راهی جز شیرین‌سازی نداریم؟
مدیرعامل بخش پروژه های سرمایه‌گذاری در صنعت آب مپنا معتقد است وضعیت ایران به گونه ای است که یکی از راهکارهای اصلی پیش رو، تأمین فیزیکی آب از طریق شیرین سازی است.
مدیرعامل بخش پروژه های سرمایه گذاری در صنعت آب مپنا معتقد است وضعیت ایران به گونه ای است که یکی از راهکارهای اصلی پیش رو، تأمین فیزیکی آب از طریق شیرین سازی است.
به گزارش تین نیوز، «فقر منابع آبی و کمبود قابل توجه آن در حالی مطرح می شود که کارشناسان می گویند ضرورت مقابله با تنش آبی روی آوردن به شیوه های جدید تأمین است.
در حال حاضر کشور با مسائل جدی مثل خشک شدن دریاچه ها، رودخانه ها و تالاب ها، کاهش سطح آب های زیرزمینی، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، فرسایش خاک، بیابان زایی و طوفان های گرد و غبار مواجه است. برای رفع این معضل، روش نمک زدایی آب، از مهم ترین و کاربردی ترین روش های تأمین آب برای مناطقی است که به آب دریاها دسترسی دارند.
خلیل بهبهانی، مدیرعامل بخش پروژه های سرمایه گذاری در صنعت آب مپنا معتقد است وضعیت ایران به گونه ای است که یکی از راهکارهای اصلی پیش رو، تأمین فیزیکی آب از طریق شیرین سازی است.
او البته مهم ترین چالش و مانع توسعه این بخش را نه موانع تکنولوژیکی، که موانع سیاستگذاری می داند. به گفته او قیمت گذاری آب توسط دولت، بخش خصوصی و خود دولت را در روی آوردن هرچه سریعتر به حوزه شیرین سازی مردد کرده است.
به گفته بهبهانی، ایران ما کشوری خشک در منطقه ای خشک است. میزان بارندگی سالانه ما به طور میانگین ۲۴۳ میلیمتر است. این میزان یک سوم میانگین جهانی است و پراکندگی آن نیز در سطح کشور نامتوازن است. به این معنا که یک سوم کشور ۱۰۰۰ میلیمتر بارندگی دارد، در حالی که میزان بارندگی در حوضه آبریز شرق کشور ۱۴۸ میلیمتر است.
مدتی است که جدال بر سر آب در منطقه خاورمیانه شروع شده و همه پذیرفته ایم که آب، بحثی راهبردی یا یکی از مجموعه فعالیت های راهبردی است که می تواند برای بنگاه های مرتبط در آینده سودده باشد.
به نظر می رسد ما در این زمینه تأخیر هم داشته ایم. چراکه باید اوایل دهه ۸۰ به این بحث ورود می کردیم و الان در حال برداشت محصول بودیم، نه طرح مسئله.
می توان مواد کمیاب از آب دریا استحصال کرد
مدیرعامل بخش پروژه های سرمایه گذاری در صنعت آب مپنا افزود: نکته دیگر این است که ما در کشور نیاز مبرمی به هم بست مدیریتی آب داریم. این مسائل را مطرح کردم که روشن کنم دغدغه مپنا به عنوان یک بنگاه چیست و چگونه به مسأله آب در سبد کسب و کار خود نگاه می کند.
باید بگویم در کنار راهکارهایی که در بخش بهره وری مصرف و مدیریت تقاضای آب لازم است صورت پذیرد، استفاده از منابع آب نامتعارف از جمله نمک زدایی و تصفیه و بازچرخانی پساب نیز اجتناب ناپذیر است. یعنی نپرداختن به این تکنولوژی نوعی کم کاری محسوب می شود.
در واقع باید گفت شیرین سازی آب یکی از پاسخ ها به کمبود فیزیکی آب است. آب یکی از محورهای مؤثر در خلق آینده است که فراتر از مباحث تکنولوژی و مسائل اجرایی این صنعت است.
وی متذکر شد: تخمین زده می شود که ۹۰ درصد مصرف آب ما در بخش کشاورزی، حدود ۲ درصد صنعتی و ۸درصد بهداشتی و شرب است. این اعداد به ما نشان می دهند که باید دو مؤلفه مصرف و تولید را در نظر داشته باشیم. مپنا با توجه به تجاربی که در حوزه فناوری داشته، زمینه ای را ایجاد کرده که در صنعت آب هم که صنعتی ظاهراً ساده تر از توربین، ژنراتور، سیستم های کنترل و بویلر است، راحت تر دانش فنی خود را پیاده سازی کند و حتی خالق تکنولوژی هم بشود.
بهبهانی تصریح کرد: ما از ۸ واحد آبی که از دریا می گیریم یک واحد را شیرین می کنیم و ۷ واحد مابقی را با رعایت الزامات محیط زیست از جمله میزان افزایش شوری و افزایش دمای آب در محل تخلیه به دریا برمی گردانیم. در دراز مدت اکوسیستم تحت تأثیر قرار می گیرد و کسی منکر آثار و تبعات آن نیست. معمولاً پیشرفت های تکنولوژیکی می توانند این نقایص را تا حد مقبولی برطرف کنند. دوم اینکه آثار دریاهای آزاد می توانند تبعات این مسأله را تا حدودی تحمل پذیر نمایند و سوم اینکه می توان با فرآوری آب برگشتی وایجاد محصولات جانبی بخش عمده ای از این معضل را مدیریت کرد. نکته مهم تر این است که هم اکنون کشورهای حاشیه خلیج فارس برعکس ما از این تکنولوژی استفاده می کنند. اگر قرار باشد تصمیمی در سطح بین المللی کمتر یا بهتر استفاده شود، می توان گفت این حالت ایده آل است. اما وقتی همسایگان ما مدام از این میدان مشترک استفاده می کنند و ما از بی آبی رنج می بریم آن وقت سؤال شما جای تأمل بیشتری دارد.
ضمن اینکه پساب صنعتی و آلاینده های بسیاری از صنایعی که همین حالا در حال فعالیت هستند بسیار بیشتر از این باقی مانده آب شور محیط زیست را آلوده می کند.
وی تأکید کرد: ما کارهای زیادی در بخش مدیریت مصرف باید انجام بدهیم که تبعات بی آبی را مدیریت کنیم اما در مپنا حتی پیشنهاد بهتری داریم. ما می گوییم این آب شوری که باید به دریا برگشت داده شود، می تواند به عنوان ماده اولیه محصولات و استحصال عناصر کمیاب مورد استفاده قرار بگیرد.استحصال نمک ها و عناصر کمیابی مثل لیتیوم یا استحصال سود سوزآور یا کلر که با الکترولیز آب می توانند تولید شوند و ما به دنبال آن عناصر و محصولات هم هستیم.
نحوه فروش آب توجیه اقتصادی ندارد
مدیرعامل بخش پروژه های سرمایه گذاری در صنعت آب مپنا تأکید دارد که نکته اصلی اقتصاد صنعت آب است، با وجود تمام مشکلاتی که در بحث آب داریم آب درحال حاضر چنان ارزان به دست مصرف کننده می رسد که برای هیچ سرمایه گذاری فعالیت در این حوزه توجیه اقتصادی ندارد. دولت هم در پروژه های عمرانی خود با محدودیت هایی در این بخش مواجه است علاوه بر آن انگیزه لازم هم برای بخش خصوصی وجود ندارد و مجموعه این عوامل تبدیل به مهم ترین چالش بخش آب شده است.
بهبهانی متذکر شد: این یک فرمول کلی است شما وقتی قیمت زیرساخت ها یا حامل های انرژی را پایین به دست مصرف کننده می رسانید به او این پیام را داده اید که هر چه دلت می خواهد مصرف کن یا بهتر بگویم اسراف کن! تولیدکننده هم ترجیح می دهد در بازاری فعالیت کند که بازدهی مناسبی داشته باشد.موضوع دوم نوع نگاه مدیریتی در بحث آب است. به این معنا که در تأمین آب هیچ مسئولی نداریم. وزارت نیرو خود را مسئول تولید و توزیع برق می داند اما در بحث آب تنها تقسیم کننده است، مسئولیت تأمین و تولید ندارد.مشکلات ما به بخش مدیریتی و یکپارچه نبودن نظام مدیریتی کشور و اقتصاد آب برمی گردد. اما در تولید و بهره برداری آب شیرین کن مشکلی نداریم.
وی با بیان اینکه ظرفیت آب شیرین کن های ما در ایران حدود ۶۰۰ هزار متر مکعب در روز است، ادامه داد: این عدد کم است و همه هم می دانیم که جواب نیاز ما را نمی دهد. از طرفی ماده ۳۶ برنامه ششم توسعه، وزارت نیرو را ملزم کرده که ۳۰ درصد آب مورد نیاز شهرهای ساحلی را از طریق شیرین سازی تأمین کند.راهی جز شیرین سازی وجود ندارد. این الزام و اجبار ما در آینده است و چاره ای جز رفتن به این سمت نیست. اینکه الان مناظره راه بیندازیم که شیرین سازی خوب است یا نه متعلق به دهه ۶۰ میلادی بود. بنابراین امیدوارم الزام توسعه این صنعت بخوبی درک شود و در دهه پیش رو بخش نرم این صنعت مثل مدیریت و بهبود اقتصاد صنعت آب، سیاستگذاری ها، قوانین و مقررات، قراردادها، بسته های تسهیلات مالی تسهیل گر این صنعت شوند، زیرا افق امروز ما برای ۱۰ ساله پیش رو تأمل برانگیز و تا حدودی رعب آفرین است.»
