◄ نقد منصفانه معاونان سابق وزیر با توجه به انتظارات، اختیارات و ملاحظات

عباس قربانعلی بیک: 

• یعنی دو چیز را توجه داشته باشید: یکی اینکه در انتقادها سعی کنید که نقطه ضعف به طرف مقابلتان ندهید؛ یعنی جوری حرف نزنید که بتوانند شما را در مرجع قضائی محکوم کنند ... ؛ دوم اینکه از افراط و تفریط در بیان بپرهیزید ... این جور نباشد که شما به طور قاطع یک مجموعه را نفی کنید یا اشکالی بر آنها وارد کنید؛ ... (از بیانات رهبر معظم انقلاب در 13980301).
• اخیرا دو تن از معاونان ریلی وزارت راه جابجا شدند و نقد عملکرد چند ساله ایشان در رسانه های تخصصی به ویژه تین نیوز با این عناوین آغاز گردید. خیرالله خادمی زیر ذره بین نقد؛ مدیریت خادمی در شرکت ساخت وتوسعه زیربناهای حمل و نقل موفق است یا ناموفق؟ (تین 283904) و عملکرد میعاد صالحی زیر ذره بین نقد؛ میراث صالحی برای راه آهن چه بود؟ (تین 282617).

• در پاسخ این فراخوان آقای سید مرتضی ناصریان اهم نقاط ضعف آقای خادمی را چنین نوشت (تین 284188): انباشت بدهی هنگفت به پیمانکاران، بی توجهی به جایگاه مهندسین مشاور، افزایش قابل توجه حجم کارهای قرارگاه خاتم به ضرر پیمانکاران بخش خصوصی ... . در مدیریت ایشان کارایی مورد توجه بوده ولی اثربخشی و بهینه کردن قیمت و کیفیت موردتوجه کافی نبود.

• بستر فراهم شده تین نیوز سبب سهولت ثبت انتقادات و نظرات کاربران در مورد این دو مدیر شد که برای آقای دکتر خادمی تا شامگاه 8 آبان بیش از 100 نظر مشروح و چندصد رد و قبول و برای آقای دکتر صالحی 11 نظر مکتوب با چن دصد رد و قبول ثبت گردید و ذیل نظرات آقای مهندس ناصریان در مورد آقای دکتر خادمی هم 11 نظر مکتوب با چندصد رد و قبول ثبت گردید.
• برای نقد منصفانه باید ابتدا انتظارات، اختیارات و ملاحظات (ارزش ها و خطوط قرمز) مکتوب شده بررسی شود مانند آنچه درنامه 53 حضرت علی (ع) در نهج البلاغه مشاهده می گردد (تین 284151) که متاسفانه در احکام انتصاب کمتر موردتوجه قرار می گیرد و این امر ابتدا بر عهده وزیر و وزارت راه و شهرسازی است و در مرحله دوم سازمان های برنامه، مدیریت، بهره وری و نهایتا مجلس.
• در تبیین انتظارات باید تکالیف قانونی، اسناد بالادستی، اهداف سازمانی، خواسته های وزیر، دولت و دیگر ذینفعان حکومتی و خصوصی تعیین و ابلاغ گردد و باید شاخص ها به همراه روند گذشته برای سنجش عملکرد معاونان وزیر و سازمان ها ابلاغ گردد.
• مثلا انتظارات از مدیرعامل راه آهن: مطالبات رهبر انقلاب در مورد انتقال بار از جاده به ریل، تکالیف قانون مدیریت سوخت و سهم جابجایی بار و مسافر، افزایش ایمنی راه آهن، کاهش تلفات جاده ای با انتقال بار و مسافر به ریل، اقتصادی کردن راه آهن، توسعه ترانزیت، تکالیف آمایش سرزمین، هدفمندی یارانه ها، افزایش سرعت قطارهای مسافری (رئیس جمهور)، افزایش بهره وری ناوگان و شبکه، افزایش سهم بخش خصوصی، افزایش دوخطه و برقی، جلب سرمایه از داخل و خارج، کاهش زمینه استیضاح ... .
• در مورد اختیارات هم باید اختیارات قراردادها، مشارکت (مانند BOT-ROT)، واگذاری، عضویت، خریدوفروش ... تبیین گردد.
• برای ملاحظات، ارزش ها و خطوط قرمز باید تبیین گردد، مثلا ارزش کمی جان و وقت (برای اولویت بندی پروژه ها)، ارزش منابع مالی، ارزش اعتماد مردم، پیمانکاران و کارکنان، ارزش پاسخگویی در جلسات با بخش خصوصی، مردم، کارکنان و رسانه ها ... .
• در بررسی آثار مثبت ومنفی مدیران عامل گذشته (و دیگر مدیران، مسئولان و ...) باید از تبیین اصول سه گانه فوق (انتظارات، اختیارات و ملاحظات) از سوی وزیر مطمئن گردید، به‎ عنوان نمونه وزیر راه و شهرسازی در نامه 9 آبان 1400 (تین 236876) به مدیرعامل راه آهن، علت عدم تحقق بندهای 24 و 25 سیاست های کلی برنامه ششم توسعه، ابلاغی مقام معظم رهبری را تعدد مراجع دخیل در برنامه ریزی، ساخت و بهره برداری پروژه ها و عدم توجه به ملاحظات بهره برداری اعلام نمودند (تین 236979).
• هرچند این ادعا از جهاتی صحیح است اما امکان واگذاری بسیاری از پروژه ها مانند راه آهن سریع اصفهان به راه آهن مقدور نبود به ویژه با چالش های فراوان سازمان که در یادداشت فوق به پرواز یک هواپیما با باراضافه در روزگرم با خطر سقوط تشبیه شد. یا تعارض منافع شرکت ساخت و راه آهن (تین 257653)، فقدان طبقه بندی خطوط در آیین نامه 288 (تین 283757)، اولویت بندی بر اساس هزینه جانبی (تین 262015)، برقی یا سریع (تین 258312)، ضعف قانون سوخت ...، که باید وزیر راه آنها را تبیین می نمود.
• از آنجاکه غالبا در انتصابات این نکات رعایت نمی شود، رسانه ها می توانند با استفاده از نظرات متخصصان ...، آغازکننده آن باشند.