توهم توقف انحصار با پایان ممنوعیت واردات خودرو
واردات خودرو به عنوان یک راه حل برای کاهش قیمت خودرو، خود می تواند عامل مهمی برای افزایش قیمت بسیاری از کالا ها از جمله خودرو باشد.
برخی کارشناسان معتقدند هدف اصلی دولت در شرایط فعلی، باید افزایش تولید، تنوع محصول و بهبود کیفیت در صنعت خودرو باشد که این مسئله نیازمند انجام اصلاحات ساختاری در ساختار سهام داری و نحوه مدیریت شرکت های ایران خودرو و سایپا است.
به گزارش تین نیوز به نقل از خبرگزاری تسنیم، پس از آنکه موضوع واردات خودروهای کارکرده بین مجلس و شورای نگهبان پاس کاری شد، در مجمع تشخیص به تصویب رسید و در نهایت، هفته گذشته رئیس جمهور این قانون را برای اجرا ابلاغ کرد؛ برخی از فعالان بازار خودرو معتقدند که واردات خودروهای نو و کارکرده می تواند موجب کاهش قیمت خودرو و شکست انحصار در بازار این کالا شود.
البته وضعیت بازار خودرو در سال های اخیر به کلافی سردرگم تبدیل شده و هیچ کس حاضر نیست مسئولیت این وضعیت را قبول کند. کارشناسان معتقدند، اقدامات دولت در طی ده های گذشته وضعیت صنعت خودرو ایران را پیچیده کرده است؛ از طرف دیگر اعمال تحریم های شدید علیه صنعت خودرو و محدودیت در منابع ارزی کشور نیز موجب عقب ماندگی تکنولوژیک صنایع خودروسازی در کشور شده است.
مسئله ارز، چالش اصلی بازار خودرو در ایران
پیش ازاین، محمدحسین شاوردی، پژوهشگر حوزه سیاست گذاری گفته بود: وضعیت فعلی بازار خودرو متأثر از سیاست گذاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و دیگر مقامات عالی کشور است؛ به طورکلی صنعت و بازار خودرو در سال های گذشته به صورت مداوم با مسئله تأمین ارز مواجه بوده است.
این پژوهشگر حوزه سیاست گذاری با اشاره به مسئله تأثیرگذار ارز در بازار خودرو ایران گفت: مسئله نخست حفظ استقلال کشور در تولید برخی از کالا ها است که در نبود آن منظر هزینه ارزی فشار بالایی به دولت وارد می شود به همین دلیل سیاست گذار در تلاش است کمترین میزان از واردات از و مصرف ارزی را برای خرید و واردکردن خودرو خارجی صرف کند.
واردات خودرو موجب نابسامانی بازار ارز می شود؟
بنا بر اظهارات سهراب دل انگیزان، کارشناس اقتصادی، از زمانی که اقتصاد ایران به شکلی جدی وارد عصر تحریم ها شد؛ یعنی اقتصادهای اروپایی سرمایه گذاری های میلیون دلاری خود را در ایران به حالت تعلیق درآوردند، کشور در زمینه منابع ارزی دچار مشکل شد.
به عبارت دیگر، می توان گفت که از سال 1396 به این طرف، عملاً اقتصاد ایران در تحریم کامل قرار گرفته است. این وضعیت به حدی بغرنج بود که ارتباط سیستم مالی ایران به طور کامل با سیستم بین المللی قطع شد و در یک دوره زمانی بسیار کوتاه درآمد های ارزی ایران چیزی در حدود 100 میلیارد دلار کاهش یافت.
بررسی تاریخ اقتصاد ایران نشان می دهد، دلار یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین عوامل بر اقتصاد کل کشور است و بالا و پایین شدن نرخ دلار و در کل ارزهای خارجی می تواند قیمت کالاهای داخلی را کم وزیاد کند. قیمت اتومبیل نیز به شدت به قیمت دلار وابسته است.
بنابراین، اگر دولت بخواهد خودی نشان دهد و دل مردم را به دست بیاورد، می تواند با تخصیص چند میلیارد دلار ارز واردات خودرو های نو و کارکرده را تسهیل کند، این موضوع قطعاً خواهد توانست تا حد قابل توجهی به افت قیمت خودرو منجر شود.
اما سؤالی که در این میان باید به آن پاسخ داد این است که آیا این رویه می تواند تداوم یابد؟ و اصولاً واردات خودرو در شرایط فعلی کشور سیاست درستی است؟ باتوجه به اینکه ما منابع ارزی چندانی نداریم و بنا بر اذعان بسیاری از کارشناسان اقتصادی در مجرای ارز دچار تنگنای قابل توجهی هستیم؛ پاسخ به این پرسش ها می تواند حیاتی باشد.
چرا برخی با واردات خودرو در شرایط فعلی مخالف اند؟
برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که ایران باید در شرایط فعلی برنامه مشخص و دقیقی برای نحوه هزینه کرد منابع ارزی خود داشته باشد؛ به عبارت دیگر مسئولان اقتصادی کشور نباید به گدار به آب زده و به رغم برخی فواید، اقداماتی انجام دهند که ضرر آن برای اقتصاد کشور بیش از فواید آن باشد.
واردات خودرو های کارکرده و نو، نه تنها کشور را از نظر مخارج ارزی آسیب پذیر می کند؛ بلکه حتی به دلیل مسائل اجرایی نیز نمی تواند سیاست درستی باشد؛ چرا که دولت حتی اگر در کوتاه مدت بتواند تعداد زیادی خودرو به کشور وارد کند؛ اما ادامه دادن این کار نیازمند تأمین میلیارد ها دلار ارز است که در شرایط فعلی کشور تأمین این ارز، حتی برای واردات کالا های اساسی و ضروری نیز با مشکل روبرو شده است.
بنابراین، دادن هرگونه وعده ارزانی در بازار خودرو از مجرای واردات خودرو های کارکرده و نو، یک خطای بزرگ است که خیلی سریع نتایج مثبت آن از بین می رود. منطق علم اقتصاد می گوید، حتی اگر دولت دست به چنین کاری بزند تا بهای مصرف کننده در بازار خودرو را کاهش دهد، این موضوع به دلیل شرایط ارزی کشور در بلندمدت ثابت نمی ماند.
توهم توقف انحصار با پایان ممنوعیت واردات
همان طور که گفته شد، نمودار تحولات نرخ ارز و بازار خودرو در سال های اخیر نشان می دهد که در این مدت کاهش نرخ ارز می تواند منجر به کاهش قیمت خودرو شود؛ حال آنکه با افزایش نرخ ارز، قیمت ها در بازار خودرو حتی دو سه گام بیشتر از ارز روند صعودی به خود گرفته است. به این ترتیب به نظر می رسد که نرخ ارز تنها حکمران بازار خودرو طی این سال ها بوده است.
باتوجه به اینکه واردات خودرو های کارکرده می تواند موجب افزایش تقاضای ارز در بازار آزاد شود؛ این مسئله به مرورزمان باعث افزایش نرخ ارز خواهد شد. مسئله قابل توجه اینجاست که واردات خودرو به عنوان یک راه حل برای کاهش قیمت خودرو، خود می تواند عامل مهمی برای افزایش قیمت بسیاری از کالا ها از جمله خودرو باشد.
البته باید به این مسئله نیز توجه کرد که سیاست گذاری درست در بازار خودرو نباید منجر به تعمیق انحصار بازار خودرو شود؛ متأسفانه در سال های اخیر کیفیت تولیدات داخلی موجب ناامیدی و نارضایتی مصرف کنندگان ایرانی شده و بسیاری از مردم به دلیل شرایط نامناسب خودرو های داخلی نسب به کیفیت تولیدات ایرانی بدبین شده اند.
بنابراین، می توان گفت که دغدغه فعلی اقتصاد ایران در شرایط حاضر واردات خودرو نیست؛ بلکه روشن کردن تکلیف صنعت خودروسازی کشور است؛ برخی کارشناسان معتقدند هدف اصلی دولت در شرایط فعلی، باید افزایش تولید، تنوع محصول و بهبود کیفیت در صنعت خودرو باشد که این مسئله نیازمند انجام اصلاحات ساختاری در ساختار سهام داری و نحوه مدیریت شرکتهای ایران خودرو و سایپا است.
