هزینه سالانه تلفات جاده‌ای معادل یارانه ۴۰ میلیون نفر در سال است
بر اساس اعلام پژوهشکده بیمه مرکزی، ایران از نظر تصادفات ناایمن رانندگی در بین ۱۹۰ کشور جهان، رتبه ۱۸۹ را به خود اختصاص داده و ازاین‌جهت تنها کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقاست که وضعیت نامناسب‌تری نسبت به ایران دارد.
«بر اساس آمار پزشکی قانونی میزان کشته‌های حوادث رانندگی از ۲۷ هزار و ۷۵۹ نفر در سال ۱۳۸۴ به ۱۶ هزار و ۲۰۱ نفر در سال ۱۳۹۶ رسیده است.»
این بخشی از آمار محمد شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، است. او گفته است که تصادفات رانندگی سالانه بیشتر از ۲۱ هزار میلیارد تومان خسارت ایجاد می‌کنند و هزینه یک سال تلفات جاده‌ای معادل یارانه حدود ۴۰ میلیون نفر در سال است.
به گفته شکرچی‌زاده همچنین حدود ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه راهداری و ایمن‌سازی جاده‌های کشور در سال ۱۳۹۵ بوده است. اما این اولین‌بار نیست که آماری از حوادث رانندگی مطرح می‌شود، پیش‌تر نیز مقامات و مسئولان مختلفی آمار مختلفی از حوادث این حوزه مطرح کرده‌اند.
برای مثال بر اساس اعلام پژوهشکده بیمه مرکزی، ایران از نظر تصادفات ناایمن رانندگی در بین ۱۹۰ کشور جهان، رتبه ۱۸۹ را به خود اختصاص داده و ازاین‌جهت تنها کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقاست که وضعیت نامناسب‌تری نسبت به ایران دارد.
به‌غیراز این آمار برخی از مسئولان درباره زیان‌های مالی تصادفات نیز صحبت کرده‌اند و از خسارات وارده در این حوزه آمارهایی ارائه کرده‌اند. برای مثال ایرج محمدفام، عضو شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار ایران، آماری تکان‌دهنده از زیان‌های مالی سوانح جاده‌ای ایران اعلام کرده است. او در اردیبهشت‌ماه امسال با بیان اینکه «روزانه ۹۷ میلیون دلار خسارت ناشی از حوادث جاده‌ای به اقتصاد ایران تحمیل می‌شود»
گفته است: «بر اساس اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس هزینه حوادث جاده‌ای در ایران ۸ درصد تولید ناخالص ملی است.» حتی مسئولانی بوده‌اند که آماری از نقش خودروهای ساخت داخل در تصادفات رانندگی مطرح کرده‌اند.
یکی از آنها بهرام پارسایی، نماینده مجلس، است که گفته است: «آمار تلفات تصادفات جاده‌ای در ۱۰ سال گذشته نشان می‌دهد که به ازای ایجاد هر شغل یک کشته، دو معلول، ۱۰ مصدوم و دو زن سرپرست خانوار و دو کودک یتیم داشته‌ایم. آیا ما برای اشتغال‌زایی باید با مردم بجنگیم؟» همچنین محمدحسین حمیدی، رئیس پلیس‌راه ایران با تأکید بر ایمن و استانداردنبودن خودروهای تولید داخل در مقایسه با خودروهای وارداتی تأکید کرده است
«در مقایسه با خودروهای ضعیف و ناایمن داخلی، خیلی از خودروهای ۱۰ سال کارکرده وارداتی ایمن که در کشور در حال تردد هستند، در سوانحی مثل چپ‌کردن خودرو، هیچ مشکلی برای سرنشینان آن به وجود نمی‌آید، ولی در خودروهای ضعیف داخلی در همان سانحه به یکباره تمام سرنشینان جان خود را از دست می‌دهند».
هرچند که در سال‌های اخیر سختگیری‌های پلیس و افزایش جریمه‌های رانندگی به همراه آموزش‌های عمومی از طریق رسانه‌ها تا حدی توانسته باعث کاهش نسبی تصادفات رانندگی در کشور شود اما همچنان تصادفات رانندگی در برخی از سال‌ها افزایش داشته است. حالا محمد شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در گزارشی روند مقایسه‌ای فوت و جرح افراد حادثه‌دیده در تصادفات رانندگی را ارائه کرده و به نقش این تصادفات پرداخته است.
بر اساس آمار افراد فوت‌شده ناشی از تصادف طی سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۹۶، کمترین آمار افراد فوت‌شده در تصادف مربوط به سال ۱۳۷۳ است که در آن سال ۱۰ هزار و ۵۴۵ نفر فوت شده‌اند.
از آن سال به بعد تعداد افراد فوت‌شده در تصادفات روند صعودی پیدا کرده است. هرچند در برخی از سال‌ها آمار کاهش داشته است مانند سال ۱۳۷۸ اما در هیچ سالی بعد از سال ۷۳ آمار فوت‌شده در تصادفات به میزان آن سال و یا کمتر نرسیده است.
بیشترین آمار فوتی‌های ناشی از تصادفات مربوط به سال ۱۳۸۴ است که میزان آن۲۷ هزار و ۷۵۹ نفر اعلام شده است.
نکته قابل‌توجه دیگری که در گزارش این مقام مسئول قابل ذکر است، زیر ذره‌بین قراردادن تعداد مجروحان ناشی از تصادفات است.
کمترین میزان افراد مجروح ناشی از تصادفات مربوط به سال ۱۳۷۳ و بیشترین آن مربوط به سال ۱۳۸۲ با تعداد ۴۴۵ هزار و ۳۴۰ نفر مجروح ناشی از تصادفات است. مسئله دیگری که شکرچی‌زاده به آن اشاره کرده است، مربوط به روند کاهش یا افزایش فوتی ناشی از تصادفات در نوروز از ۲۵ اسفندماه ۱۳۹۶ تا ۱۵ فروردین‌ماه ۱۳۹۷ است.
شکرچی‌زاده روند فوت تصادفات در این بازه زمانی را در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۷ بررسی کرده، در نتایج این گزارش ذکر شده است که تلفات ناشی از تصادفات سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۵ افزایش ۱.۶۶ درصدی داشته است.
همچنین این موضوع هم ذکر شده است که تلفات ناشی از تصادفات در نوروز ۱۳۹۷ نسبت به نوروز ۱۳۹۶ افزایش ۱۷ درصدی داشته است.
وقوع هر تصادف معلول سه عامل اصلی انسان، وسیله نقلیه و راه است. طبق برآوردهای این مقام مسئول، علت انسانی بین۶۰ تا ۸۰ درصد در وقوع یک تصادف نقش دارد. بعدازآن علت وسیله نقلیه بین ۲۵ تا ۳۵ درصد نقش دارد و در آخر علت راه است که سهم ۱۵ تا ۲۰ درصدی در وقوع تصادفات دارد که دو عامل مهم در وقوع تصادفات وقتی علت، راه شناخته می‌شود، وجود نقاط حادثه‌خیر در جاده‌ها و مهندسی ایمنی جاده‌هاست.
شکرچی‌زاده بعد از توضیح این عوامل به عواملی که در علت شدن وسیله نقلیه در وقوع تصادفات نقش دارند هم اشاره کرده است.
به گفته او سه عامل نبود زیرساخت‌های آزمون‌های ایمنی راه، معاینه فنی ناکارآمد و نگهداری غیراصولی خودروها، خصوصا خودروهای تجاری نقش دارند.
در پایان این گزارش محمد شکرچی‌زاده پیشنهادهایی برای کاهش تلفات ناشی از تصادفات مطرح کرده است. به گفته او افزایش ظرفیت مدیریتی از طریق تقویت کمیسیون ایمنی راه‌ها و ایجاد نهاد راهبر مؤثر، تقویت زیرساخت‌های ایمنی در راه‌ها، اعمال قوانین و مقررات سختگیرانه برای رانندگان در تخلفات حادثه‌ساز، توجه به آموزش علمی و فرهنگ‌سازی اصولی برای احترام به قانون در تمام سنین و اصلاح فرمول اخذ هزینه سالیانه بیمه برای رانندگان پرخطر در این موضوع نقش دارند.
