جدل بی پایان برای یادگار احمدی نژاد

 طرح زوج و فرد که از سال ۸۲ و دوران شهرداری محمود احمدی‌نژاد کلید خورد و اجرا شد و اندکی بعد فرمانده نیروی انتظامی در کسوت شهرداری تهران آن را ادامه داد، بعد از ۱۵ سال همچنان محل مناقشه است. اختلاف و ناهماهنگی معاونت ترافیک شهرداری پایتخت با پلیس راهور تمامی ندارد. در‌حالی‌که ناهماهنگی‌های این دو مجموعه و بخش‌های دیگری مثل وزارت کشور، خود را به شکلی عینی در اجرای «طرح کاهش» نشان داده، حالا چند روزی است دوباره تصمیم‌های یک‌جانبه و یکباره شهرداری تهران در موضوع طرح زوج و فرد، صدای اعتراض پلیس راهور تهران را بلند کرده است. چند روز قبل محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، درباره احتمال حذف طرح زوج و فرد در سال آینده خبر داد و بعد سردار مهماندار اظهارات او را نظر شخصی خواند و گفت: قطعا با تصمیم یک نهاد اتفاقی نمی‌افتد و نیازمند مصوبه شورای عالی ترافیک دراین‌باره هستیم.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از شرق، آنچه بیش از ۱۲ سال است به‌عنوان طرح زوج و فرد برای کاهش ترافیک و کنترل آلودگی هوا اجرا می‌شود، پیشنهاد محمود احمدی‌نژاد در مدت کوتاه حضورش به‌عنوان شهردار تهران بود. همان روز‌ها نیز پیشنهاد احمدی‌نژاد مخالفانی داشت. او در بهمن ۸۲ در واکنش به مخالفت‌ها با این طرح گفت: «تصمیم شهرداری برای زوج‌و‌فردکردن تردد خودرو‌ها یکباره با تصمیم کمیته‌ای در گوشه‌ای از کشور مبنی بر زوج‌و‌فرد‌کردن تردد‌ها در روز‌های پنجشنبه و جمعه، مختل شد». این روزها، روز‌هایی بود که محمدباقر قالیباف هنوز فرمانده نیروی انتظامی بود. مرداد ۸۲؛ یعنی روز‌هایی که بحث طرح جدید تردد زوج و فرد خودرو‌ها کلید خورد و شورای عالی ترافیک با اجرای بلند‌مدت آن مخالفت کرد، ازقضا علاوه بر قالیباف، فرمانده نیروی انتظامی پایتخت، مهدی چمران، رئیس شورای شهر آن زمان، نیز با اجرای این طرح مخالف بود.

به گزارش روزنامه شرق؛ محور اصلی صحبت‌ها هم دو مسئله زیرساخت‌های حمل‌ونقلی نداشته شهر تهران و چندرئیسه‌بودن مسئولیت ترافیک تهران بود؛ موضوعی که قالیباف در سال‌هایی که شهردار تهران بود، زیاد درباره آن صحبت کرد؛ اما نتوانست به هدفش برسد و در بیشتر سال‌هایی که شهردار بود، به تنهایی و با استفاده از ارتباطات خود کار‌ها را پیش برد. محمود احمدی‌نژاد که بعد‌ها در زمان ریاست‌جمهوری‌اش نشان داد تبحری خاص در شروع پروژه‌هایی با مخالفت بالا دارد، این طرح را کلید زد و اجرا کرد؛ اما محمدباقر قالیباف که با این طرح مخالف بود، بعد‌ها آن را ادامه داد. این طرح شهریور ۸۳ در شورای شهر تهران تصویب و بهمن هم وزیر کشور تغییرات ساعت شروع به کار اصناف و بانک‌ها را متناسب با آن ابلاغ کرد. به عبارتی، شهردار اسبق تهران که با این طرح مخالف بود، با رفتن پشت میز شهرداری تهران همان طرح را اجرا کرد.

این طرح که هم‌زمان با تغییرات در محدوده طرح ترافیک آغاز شد، از همان ابتدا مثل این روز‌ها از در منازل اجرا نمی‌شد. ساعت اجرای آن برای خودرو‌های زوج و خودرو‌های فرد ۶:۳۰ صبح تا ۱۹ بود و در روز‌های پنجشنبه اعمال نمی‌شد؛ اما حدود یک سال بعد به پنجشنبه‌ها هم تسری پیدا کرد. بعد از آن نیز هرچه بزرگراه‌های بیشتری در شرق و غرب و جنوب و شمال تهران گسترش یافتند، محدوده این طرح هم افزایش پیدا کرد.

البته شهردار اسبق تهران در سال‌های بعد نظرش درباره این طرح تغییر یافت و شروع به اصلاحاتی کرد و شاید پیشنهاد اجرای طرح کاهش، بخشی از آن تغییرات بود. قالیباف در این سال‌ها تغییرات درخور توجهی در سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران ایجاد و به همین واسطه جوایزی جهانی را برای تهران کسب کرد؛ اما آنچه او شروع کرد و انجام داد، درصدی از کار‌های روی‌زمین‌مانده حمل‌ونقل عمومی شهر تهران بود.

حالا معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران درباره احتمال حذف طرح زوج و فرد صحبت می‌کند. محسن پورسیدآقایی گفته مطالعات نشان داده است طرح زوج و فرد، طرحی اشتباه بوده که در بلندمدت نه‌تن‌ها آلودگی هوا را کاهش نداده است، بلکه سبب شده مردم به سمت خرید خودروی ارزان‌قیمت با پلاک مخالف گرایش پیدا کنند و این امر موجب افزایش آلودگی هوا شده است. پورسیدآقایی با اشاره به در حال انجام‌بودن مطالعات ملغی‌شدن طرح زوج و فرد گفته است در صورت تصویب شورای ترافیک تهران، احتمالا اجرای طرح زوج و فرد پس از سال‌ها ملغی و تبدیل به حلقه دوم طرح ترافیک می‌شود. از آن به بعد هم دیگر پلاک خودرو ملاک تردد در محدوده نیست و همه خودور‌ها با هر پلاکی می‌توانند آزادانه تردد کنند؛ اما هزینه ورود به حلقه دوم طرح ترافیک یا همان محدوده زوج و فرد یک‌سوم هزینه طرح ترافیک خواهد شد.

درعین‌حال، رئیس پلیس راهور تهران بلافاصله به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: حذف طرح زوج و فرد نیازمند تصویب شورای ترافیک تهران است و قطعا با تصمیم یک نهاد اتفاقی نمی‌افتد. اگر قرار باشد برای زوج و فرد یا طرح ترافیک اتفاقی بیفتد، لازم است این درخواست به شورای ترافیک که به ریاست شهردار و متشکل از پلیس، پلیس راهور، وزارت کشور، استانداری و معاونت حمل‌ونقل برگزار می‌شود، برسد تا پس از بحث و بررسی، موضوع آن را در شورا نهایی کنیم. مطمئن باشید هرگونه تغییر ناگهانی می‌تواند آثار مخربی روی افزایش ترافیک مابقی معابر داشته باشد و نیازمند بررسی‌های دقیق است.

با وجود این، آنچه مسئولان را در خلأ فکر‌های اساسی ترغیب به چنین تصمیمات مقطعی می‌کند، فشار آلودگی هوا در اواخر پاییز هر سال است. افزایش آلودگی هوا در چند سال اخیر می‌تواند دلیلی روشن بر نبود هماهنگی و همراهی همه دست‌اندرکاران مرتبط با مسئله ترافیک و آلودگی هوا و کارسازنبودن طرح‌های اجراشده باشد؛ اما این همان صورت‌مسئله‌ای است که همیشه اول پاک می‌شود.

شهرداری تهران در سال‌های گذشته چندین‌بار خیزی برای تغییراتی اساسی در ساختار طرح‌های محدودیت‌زا برای ترافیک ازجمله طرح ترافیک و طرح زوج و فرد داشته است؛ تغییراتی را هم گاه با همکاری با دیگر ارگان‌ها و گاه انفرادی در این طرح‌ها اعمال کرده است؛ اما تغییرات بیشتر نیازمند همکاری بخش‌های متولی دیگر و البته مجوز‌های قانونی است. به همین دلیل، تاکنون این دو طرح، درست یا غلط، ادامه داشته اند؛ اما حالا چطور شهرداری تهران در‌حالی‌که طرح کاهش را نصفه‌و‌نیمه گذاشته و شمایی کلی از طرح را به نمایش می‌گذارد، تصمیم به این تغییر گرفته است؛ آن‌هم در شرایطی که سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران در حدود دو سال اخیر کمترین میزان ورودی خدماتی نظیر واگن مترو، اتوبوس، تاکسی و ایستگاه مترو جدید را داشته است؟ چطور مسئولان شهری تصمیم به تغییر پازل‌هایشان بدون توجه به داشته‌هایشان در کف خیابان‌های تهران می‌گیرند؟ اگر قرار باشد طرح زوج و فرد در تکمیل طرح کاهش که هنوز درستی عملکردش مشخص نیست، حذف شود، چه تضمینی وجود دارد که چند سال بعد مسئولی دیگر نگوید فلان طرح از ابتدا اشتباه بوده است؟