل هستند و سامانه در نهایت توسط خودروساز ساخته می شود. چند وقتی است که بین اینها اختلافاتی وجود دارد که از معاونت علمی خواسته شده تا نقش میانجی را در این موضوع ایفا کرده و تعیین نقش را انجام دهیم.