◄ پاسخ به چند سوال درباره نحوه بیمه هواپیما

اخیراً سایت انجمن شرکت‌های هواپیمایی مقاله‌ای در سایت خود منتشر کرده است که بر اساس آن نحوه بیمه هواپیما به دور از اصطلاحات فنی و تخصصی قابل فهم توضیح داده شده است.

به گزارش تین نیوز، این مقاله در خصوص روند نحوه ارزش‌گذاری قیمت هواپیما اشاره داشته و دراین رابطه توضیح داده است؛ «بیمه‌نامه‌های هواپیما، چون روند مشخصی برای قیمت‌گذاری هواپیما وجود ندارد و کسی نمی‌تواند قیمت دقیق یک هواپیما را تعیین کند، مالک می‌تواند به‌شخصه قیمت هواپیمای خود را تعیین و شرکت بیمه هم براساس اینکلوز، مبلغ عنوان شده مالک را بیمه می‌کند. این فرایند نوعی کلوز با نام (Agreed value) به معنی ارزش توافقی است.(Agreed value) به شرکت‌های هواپیمایی ارائه می‌شود که بیمه‌گر تعهد می‌کند در صورت بروز خسارت به هواپیما، خسارت را به زیان‌دیده بپردازد که اکثراً قیمت توافق شده بیشتر از ارزش واقعی هواپیما است.»

در عین حال، ممکن است قیمت هواپیمای ذکر شده دو برابر مبلغ عنوان شده مالک، ارزش داشته باشد، اما به دلیل نبود کارشناس جهت قیمت‌گذاری ارزش هواپیما، اگر به هر دلیلی به هواپیمای ذکر شده خسارتی وارد شود، بیمه‌گر نمی‌تواند بر اساس کم بیمه شدگی، اقدام به اعمال ماده ۱۰ یا قاعده نسبی کند چرا که مالک هواپیما در این فرایند، کلوز مربوطه را خریداری کرده است و شرکت بیمه خسارت را تا سرمایه بیمه‌نامه بدون اعمال ماده ۱۰ یا قاعده نسبی خسارت پرداخت می‌کند.

به عنوان مثال، فرض کنید که ارزش بیمه‌نامه یک دستگاه خودرو پراید، سی میلیون تومان است، اما مالک این خودرو، اقدام به خرید بیمه‌نامه بیست میلیون تومانی می‌کند اما در هنگام خسارت معلوم می‌شود که مالک خودرو یک‌سوم ارزش پراید خود را بیمه نکرده است به همین خاطر شرکت بیمه، با کسر یک‌سوم مبلغ در خسارت‌های جزئی و کلی اقدام به پرداخت می‌کند. این موضوع در حالی است که در روند قیمت‌گذاری هواپیما، به علت وجود کلوز ارزش توافقی، شرکت بیمه نمی‌تواند ماده ۱۰ را اعمال کند.

حال سؤال پیش می‌آید که عمده خسارت هواپیما در چه شرایطی رخ می‌دهد، «بر خلاف تصور عموم، اکثر خسارت‌های وارده به هواپیما در زمان (taxiing) و بر روی زمین به هواپیما وارد می‌شود و یا خساراتی است که توسط وسایل حمل نقل در فرودگاه‌ها به هواپیما وارد می‌شود، از جمله تصادف و یا آسیب‌هایی از این قبیل و یا آسیب وارد شده به موتور و لوازم‌یدکی و حتی شکست و خرابی قطعات و… رخ می‌دهد.»

این مقاله در خصوص اینکه بیمه‌نامه هواپیما در چه شرایطی صادر می‌شود این‌گونه توضیح داده است؛ موضوع مهم دیگر، مبحث زمان صدور بیمه‌نامه است، نخست یک شرکت بیمه می‌خواهد بداند که هواپیمای مذکور، ارزش بیمه شدن دارد یا نه؟ می‌تواند ریسک آن را پوشش دهد؟ می‌تواند بعد از ارزیابی سلامت هواپیما، ریسک بیمه‌نامه را مدیریت کند؟

در سال‌های گذشته، شرکت‌های بیمه برای این‌که بتوانند ریسک بیمه‌نامه‌های هواپیما را مدیریت کنند، مجبور به خریدهای خدمتی از ارزیابان هواپیمای خارجی بودند. به همین منظور بهتر است با تعریف ارزیاب خسارات بیمه‌ای شروع کنم: ارزیاب خسارت بیمه‌‌ای شخص حقیقی یا حقوقی مستقلی است که دارای پروانه ارزیابی خسارت بیمه‌ای از بیمه مرکزی بوده و مجاز به بررسی و تحقیق در مورد علت بروز حادثه و تحقق خسارت، تعیین مقدار خسارت و تشخیص میزان تعهد بیمه‌‌گر طبق شرایط بیمه‌نامه و نیز مذاکره برای تعدیل و تسویه خسارت بیمه‌ای است.

ارزیابان خسارت هواپیما به صورت مستقل عمل می‌کنند و در صورت پیش‌بینی ارزیاب مستقل در بیمه‌نامه نظر ارزیابی برای شرکت بیمه یا مالک هواپیما قطعی و لازم اجرا خواهد بود.

اما آیا ارزیاب مجرب خسارت بیمه، متخصص هواپیما است؟ ارزیاب خسارت باید به هوانوردی آشنا بوده و شناخت کاملی از انواع هواپیمای مسافربری و قطعات موتور هواپیما داشته باشد. همچنین ارزیاب خسارت علاوه بر آشنایی با تمام قطعات و بخش‌های فنی هواپیما، باید بر قوانین هوانوردی به‌ویژه قوانین ایکائو و یاتا اشراف داشته باشد.

تسلط به زبان بین‌المللی هوانوردی و قوانین و مقررات بیمه‌ای داخلی از توانمندی‌های مهم یک ارزیاب مجرب است و در عین حال آشنایی کامل وی با انواع بیمه‌نامه‌های کشورهای توسعه‌یافته به خصوص کشور انگلستان که به‌عنوان مهد صنعت بیمه شناخته می‌شود، می‌تواند بخشی از مهارت‌ها و تخصص‌های ویژه یک ارزیاب حرفه‌ای خسارت بیمه‌ای باشد.

این موضوع بسیار ضروری است. یک ارزیاب خسارت بیمه هواپیما، باید انواع هواپیماها و کاربری‌های مختلفشان را شناخته و نگاه کاملاً علمی نسبت به صنعت هوانوردی و قوانین و مقررات حاکم بر آن داشته باشد. درعین‌حال، کارشناس ارزیاب خسارت بیمه هواپیما باید اصول کلی قراردادهای بیمه بدنه و مسئولیت هواپیما، پوشش‌های قابل ارائه، بیمه‌های تمام خطر هواپیما در حال توقف و در حال پرواز، پوشش‌های بیمه مسئولیت، پوشش‌های مربوط به صدمات بدنی سرنشینان و بیمه مسئولیت خسارت‌های مالی هواپیما و همچنین خسارت‌های خارج از تعهد بیمه گران و استثنائات را به‌خوبی بشناسد.

پوشش‌های بیمه مسئولیت هواپیما و صدمات بدنی در قبال سرنشینان و بیمه مسئولیت خسارت‌های مالی هواپیما به‌طور کامل بشناسد. پروانه کارشناسی رسمی ارزیابی هواپیما با مجوز شورای عالی و بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر می‌شود.