◄ ضرورت تغییر نگاه به نرم افزار در بنادر

هوشمند سازی بنادر موضوعی چندوجهی و گسترده است. اینکه بسته ای نرم افزاری داشته باشیم و آن را نصب کنیم و بندر ما هوشمند شود، فهمی نادرست است. قطعاً بخش های مختلفی وجود دارد که نیازمند تفکری همه جانبه است، اما اینها فقط در یک دوره تکامل شکل خواهد گرفت.

باید مرحله ای انجام شود و البته کاستی هایی نیز وجود دارد. اگر بخواهیم این وضع را مثلاً با وضعیت بندر جبل علی مقایسه کنیم، این اختلاف و کاستی ها بیشتر خواهد شد و با دیگر بنادر جهان شاید باز هم بیشتر شود. پیامد این فقدان همان چیزی است که امروزه شاهد آن هستیم. فقدان تعامل با بازارهای جهانی یکی از پیامدهای ضعف در این بخش است. اگر کشتی های هوشمند و بلک چین را هم مد نظر قرار بدهیم، فاصله بسیار زیاد خواهد شد. البته ما قطعاً ناگزیر خواهیم بود این تغییرات را انجام دهیم، اما آنچه اهمیت دارد زمان است.

باید این را بدانیم که با انتقال فناوری، هوشمند سازی انجام نخواهد شد. اطلاعات در رشد کار مهم ترین موضوع است. ما در بخش سخت افزاری و شبکه بسیار جلو هستیم، چون قابل لمس و دیدن است. مشکل در بخش آی تی از همین نقطه آغاز می شود. نرم افزار نه وزنی دارد و نه لمس شدنی است. در نتیجه برای تفکری که به لمس کردن و دیدن عادت دارد و توسعه عمرانی را به عنوان توسعه درک می کند، ارزش گذاری نرم افزاری دشوار است. همین موضوع سبب شده است که ارزش گذاری نرم افزار در ایران بسیار سخت باشد.

به عنوان کارشناسی آی تی که سال ها در بخش بندری فعالیت کرده است، بارها شاهد این بوده ام که برای تجهیزات سخت افزاری هزینه های زیاد و البته به جایی انجام می شود، اما وقتی به بخش نرم افزار و توسعه آن می رسیم، نوعی مقاومت وجود دارد. در فرایند تجهیز، خرید انجام می شود و شرکت تولیدکننده تیم کارشناسی خود را برای نصب، آزمایش و تحویل ارسال می کند، اما مشکل نرم افزار با نصب شده حل نمی شود.  آنچه در کشور ما دشوار است، همین بخش نرم افزاری و مدیریت اطلاعات است.

فرض کنیم همه این اطلاعات جمع آوری شد، اما تحلیل اطلاعات است که بسیار مهم است؛ اینکه از این تحلیل برای تصمیم گیری و بهینه سازی استفاده شود. این موضوعی است که به مدیریت برمی گردد. ما در دوره های قبل شاهد این بوده ایم که هرگاه مدیران از این بخش حمایت کرده اند، کار انجام شده است و اگر می خواهیم عقب نمانیم باید این کار را انجام بدهیم.

البته این فرهنگ غالب در فضای تجاری است و نمی توان فقط به مدیران خرده گرفت. برای مثال چنین تفکری در بندر جبل علی وجود ندارد. علاوه بر این تفکر ما سیستماتیک نیست. در کشور ما تنها جایی که کار به شکل سیستماتیک انجام می شود و خود سیستم دارای ارزش است، بانک ها هستند. اولویت در بانک ها سیستم است، اما متأسفانه در دیگر تجارت ها و به خصوص بخش بندری، شاید این اولویت سه یا حتی چهار باشد. این موضوع ادعا نیست و کاملاً ملموس است. اولویتی که در دیگر کشورهای جهان برای سیستم قائل هستند، در ایران قائل نیستند.

این در حالی است که ما از نظر فنی توانمندی های لازم راداریم. سطح فعلی دانش ما در بخش آی تی پاسخگوی این نیازهاست. دیجی کالا نمونه موفقی از توانمندی در سطح خاورمیانه است. مشکل اساسی به بخش مدیریت و نگاه این بخش بازمی گردد. تصمیم گیری ها سریع نیست و کار در زمان مناسب انجام نمی شود.

سال های گذشته گام هایی برداشته ایم، اما نیازمند کارهای اساسی تری هستیم. ما نیاز به کارهای پایه ای تری داریم. شکی نیست که ما در دوران گذار هستیم و در دوران گذار وقفه هایی نیز وجود دارد. زمانی بود که هم زمان با انقلاب دات نت، مشاوران خارجی به بنادر ما می آمدند و مشاوره ارائه می کردند. کارهای مهمی نیز انجام شد و به مرور این کار به روال عادی بدل شد. ما نیازمند یک تحول اساسی در نگاه به نرم افزار در بنادر هستیم.

در حال حاضر تعاملات بین سازمانی به عنوان مشکل مهم بنادر دیده می شود.

این همان مشکل سنتی است که همیشه وجود داشته است، اما در حوزه بندری، جانمایی کانتینرها و تخلیه و بارگیری کارهای زیادی می توان انجام داد. کارهایی که باید از قبل انجام می شد، اما هر شرکتی به اقتضای نیاز بخشی از آن را انجام داده است و امروز ما اینجا هستیم. واقعیت این است که تصمیمات کلان تعیین کننده است. اینکه ما نرم افزار و توسعه آن را در درجه چندم اولویت قرار می دهیم، مهم است. پس اگر می خواهیم بنادر هوشمند داشته باشیم باید نگاه ما به نرم افزار تغییر پیدا کند.

*کارشناسیIT