◄ ورود به پاستور از مسیر دیپلماسی
آیا اصلاح طلبان همگی بر سر کاندید شدن ظریف به اجماع خواهند رسید و او قادر خواهد بود که شکاف بین بدنه اجتماعی جریان اصلاحات کم کرده و دوباره با صندوق رای آشتی کنند. همچنین اگر مذاکرات هسته ای که در طی این هفته از سرگرفته شده به نتیجه برسد چه اندازه بر تمایل ظریف و موفقیتش تاثیرگذار خواهد بود.
جریان اصلاح طلبی که سال هاست با نبود نامزد اصلاح طلب مواجه هستند هر ساله برای انتخابات مجلس و ریاست جمهوری مجبور می شوند که به سمت ائتلاف با جناح و ها و گروه ها و همچنین افراد میانه رو و ائتلافی روی بیاروند. اما تا به حال نتوانسته اند که بواسطه این ائتلاف ها و اشخاص به اهداف و برنامه های خود دستیابند و اتفاقا نارضایتی بدنه اجتماعی را بر خلاف انتظار به دنبال داشته است. هم اکنون در آستانه انتخابات ریاست جمهوری برخی از جناح ها و گروه های اصلاح طلب در نبود یک چهره کاملا اصلاح طلب و البته کناره گیری سید حسن خمینی دوباره ترجیح می دهند با کاندیدای ائتلافی وارد میدان رقابت شوند و یکی از چهره هایی که فعلا مرکز توجه آنهاست محمدجواد ظریف وزیر خارجه دولت روحانی است. البته این بحث در میان جریان اصلاحات موافقان و مخالفانی دارد.
*چه شد که اصلاح طلبان دوباره به نامزد ائتلافی روی آوردند؟
جریان اصلاحات در این 8 سالی که حسن روحانی سکان دار قوه مجریه بود از سوی بدنه اجتماعی خود مورد نقدهای جدی قرار گرفته است. چراکه روحانی بر خلاف تعهدات خود به هیچکدام از وعده های انتخاباتی به جریان و بدنه اجتماعی که به او رای دادند عمل نکرد. در انتخابات دو دوره قبل مجلس شورای اسلامی نیز اصلاح طلبان نتوانستند به برنامه های خود از طریق نامزدهای ائتلافی دست یابند. پس می بینیم که این رویکرد و استراتژی بدون برنامه قبلی و تعهدات نه تنها به نفع آنها نبوده بلکه باعث تضعیف و شکاف بیشتر بین بدنه و جریان شده است. همچنین عملکرد خود اصلاح طلبان در طی این سال ها نارضایتی های زیادی را به دنبال داشته است. مجموع این عوامل باعث شده که این شکاف عمیق تر شده به حدی که حالا عدم مشارکت و حمایت بدنه اجتماعی به یکی از اصلی ترین چالش های این جریان تبدیل شود. با این حال باز برخی از جناح و گروه های سیاسی در چنین شرایطی ائتلاف را راهکار مناسب تری در نبود کاندید اصلی این جریان می دانند.
بعد از آنکه سید حسن خمینی نتواست به انتخابات ورود پیدا کند گزینه مناسب روی میز اصلاح طلبان سکان دار دستگاه دیپلماسی است که خودش به عنوان یک چهره شناخته شده بین المللی که نامش با برجام گره خورده است و بواسطه مذاکرات هسته محبوبیت داشته ودارای سبد رای قابل توجهی است. با این حال بسیاری از اصلاح طلبان بر این باورند که ائتلاف با این چهره برای اصلاحات به نوعی بازی برد - برد است. چرا که هم خودش دارای سبد رای است و هم در نبود یک چهره کاملا اصلاح طلب او تنها فردی است که اجماع بیشتری روی آن وجود دارد.
*آیا ظریف به انتخابات ورود می کند؟
تا اینجای کار وزیر خارجه دولت حسن روحانی بارها و در گفت و گوی های رسانه ای اعلام کرده است که به هیچ وجه قصد ورود به انتخابات را ندارد. اما این جمله شاید در جامعه و فضای سیاسی ایران با توجه به تجربه تاریخی چندان قابل اعتماد نباشد و در دقایق پایانی شاهد حضور چهره هایی که از ابتدا اعلام کرده اند در انتخابات نامزد نخواهند شد، بوده ایم. البته این یک سمت ماجراست، سوی دیگر جریان اصلاحات قرار دارد که در نبود نامزد کاملا اصلاح طلب خواهان حضور فردی همچون محموجواد ظریف برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 هستند. در واقع حامیان رویکرد چهره های ائتلافی در انتخابات و البته ظریف معتقدند اگر قرار باشد دوباره یک چهره میانی کاندید جریان اصلاحات شود ظریف بهترین گزینه خواهد بود. به گونه ای حسین مرعشی چندی پیش با بیان اینکه ظریف گزینه اول اصلاح‌طلبان است، در گفت‌وگویی گفته بود: «به نظر من انتخاب اول جبهه اصلاح‌طلبان آقای ظریف خواهد بود... اصلاح‌طلبان آقای ظریف را به‌عنوان اصلاح‌طلب قبول دارند و نظر جبهه اصلاحات درباره آقای ظریف، قاطع است. به هر حال، برداشت اصلاح‌طلبان این است که آقای ظریف یک دیپلمات اصلاح‌طلب است». یا محمدعطریانفر که به‌تازگی گفته است: «محسن هاشمی و سپس محمدجواد ظریف و اسحاق جهانگیری شانس بیشتری برای تبدیل‌شدن به گزینه نهایی اصلاح‌طلبان دارند». بنابراین به نظر می رسد کارگزارانی ها حامیان اصلی ورود ظریف به انتخابات هستند.
اما این همه ماجرا نیست نباید فراموش کرد که وزیرخارجه دولت یازدهم و دوازدهم مخالفان زیادی هم چه در جریان مخالف به خصوص طیف تندرو دارد و هم در داخل اصلاح طلبانی که بر این باورند باید نامزد انتخاباتی حتما اصلاح طلب باشد. بنابراین ظریف برای رسیدن به پاستور راه دشواری در پیش دارد و سوالات و ابهامات زیادی دراین باره وجود دارد. از جمله اینکه آیا تندروهای جریان اصولگرایی که از مخالفان اصلی ظریف هستند و تا پای محاکمه او در جریان مذاکرات پیش رفتند اجازه خواهند داد که او به میدان رقابت ریاست جمهوری ورود کند؟ خود ظریف چه اندزه حاضر خواهد بود با این موج سنگین از مخالفان مبارزه کند و عزم خود را برای ورود به یک میدان رقابتی بزرگتر جزم کند؟
آیا اصلاح طلبان همگی بر سر کاندید شدن او به اجماع خواهند رسید و از همه مهمتر آیا این چهره قادر خواهد بود که شکاف بین بدنه اجتماعی جریان اصلاحات کم کرده و دوباره با صندوق رای آشتی کنند. همچنین اگر مذاکرات هسته ای که در طی این هفته از سرگرفته شده به نتیجه برسد و تحریم ها برداشته و آمریکا به برجام برگردد چه اندازه بر تمایل ظریف و موفقیت او تاثیرگذار خواهد بود. آیا جریان مخالف اصلاحات و ظریف اجازه خواهند داد قبل از انتخابات مذاکرات به نتیجه مطلوبی برسد و دیگر سنگ اندازی نخواهند کرد؟ اینها همگی ابهامات و سوالاتی است که پاسخ به آن انتخابات 1400 را برای اصلاحات و ظریف تا حدود زیادی قابل پیش بینی خواهد کرد.
