◄ درک و استفاده از «خرد جمعی» موهبتی است که برخی دارند، این ذکاوت اگر با صداقت همراه نباشد با شعار و ادعا زود لو می رود

در روزهای پایانی مهر ماه1403، (شنبه 28 مهر ماه ) با دعوت جبارعلی ذاکری مدیرعامل شرکت راه آهن نشستی برای تبادل اندیشه و هم افزایی با اعضای هیئت مدیره انجمن صنایع ریلی ایران در محل این شرکت برگزار شد.

 به گزارش خبرنگار بخش ریلی شبکه خبری تحلیلی صنعت حمل و نقل (تین نیوز) غلامحسن حسن نژاد رئیس هیئت مدیره شرکت صنایع ریلی ایرانیان(ایریکو) و نایب رییس انجمن صنایع ریلی ایران در گفتگویی با خبرنگار ما درباره این نشست، با تحلیل مثبت و اشاره به همراهی همیشگی انجمن به نمایندگی بخش خصوصی در صنایع ریلی، با دولت و سیاست های کلان ملی نکات کلیدی این جلسه را برشمرد.

در ادامه این گفت و گو را می خوانیم:

تشکیل کارگروه تخصصی برای مشورت های دایمی با انجمن ها

* جناب حسن نژاد شنبه گذشته اعضای محترم هیئت مدیره انجمن صنایع ریلی ایران مهمان جناب آقای ذاکری مدیرعامل محترم شرکت راه آهن بودید، لطفاً درباره این نشست اجمالاً توضیحی بفرمایید:

البته بنده پیش از این هم با آقای ذاکری آشنایی و جلساتی داشته ام، ایشان چندی پیش مهمان ما در شرکت ایریکو هم بودند و از سایت کارخانه بازدید مفصلی داشتند. چه خوبست که همین ابتدای صحبت اشاره کنم که تجربه این چندبار ملاقات و مراوده با ایشان برای من لذت بخش و امیدوارکننده بود و ایشان را فردی دقیق، منظم، متواضع، مشورت پذیر و مصمم یافتم که بیش از آن چه می گوید می شنود و برداشت من این است که عملکرد این تیپ افراد مثبت است، البته منطقی هم همین است. به نظرم برای یک مدیر عالی همه این ها صفات مهم و شاخص های مثبتی است. سرعت عمل در تشکیل این جلسه و تأکید بر پیوستگی این سلسله جلسات هم اندیشی با اصناف تخصصی به عنوان نمایندگان بخش خصوصی نیز در قالب همین روحیات و حسن سلوک ایشان قابل تعریف است. سوای نتایج مثبتی که این شیوه مدیریتی دارد و من همانطور که گفتم همچنان امیدوارم، شخصاً شنبه به من همکارانم خوش گذشت و حس کسی را داشتیم که پس از مدت ها به خانه پدری بازگشته و مورد مهر، محبت و احترام قرار می گیرد. معروف است که در مثَل مناقشه نیست، به همین اعتبار جایگاه شرکت راه آهن ج.ا.ا. به عنوان یک نهاد رسمی بالادستی در حکمرانی، «پدرانه» است و به مثابه پدر خانواده بزرگ صنعت ریلی کشور بایستی نقشی محوری ایفا کند.

همه می دانند در خانواده ، فرزندان با هر توان استقلالی که دارند به حمایت و تأیید پدر و مادر نیازمندند. در جلسه آن روز آقای ذاکری گفتند که برایشان مهم است که جایگاه صنعت ریلی ارتقا پیدا کند به جایگاه مطلوب برسد. به نظر منِ بخش خصوصی هم، این شدنی است و از اهداف استراتژیک من هم هست حالا که این نزدیکی فکری و زمینه تعامل به وجود آمده است و من نیز با همه توان در میدان عمل حاضر و آماده ام، همه چیز مهیاست تا چرخ عظیم این صنعت بر مدار تدبیر و تعقل بچرخد و با قوت و قدرت پیش برویم. تلاش کردیم تا به ایشان اطمینان خاطر بدهیم که بخش خصوصی در جهت سیاست گذاری کلان ملی برنامه های فعالیت خودر ا تنظیم می کند و هرچه این سیاست ها برجسته و بدون پیچیدگی و چالش باشند و هر قدر سیاست گذاری شفاف و روشن باشد امکان برنامه ریزی و سرعت حرکت ما نیز بهتر و بیشتر می شود. برای همین ایشان هم خواستند تا یک کارگروه تخصصی برای مشورت های دایمی با انجمن ها (در قامت نمایندگان بخش خصوصی) با برنامه ی درازمدت و پیوسته تشکیل و خروجی آن برای تصمیم گیری و تعامل بیشتر در دستورکار مدیریت عالی راه آهن قرارگیرد.

تصمیمات منبعث ار خردجمعی همیشه کارسازترند

* یعنی در واقع یک جور بازوی مشورتی، به نظرتان این مکانیسم چقدر شدنی، چه اندازه موثر است و چگونه مشکلات صنعت ریلی را مرتفع خواهد کرد؟

در واقع این تدبیر و تمایل عالی ترین مقام راه آهن کشور است و پاسخ شما نیز با گذشت زمان روشن می شود اما من مثل همیشه همچنان امیدوارم(می خندد). میزان تأثیر این سازوکار هم از پیش قابل حدس است به طور کلی تصمیمات منبعث ار خردجمعی همیشه کارسازترند. هر پروتکلی اگر پیش از ابلاغ به آرای کارشناسان و متخصصان مجری آن پروتکل برسد و همه ابعاد و عواقب احتمالی آن سنجیده بشود پس از ابلاغ و در زمان اجرا با کمترین چالش، مراعات و اجرا خواهد شد. البته درک و استفاده از این امکان موهبتی است که برخی افراد از آن برخوردارند و این ذکاوت اگر نباشد با شعار دادن و ادعا زود لو می روند و به نظرم آقای ذاکری چنین شخصیتی ندارد و من ایشان را انسان صادق الوعده ای یافتم. اما در پاسخ به بخش آخر پرسش شما باید بگویم که با همه امیدواری هایی که داریم متأسفانه و به طور جد حال صنعت ریلی اصلاً خوب نیست و این صعب العلاجی با چند ابتکار عمل ساده و اولویت بندی بدیهی قابل رفع است و درمان می شود. ببینید درحدود 100همت سرمایه گذاری در صنایع ریلی کشور انجام شده است که امروز بلااستفاده مانده و باید به کار گرفته شود و ماحصل آن به سفره کارگران و فعالین این بخش از اقتصاد بیاید. در این نشست به نمایندگی از اعضای محترم انجمن پیمان بستیم که در کنار مدیرعامل محترم راه آهن بمانیم تا در تعاملات سازنده و کمک به ثبت سفارش توسط بهره بردارها این ظرفیت خالی پرشود و به همین نسبت کارگروه های قطعه ساز و تعمیرات نیز فعال خواهندشد. از طرفی چون واگن های باری و مسافری فرسوده(50ساله ها) غیرقابل سیر و بازسازی هستند بایستی از چرخه حرکت خارج و بازیافت شوند این ناوگان فرسوده به هیچ عنوان قابلیت بازسازی را نداشته و بایستی نوسازی شود و انجمن با تمام ظرفیت و امکانات برای این مهم اعلام آمادگی کرد تا این تصمیم راهبردی راه آهن را اجرایی کند. 

اظهر من الشمس است که راه آهن جایگاه مناسبی ندارد

* نمی خواهم اظهار نا امیدی کنم، اما با این اوضاع اقتصادی و رنجوری سیستم تولید در تأمین منابع و مصائب ناشی از آن فکر می کنید چقدر بر این پیمان استوار بمانید و تاب آوری اعضای انجمن تا کجاست؟

من اصالتاً خوشبین و امیدوارم(می خندد) بنابراین از سخن شما نا امید نخواهم شد، قرار نیست انجمن و اعضای محترم بیش تر از این فداکاری کنند تا همین جا، کسی که با این شرایط اقتصادی هنوز سرمایه اش را از کشور خارج نکرده و در این افکار هم نیست و با زیر 20درصد ظرفیت خط تولید را مراقبت کرده تا فرو نپاشد یقیناً فداکاری کرده و به هر قانون و مصوبه و... دِین اش را ادا کرده و دلیل محکم تری برای ماندن و استقامت دارد. پیش تر هم عرض کردم با چند ابتکار ساده و اولویت بندی بدیهی بسیاری از مشکلات اساسی در این صنعت قابل حل است  تا امروز بیشترین ظلمی که در حق صنایع ریلی کشور به طور عام شده است، در تخصیص منابع و سهمیه ارزی است سهمیه ناچیز ارزی صنایع ریلی (کمتر از 1% سهمیه خودرو است) جایگاه آن را نزد سیاست گذار روشن می کند، اظهر من الشمس است که راه آهن جایگاه مناسبی ندارد. از موارد مهم مطرح شده در این نشست این مسئله بود و آقای ذاکری قول دادند که در اولین فرصت موضوع را با وزیر صنعت، معدن و تجارت مطرح و اصلاح این نقیصه را پیگیری کنند. البته به طور کلی با توجه به این که منابع مالی این بخش محدود و بانک حمایتی از صنعت ریلی وجود ندارد و از طرفی هزینه های تولید، تعمیرات نگهداری و خدمات در این حوزه گران تمام می شود. چاره جویی مکانیسمی برای حمایت از صنعت ریلی نیز از مواردی بود که مطرح و بررسی شد. درباره تبصره 18 قانون بودجه که از مهمترین کانال های تقسیم منابع دربخش های باری و مسافری است درخواست اصلاحیه و اولویت بندی کارشناسی مطرح شد و نیز درباره سازوکار فعال سازی ماده 12 قانون رفع موانع تولید در بخش ریلی، و چرخش درست چرخه تولید ناوگان، راهکارهایی پیشنهاد شد و آقای ذاکری در این باره اعلام کرد که مدتی است این موارد را در دستورکار داشته و پیگیر هستند و اقدامات خوبی در حال انجام است که نتایج آن به زودی اطلاع رسانی می شود. همه ی این موارد را گفتم تا برسم به پاسخ قسمت آخر پرسش شما، نکته درستی اشاره کردید تاب آوری اعضای محترم انجمن و فعالان صنعت ریلی به طور عام پایین آمده است اما مهمترین انگیزه برای بالا بردن این توان و تحمل، ثبت سفارش تولید و فعال شدن خطوط غبارگرفته ی تولید است. من گفتم و اصرار هم دارم که این صنعت فداکاری لازم را تا بدین جا از خود نشان داده و ما به نمایندگی از اعضای محترم با جناب ذاکری پیمان بستیم که در کنارش بایستیم تا با تکیه به پتانسیل و ظرفیت مجموعه اعضای محترم انجمن برای ارتقای ناوگان ریلی تلاش کنیم و جایگاه راه آهن را در شأن آن ارتقا دهیم. با فعال شدن این پروسه عظیم موجبات گردش مالی درست در چرخه تولید، تعمیرات نگهداری، خدمات صنایع ریلی، مالکین و بهره برداران فراهم می شود.

تأمین بیشترین نیاز داخلی با کمترین وابستگی خارجی

* تأثیر سیاست «چراغ سبز» به واردات کشنده های ریلی را بر این عهد و پیمان چگونه ارزیابی می کنید؟   

انجمن صنایع ریلی ایران یک تشکیلات صنفی ست و مأموریت اصلی ما هم در این انجمن، حفاظت از منافع جمعی زحمت کش از فعالان تراز اول این صنعت است. برپایه همین گزاره با هر نوع واردات بی ضابطه و بی رویه در همه ی بخش ها (لکوموتیو، واگن، تجهیزات، قطعات و...) موافق نیستیم زیرا در این بخش ها امکان تولید داخلی وجود دارد و سازندگان قابلی در کشور هستند که سال ها تلاش کردند، سرمایه گذاری کردند و بازار معینی تعریف شده و با مناسبات مشخصی و تحت پروتکل های استانداردی مطابق با نظام نامه ی کیفی راه آهن به سامان رسیده و درحال کار است. حالا با این تغییر راهبردی مهم، ماهیت آن به چالش کشیده می شود و اثر عمیقی در این بازار می گذارد که از قضا بیشترین نیاز داخلی را با کمترین وابستگی خارجی، دارد تأمین می کند و توان بالقوه صادرات و ارزآوری نیز دارد. معتقدیم و در این نشست خیلی روشن مطرح کردیم که شرط ثبت سفارش ستاد تنظیم با اولویت ساخت داخل و توجه به تأمین از شرکت های داخلی باشد. همچنین درخواست کردیم تا با تشکیل یک کارگروه تخصصی مجوز واردات لکوموتیو، نظام مند و بر اساس نیاز و البته مازاد توان تولید داخل انجام شود. 

استفاده از ضایعات دیگر کشورها در شأن مردم و راه آهن کشور نیست

* با این حساب ساخت داخل و حمایت از آن چه سرنوشتی پیدا می کند؟

اساساً تغییر رویکرد در هر سیستمی عوارض و عواقب ناگزیر و بعضاً غیر قابل پیش بینی به همراه دارد به همین دلیل هر چه بکوشیم که بررسی های بیشتر و عمیق تری برای تغییرات راهبردی انجام دهیم در واقع هزینه های بعدی را صرفه جویی خواهیم کرد. به قول سعدی بزرگ «سرِ چشمه شاید گرفتن به بیل ....... چو پر شد نشاید گذشتن به پیل» بنا به تجربه باور داریم واردات کشنده و در قالب لکوموتیوهای دست دوم، اگر آیین نامه و ضوابط روشن و مدونی نداشته باشد همه را سردرگم می کند، این مطلب را نیز به آقای ذاکری یادآوری کردیم تا در تعاملاات حاکمیتی مدنظر داشته باشند. به زودی وارد صده ی دوم تأسیس و مدیریت راه آهن در ایران می شویم و صدسال تجربه فراز و نشیب را پشت سر گذاشتیم که بیش از نیمی از آن در دوران پس از انقلاب گذشته و برای ارتقای صنعت داخلی و داخلی سازی باکیفیت، سرمایه گذاری هنگفتی از سوی بخش خصوصی صورت گرفته که باید مراقبت کنیم هنگام به بار نشستن زحمات و تلاش های آنان به یکباره همه چیز ازبین نرود. اصرار داریم اجازه ورود واگن و لکوموتیو دست دوم داده نشود. در شأن مردم و راه آهن کشور نیست که از ضایعات دیگر کشورها در ایران استفاده شود. با اعلام این درخواست پیشنهاد شد تعرفه های وارداتی در قالب (CBU) برای لکوموتیو و واگن جذابیتی نداشته باشند تا فقط در صورت نیاز مبرم.... این اقلام از کشورهایی با تکنولوژی بالا و روزآمد وارد شود.

در سختی ها، «امید» تنها تکیه گاه است 

* در این روند جایگاه و نقش راه آهن چه تعریفی دارد؟ 

ابتدای سخنم گفتم جایگاه راه آهن و شأنیت آن در صنعت ریلی «پدری» و نقش آن «محوری» دارد برای همین جایگاه و ایفای نقش است که به طور کلی بدنه صنعت و به ویژه فعالان بخش خصوصی حتماً در سایه اقتدار اوست که هویت خواهند داشت و انتظاری به جز حمایت در بزنگاه های مهم تاریخی و اقتصادی ندارند به هر حال این پدر (100ساله) شأن حکیمانه و مهربانانه خود را مراعات می کند تا اهلیت فرزدان و خاندان مخدوش نشود و خود و خانواده زیر سئوال نروند! شخصاً به این فرضیه امیدوارم(خنده). پیشنهاد خوبی که از طرف راه آهن و جناب ذاکری عنوان شد به این مقدمه که در پاسخ به پرسش شما گفتم مربوط می شود. قرار شد سرمایه گذاران در قالب بسته های تشویقی لکوموتیوهای سرد موجود در راه آهن را به چرخه برگردانند. شرکت راه آهن حتی برای واگذاری لکوموتیوهای گرم نیز اعلام آمادگی کرد. همچنین طبق دستور ایشان بازسازی و نوسازی ناوگان به صورت پروژه های جانبی در دستور کار معاونت محترم ناوگان قرار گرفت که با مکانیسم مشخصی به تولیدکنندگان واگذار شود تا کمی از معطلی فعالیت ها را کم کند. اساساً چرخه ی تولید ناوگان یک سیستم به هم پیوسته و در هم تنیده ای است که از هر ورود ی این سیستم سرمایه ای تزریق بشود و ثبت سفارشی انجام شود که موجبات فعالیت یک بخش از این سیستم را درپی داشته باشد اتوماتیک کل سیستم منتفع و به حرکت وادار می شود و به نظر من پویایی سیستم تولید ناوگان همین شاخص است ثبت سفارش و استارت خط تولید هر کارخانه ای در صنایع ریلی اثرش بر دیگر فعالان، تا روی ریل به صورت دومینو می گذارد و آسیب هم به همین طریق به همه ی اکوسیستم سرایت می کند الآن اگر دقت کنبد تعدادی از کارخانجات در وضعیت بسیار وخیمی به سرمی برند که موجب شده همه ی سیستم دچار رکود شود و اگر چاره جویی نشود تعطیلی آن اجتناب ناپذیر است. 

* از فرصت و زمانی که برای این گفت وگو گذاشتید سپاس گزارم، اگر صحبتی باقی مانده است بفرمایید.

فراموش نکنیم که در سختی ها، «امید» تنها تکیه گاه است... پس شما هم مثل من امیدوار باشید.(خنده)

من هم متشکرم و خدا نگهدار.