تحریم اتحادیه اروپا علیه شرکت های هواپیمایی نقض حقوق اتباع ایرانی است

به گزارش تین نیوز به نقل از ایرنا، اتحادیه اروپا ۲۳مهرماه سه شرکت هواپیمایی ایران ایر، ماهان ایر و ساها را به بهانه ادعای بی اساس دخالت ایران در مناقشه اوکراین از طریق ارسال موشک های بالستیک به روسیه تحریم کرد.

در بیانیه اتحادیه اروپا ادعا شده بود که سه شرکت هواپیمایی ایران ایر، ماهان ایر و هواپیمایی ساها، موشک ها و پهپادهای ساخت ایران را به روسیه منتقل کرده اند.

اتحادیه اروپا مدعی شد: «این تحریم ها هدفمند هستند و به دنبال بازدارندگی از سیاست ها و فعالیت های خاص ایران هستند. اتحادیه قصد ندارد به طور کلی ترافیک هوایی یا ارتباطات مردمی بین اتحادیه و ایران را مختل کند.»

در این راستا نشست تخصصی «بررسی ابعاد حقوقی و بین المللی تحریم اخیر شرکت های هواپیمایی ایرانی» روز یکشنبه در سالن اجتماعات مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه برگزار شد.

مرتضی عبدی معاون امور بین الملل مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه، نصرالله ابراهیمی، هیبت الله نژندی منش، محمودرضا فیروزمند و زهرا فریور در این نشست به بیان نقطه نظرات تخصصی درباره تحریم اخیر شرکت های هواپیمایی ایرانی از منظر حقوق بین الملل پرداختند.

اقدام شورای اتحادیه اروپا خلاف اصول است

هیبت الله نژندی منش کارشناس حقوق بین الملل در این نشست درباره تحریم اشخاص حقیقی و سه شرکت هواپیمایی ماهان، ایران ایر و ساها گفت: قطعنامه تحریمی علیه ایران از سوی شورای اتحادیه اروپا چند روز پیش منتشر و براساس این قطعنامه چند شخص و سه شرکت هواپیمایی تحریم شدند.

وی ادامه داد: دلیلی که نماینده عالی شورای اتحادیه اروپا مطرح کرد و بعد از آن شورای اتحادیه اروپا براساس آن اشخاص حقیقی و سه شخصیت حقوقی جمهوری اسلامی ایران را تحریم کرد، این بود که این اشخاص در انتقال موشک های بالستیک و فناوری های مرتبط همچنین پهپادها و فناوریهای مرتبط به روسیه نقش داشتند چرا که این تجهیزات در حملات روسیه علیه غیرنظامیان در اوکراین استفاده شده است.

وی افزود: به عبارت دیگر می خواهند بگویند که در این جنگ علیه غیرنظامیان اقداماتی صورت می گیرد و جمهوری اسلامی ایران هم با انتقال موشک ها و پهپادها در حمله به غیرنظامیان که خلاف قواعد بین الملل بشردوستانه است، مشارکت دارد.

این استاد حقوق بین الملل تصریح کرد: اقدام شورای اتحادیه اروپا در تحریم اشخاص ایرانی در پرتو ارزش های حاکم بر این اتحادیه و اصول و قواعد حقوق بین الملل غیرقانونی و خلاف اصول است.

نژندی منش با اشاره به دیباچه معاهده اتحادیه اروپا، افزود: شورای اتحادیه اروپا تصریح دارد که اتحادیه در تمامی اقدامات خود از جمله اقدامات محدودکننده و تحریمی باید اصول و ارزش هایی را مدنظر داشته باشد همچنین از منظر حقوق بین الملل اصل بر نسبی بودن معاهدات است؛ از این رو اعضای پذیرنده کنوانسیون می توانند اقدامات محدودکننده داشته باشند.

وی اظهار داشت: با وجود این اصل در حقوق بین الملل، حتی در منشور ملل متحد در مواردی به صورت موردی استثناهایی پذیرفته شده است و بر اساس بند ۶ ماده ۲ منشور ملل متحد، سازمان به عنوان شخصیت حقوقی مستقل باید مراقب کند تا کشورهایی که عضو ملل متحد نیستند اقدامی را انجام ندهند که صلح و امنیت بین المللی به خطر بیفتد.

وی ادامه داد: همچنین در فصل هشتم منشور ملل متحد اجازه داده شده است تا دولت ها سازمان های منطقه ای تاسیس کنند اما اقدامات و تصمیم های این سازمان ها نباید با اصول و اهداف منشور ملل متحد مغایرت داشته باشد.

استاد حقوق بین الملل خاطرنشان کرد: اگر چه از منظر حقوق بین الملل یک سازمان می تواند در راستای حفظ و صلح بین المللی اقداماتی را وضع کند اما مهمترین اصول در منشور ملل متحد اصول برابری، استقلال کشورها و اصل حسن نیت است اما در اتخاذ قطعنامه شورای اتحادیه اروپا این اصول نقض شده است.

نژندی منش با اشاره به ماده ۲۴ منشور ملل متحد، یادآور شد: متولی اولیه صلح و امنیت بین المللی براساس این ماده منشور ملل متحد، شورای امنیت است و این شورا باید در قطعنامه ای مشخص کند که آیا اقدامی از سوی یک کشور صلح و امنیت بین المللی را به خطر انداخته است و در این صورت اقدامات متناسب و مناسب اتخاذ شود.

استاد حقوق بین الملل تاکید کرد: شورای امنیت در موضوع مورد اشاره (اینکه کشوری صلح و امنیت بین المللی را به خطر انداخته است) به دلیل وتو چین و روسیه در این حوزه به اجماع نرسید و قطعنامه نداشته است؛ بنابراین کشورها نمی توانند بدون اجازه از شورای امنیت خودسرانه از مفهوم صلح و امنیت بین المللی سوءاستفاده کنند.

وی اضافه کرد: صلح و امنیت بین المللی مفاهیمی برای سواستفاده و ایجاد انگیزه های سیاسی برای مداخله در امور داخلی و خارجی کشورها شده است.

چرا اتحادیه اروپا کشتار غیرنظامیان در غزه را تهدید صلح و امنیت جهانی نمی داند؟

نژندی منش با اشاره به جنایات گسترده رژیم صهیونسیتی در غزه و لبنان اظهار داشت: چگونه است که اقدامات رژیم صهیونسیتی و وضعیت غیرنظامیان غزه از منظر اتحادیه اروپا تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی تلقی نمی شود و این درحالیست که در غزه غیرنظامیان بیشتری کشته شده اند و همزمان کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای رژیم صهیونسیتی سلاح عرضه می کنند و در واقع اعضای اتحادیه اروپا به رژیم اسرائیل برای کشتار غیرنظامیان کمک می کنند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر نیز احراز قضایی وجود دارد که غیرنظامیان در غزه کشته می شوند همچنین در قطعنامه شورای امنیت ۱۲۴ کشور به اقدامات و جنایات رژیم صهیونسیتی علیه غیرنظامیان در غزه اذعان دارند.

این استاد حقوق بین الملل با برخورد گزینشی در زمینه صلح و امنیت بین المللی از سوی شورای اتحادیه اروپا گفت: بعد از ایالات متحده آمریکا، اعضای اتحادیه اروپا بیشترین نفوذ را بر رژیم اسرائیل دارند و اسامی شرکت هایی که در شهرک سازی ها نقش دارند، مشخص است.

نژندی منش ادامه داد: به رغم اینکه شهرک سازی در سرزمینهای اشغالی براساس ماده ۴۹ کنوانسیون های چهارگانه جنایت جنگی محسوب می شود اما بعد از آمریکا، فرانسه، انگلستان و هلند در این شهرک سازی ها نقش دارند؛ بنابراین این شرکت هایی که یک تبعه حقوقی برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا هستند ، مرتکب جنایت جنگی می شوند؛ بنابراین اتحادیه اروپا با صدور این قطعنامه علیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایران حق بنیادین دادرسی منصفانه را نقض کرده است.

نژندی منش تصریح کرد: آنچه اتحادیه اروپا در رابطه با تحریم های اخیر وضع کرده است، مغایر با اصل حاکمیت قانون و احترام به حقوق بشر است و برخورد گزینشی و ترجیحی نسبت به حقوق بین الملل دارد که رفتار گزینشی داشتن و ترجیح عده ای از شهروندان بر شهروندان دیگر خلاف قوانین حقوقی بین المللی است.

ابعاد تحریم هواپیمای مسافربری موضوعی بسیار پیچیده و چندوجهی است

نصرالله ابراهیمی استاد حقوق بین الملل در ادامه این نشست با انتقاد از عدم اقدام به موقع در مقابله با تحریم ها و تأکید به بررسی برگزاری محکمه در خصوص محکومیت این تحریم ها، گفت: آحاد حقوقدانان و وکلای کشور و کانون وکلای دادگستری به مانند مرکز وکلا باید نسبت به مسائل و پرونده های بین المللی حساس باشند و بدانند که جنگ حقوقی به مانند جنگ سخت است و باید حقوقدانان در نظر داشته باشند که مباحث حقوقی فقط در داخل نیست و دانش آموختگان حقوق بین الملل باید نسبت به این اقدامات در خارج از کشور هم حساس باشند.

ابراهیمی ادامه داد: برای دفاع از حق خود در مراجع بین المللی به سراغ وکلای انگلیسی و آمریکایی می رویم و این خوب نیست. بنابراین باید حساسیت ها را افزایش دهیم تا نهضت حقوقی در این عرصه ایجاد شود.

وی افزود: ابعاد تحریم هواپیمای مسافربری از نظر حقوقی نظام بین الملل موضوع بسیار پیچیده و چندوجهی است که حقوق بشر، تجارت بین الملل و معاهدات هوانوردی و حق حاکمیت ها را در بر می گیرد.

ابراهیمی افزود: اولین بحث، نقص حقوق بشر است و تحریم های هواپیما مسافربری به ویژه در مسائل درمانی و پزشکی اخلال ایجاد می کند. این تحریم همچنین نقض کنوانسیون های بین المللی هوانوردی مانند کنوانسیون شیکاگو است که به اصل عدم تبعیص و آزادی پرواز تأکید دارد.

وی ادامه داد: تحریم های بین المللی بحث تجارت بین الملل را هم دربر می گیرد زیرا دسترسی ناعادلانه تجار در جابه جایی کالا و خدمات و خودشان به منظور حضور در بازارهای بین المللی را ایجاد می کند.

این استاد حقوق بین الملل اضافه کرد: موضوع دیگر بحث حاکمیت و عدم مداخله در امور داخلی است. این تحریم ها می تواند نقض حق حاکمیت و مداخله در امور داخلی کشور باشد که اجازه نمی دهد از حق حاکمیت خود برای حفاظت از منفعت ملی استفاده کند. منفعت ملی یعنی ایران بین کشورهای دیگر پرواز داشته باشد تا قراردادهای تجاری منعقد کند که این تحریم مانع از کسب منفعت ملی می شود.

وی با تاکید بر اینکه در نتیجه این تحریم ها ایمنی و امنیت هوانوردی هم تحت تاثیر قرار می گیرد، افزود: اگر اروپا بخواهد این اقدام را به یک عرف تبدیل کند و با تحریم هواپیما و تحریم قطعات و دسترسی به آن را هم اعمال کند، می تواند تاثیرات منفی بر امنیت پروازهای مدنی و غیرنظامی داشته باشد.

تحریم شرکت های هواپیمایی باید از نهادهای بین المللی پیگیری حقوقی شود

وی اظهار داشت: رویکرد حقوقی جمهوری اسلامی ایران باید این باشد که از طریق نهادهای حقوقی بین المللی بر اساس معاهدات و مقررات بین المللی پیگیری قضایی کنیم و بپرسیم علت این تحریم ها چه بوده و موضوع رفع تحریم ها را دنبال کنیم.

استاد حقوق بین الملل تصریح کرد: طرح شکایت در سازمان هایی که کنوانسیون ها و معاهدات بین المللی ما را به آن ارجاع می دهند و یا در محاکم داخلی نهادی که ما را تحریم کرده اند و یا حداقل در محاکم داخلی از دیگر اقدامات حقوقی برای پیگیری تحریم ها است.

ابراهیمی با اشاره به تجربیات قبلی خود در محاکم اروپایی، گفت: ما توانستیم در یک پرونده، انگلیس را به دلیل تحریم بانک ملت محکوم و جریمه کنیم که این جریمه هم پرداخت شد و این کشور تحریم هایی مانند آنچه اتحادیه اروپا انجام داد را اعمال نمی کند.

وی ادامه داد: پیش از این شکایتی از سوی چند شرکت و بانک مانند بانک ملت و بانک تجارت در محاکم اروپایی علیه تحریمی که از سوی اتحادیه اروپا اعمال شده بود، مطرح کردیم و توانستیم اتحادیه اروپا را به پرداخت جریمه به میزان ۳۰۰ هزار یورو، ۷۰۰ هزار یورو، ۳ میلیون یورو و ۵ میلیون یورو محکوم کنیم.

قطعنامه ضدایرانی با اعمال فشار نگارش شده است

زهرا فریور استاد حقوق بین الملل اظهار داشت: این قطعنامه علیه ایران به صورت کلی بدون مستندات و با حداکثر اعمال فشار نگارش شده است.

وی ادامه داد: علت این تحریم ها کمک های نظامی و حمل موشک های بالستیک به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین عنوان شده و در ادامه مدعی شده است که اقدامات ایران در خاورمیانه و دریای سرخ منجر به ناامن سازی منطقه شده اما هیچگونه مستنداتی ارائه نشده و سوال این است که آیا اساساً هواپیمای مسافربری امکان حمل موشک دارد؟

فریور اضافه کرد: در این قطعنامه آمده است که همه تحریم های ۲۰۲۳ نسبت به اشخاص نام برده در این قطعنامه اعمال شود که بر اساس آن هر نوع خرید و فروش تجهیزات هوانوردی کمک های فنی و مشورتی تحریم شده است بنابراین در عمل حوزه تجاری ایرلاین ها تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.

استاد حقوق بین الملل اظهار داشت: این تحریم ها نه تنها در انشا بلکه در اجرا هم گسترده تر و فراتر از متن رفته است و این در حالی است که دارو، مواد غذایی و حمل و نقل مسافری از مصادیقی است که طبق دستور موقت دیوان بین المللی دادگستری نباید تحریم و محدود شود. 

فریور خاطر نشان کرد: حمل و نقل مسافری و هوانوردی مربوط به شهروندان از مصادیق حقوق بشر است و دولت ها نمی توانند اقدامات محدود کننده برای آنها داشته باشند.

این استاد حقوق بین الملل در رابطه با طرح دعوا در این حوزه مرجع صالح برای رسیدگی را شعبه ۵۵ دادگاه های حقوقی داخلی عنوان کرد و گفت اگرچه اجرای احکام صادره در این دادگاه دشوار است اما در زمان مذاکره این احکام قابل پیگیری است. 

وی ادامه داد: علاوه بر مبانی حقوق بین الملل در موافقت نامه های دوجانبه حمل و نقل هوایی که ایران با بسیاری از کشورهای اروپایی دارد، در تمامی این معاهدات بر تسهیل و تضمین حقوق شهروندان تاکید شده است همچنین می توان در مراجع اتحادیه اروپا از جمله دادگاه حقوق بشر امکان طرح دعوا را پیگیری کرد.

قطعنامه اروپا ایرادهای بنیادی حقوقی دارد

محمدرضا فیروزمند استاد حقوق بین الملل نیز با اشاره به لزوم تعیین راهبرد مناسب برای پیگیری حقوقی و قضایی به منظور برخورد با تحریم اخیر اتحادیه اروپا علیه شرکت های هواپیمایی ایرانی گفت: در قطعنامه اروپا اقداماتی در ۶ بند به ایران منتسب شده که همه آنها قابل بحث و رد شدن است.

وی ادامه داد: در طرح موضوع و اثبات موضوع این قطعنامه می توان ایرادهای بنیادی را مطرح کرد همچنین در اجرا هم شورای اتحادیه اروپا اعلام کرده که ایراداتی وجود دارد. 

فیروزمند با اشاره به بند ۲ این قطعنامه، گفت: تحریم ها  به بلاروس و کره شمالی و ایران تسری داده شده، اما توجه داشته باشید که کره شمالی ۱۲ هزار نیرو به روسیه فرستاده تا علیه اوکراین بجنگند و بلاروس هم خود را شریک روسیه در این جنگ می داند اما ایران منکر مشارکت در جنگ است؛ اینکه ایران از هواپیماها برای انتقال موشک و پهپاد استفاده می کند، ادعایی است که قابلیت اثبات ندارد.

استاد حقوق بین الملل با تاکید بر اتخاذ رویکرد صحیح برای پیگیری های حقوقی و قضایی افزود: در نتیجه اقدامات خلاف قانون شورای اتحادیه اروپا، شرکت های هواپیمایی ایران تحریم شده و آنها ایران را تهدیدی برای امنیت اتحادیه اروپا دانسته اند اما سوال این است که با فرض محال پذیرش این ادعا باید این را مطرح کنیم که اوکراین چه ربطی به اتحادیه اروپا دارد؟ باید این استراتژی را پیش ببریم تا بتوانیم تحریم ها را لغو کنیم.

اتخاذ استانداردهای دوگانه در نهادهای بین المللی بارز است

مرتضی عبدی رئیس کمیسیون امور بین الملل و عضو شورای سیاستگذاری حقوق بین الملل مرکز وکلا، کارشناسان رسمی ومشاوران خانواده قوه قضاییه گفت: اعمال تحریم صرفا جنبه تنبیهی دارد و در صورتی است که یک دولت صلح و امنیت بین المللی را تهدید کند.

وی با اشاره به اینکه در تحریم های شورای امنیت علیه ایران نیز در حق کشور ما ظلم شده است، افزود: همواره جای سوال است که چگونه اقدامات ناقض حقوق بشری رژیم جعلی صهیونیستی با ۴۵ هزار کشته در نوار غزه از منظر مدعیان حقوق بشر نادیده انگاشته می شود.

عبدی با اشاره به اتخاذ استانداردهای دوگانه در نهادهای بین المللی تصریح کرد: جنایات رژیم صهیونسیتی در نوار غزه و کشتار زنان و کودکان مصداق نسل کشی، جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت است.

رئیس کمیسیون امور بین الملل مرکز وکلا کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه یادآور شد: روسیه به دلیل جنگ اوکراین از حضور در المپیک منع شد اما این در حالیست که برای رژیم جعلی اسرائیل این موضوع رعایت نشد. 

عبدی ادامه داد: اگر بناست به طرف های دعوی در مخاصمات مسلحانه کمک نشود چگونه است که آمریکا و کشورهای اروپایی به یک طرف جنگ یعنی به اوکراین کمک های نظامی کردند و هر روز نوآورانه ترین ابزار را در اختیار اوکراین قرار داده اند و از بیان آن حتی ابا ندارند.

وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در کدام یک از نشست های بین المللی و از سوی کدام مقامات رسمی اعلام کرده است که جنگ روسیه حمایت می کند؟

رئیس کمیسیون امور بین الملل مرکز وکلا کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه ادامه داد: آیا مستندات و دلایلی برای حمل موشک های بالستیک با ناوگان مسافربری هوایی وجود دارد؟

عبدی اضافه کرد: شرکت های هواپیمایی تحریم شده متعلق به دولت نیست و سهامداران خصوصی خود را دارد از این رو تجارت خصوصی در نتیجه اعمال این تحریم ها نیز تحت تاثیر قرار گرفته است.

وی با تاکید بر اینکه تحریم ها از ابزار تنبیهی حقوقی به ابزارهای سیاسی تبدیل شده است، افزود: هیچ ادله و مستندات حقوقی بر مبنای کنوانسیون های بین المللی و توافق های چندجانبه برای تحریم علیه اتباع ایرانی وجود ندارد.