امکان دستکاری موتور انژکتوری کمتر است

جایگزینی موتورسیکلت کاربراتوری با انژکتوری سیاستی است که به منظور کاهش آلاینده های هوا ناشی از منابع متحرک در سال گذشته کلید خورد. اگرچه اجرای این مصوبه دولت با مقاومت هایی مواجه شد و ایراد و ابهاماتی در اجرای آن پیش آمد اما یک عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی این مصوبه را مثبت ارزیابی کرد و گفت: امکان دستکاری در موتور انژکتوری کمتر از موتور کاربراتوری است بنابراین این دستگاه می تواند در کاهش ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون نقش چشمگیری داشته باشد.

به گزارش ایسنا، توقف شماره گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری از مهرماه سال ۱۳۹۵، مصوبه ای است که دولت یازدهم در راستای کاهش آلودگی هوای کلانشهرها از جمله تهران مورد تائید قرار داد. زمانی که بر اساس مطالعات، تشخیص داده شد که ۸۰ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک است به سرعت برنامه هایی برای کنترل آلایندگی ناشی از خودروها و موتورسیکلت ها در کشور آغاز شد که حذف موتورهای کاربراتوری از چرخه تولید یکی از مهمترین سیاستگذاری های این حوزه به شمار می آید.

اگرچه خبر ثبت سفارش ناگهانی ۴۰۰ یا ۵۰۰ هزارتایی موتورسیکلت کاربراتوری کام کارشناسان حوزه آلودگی هوا را تلخ کرد ولی جایگزینی موتورسیکلت کاربراتوری با انژکتوری دستاورد غیرقابل انکاری است که به جزییات آن در گفت وگو با محمدعلی احترام - عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی- پرداخته ایم.

احترام که ازسال ۱۳۹۲ تا۱۳۹۴  در پروژه های مختلف مرتبط با کاهش آلاینده های هوای تهران با شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به عنوان پژوهشگر و مجری پروژه همکاری داشت با اشاره به نتایج مطالعات انجام شده و با تاکید بر اینکه ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون (PM۲.۵)، مهمترین آلاینده تهران به حساب می آید، گفت: تحلیل پروژه ها نشان می دهد که سه عامل خودروهای دیزلی، موتورسیکلت ها و خودروهای کاربراتوری و منابع ثابت مثل نیروگاه ها و پالایشگاه ها نقش مهمی در آلودگی هوای تهران دارند اما با توجه به سهم بالای منابع متحرک در تولید ذرات معلق، تمرکز اصلی روی این منابع است.

کاهش چشمگیر آلودگی هوا با حذف موتورسیکلت های کاربراتوری

این استادیار دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اجرای پروژه هایی در مورد موتورسیکلت ها اظهار کرد: بعد از نمونه برداری از تعدادی از موتورسیکلت های موجود در شهر و بررسی میزان آلایندگیشان، به این نتیجه رسیدیم که درصورت حذف موتورسیکلت های کاربراتوری می توانیم درصد قابل توجهی از آلودگی تهران را کاهش دهیم.

تردد موتورهای آلاینده در محدوده طرح ترافیک

وی افزود: جالب این است که موتورسیکلت ها می توانند دقیقا در نقاطی که حتی خودروهای پاک و کم آلاینده به دلیل وجود طرح ترافیک با محدودیت مواجه هستند، تردد و ۱۰ برابر بیشتر از خودروها تولید آلودگی کنند بنابراین موتورهای کاربراتوری چالش جدی را به وجود آورده اند چون این دستگاه ها، به دلیل تنظیم نبودن نسبت هوا به سوخت، آلاینده ذرات کمتر از دو نیم میکرون را تولید می کنند که در شرایط حاضر مسئله اصلی آلودگی هوای تهران است.

احترام همچنین به راهکارهای کنترل آلودگی ناشی از موتورسیکلت ها اشاره و اظهار کرد: با توجه به نتایج مطالعات، دو راه حل مطرح شد؛ یکی ارائه تسهیلات خرید موتورسیکلت های برقی است که از سوی شهرداری دنبال می شود. راه حل دیگر تلاش برای خروج موتورسیکلت های کاربراتوری از چرخه تولید بود که فرآیند طولانی و سنگینی به دنبال داشت و در نهایت با ارائه مستندات و نتایج مطالعات به سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت صنعت، این دستگاه ها برای جلوگیری از تولید موتورسیکلت های آلاینده قانع شدند.

تفاوت کاربراتوری با انژکتوری

این استادیار دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه تفاوت سیستم کاربراتوری با انژکتوری را تشریح کرد و گفت: کاربراتور یک دستگاه مکانیکی است و هیچ قطعه الکترونیک روی آن نصب نشده که کنترلی روی انتشار آلاینده ها داشته باشد و معمولاً در استفاده از دستگاه های کاربراتوری به منظور افزایش شتاب، دستکاری صورت می گیرد. در این شرایط دستگاه، همان استاندارد اسمی خود را که برای مثال یورو ۲ بود را هم از دست می دهد و تبدیل به دستگاهی کاملا آلاینده می شود.

احتمال دستکاری در موتورسیکلت انژکتوری کمتر است

وی افزود: به همین دلیل تولید دستگاه های انژکتوری مطرح شد تا با نصب قطعه کاتالیست به عنوان قطعه کاهش­ دهنده آلاینده و ECU  (رایانۀ موتور) و انژکتور به عنوان عوامل کنترل فرآیند احتراق موتور ضمن تنظیم دقیق عملکرد موتور، سیستم های کنترل آلودگی نیز قابل دستکاری نباشد. به عبارت دیگرانژکتوری کردن همان کامپیوتری کردن موتور است و سیستم الکترونیکی به موتور اضافه می شود و این مجموعه شامل کاتالیست، انژکتور و ECU و سایر تنظیمات است همچنین حد استاندارد در نظر گرفته شده، استاندارد یورو۳ است تا با اضافه کردن این قطعات، دستگاه به این استاندارد برسد.

دستکاری در موتور کاربراتوری آلودگی را از سه گرم به ۱۵ گرم افزایش می دهد

به گفته احترام، موتورسیکلت کاربراتوری استاندارد در هر کیلومتر پیمایش حداکثر سه گرم آلودگی تولید می کند ولی پس از انجام دستکاری به یک دستگاه فرسوده تبدیل می شود و به جای سه گرم بر ساعت مجموع آلایندگی، ۱۵ گرم آلودگی تولید می کند و از آنجا که در موتورهای انژکتوری به دلیل کامپیوتری شدن دستگاه و اضافه شدن کاتالیست، میزان آلایندگی به ۲.۵ گرم بر ساعت می رسد وامکان این دستکاری ها کمتر است، کاهش انتشار آلودگی تا حد چشمگیری اتفاق می افتد و حتی اگر دستکاری هم شود، آلایندگی در حد موتور کاربراتوری نخواهد داشت.

وی در ادامه با تأکید بر کاهش محسوس آلودگی به خصوص آلاینده های ناشی از احتراق ناقص مثل CO،HC و PM۲.۵ بر اثر ترویج موتور سیکلت انژکتوری گفت: در دستگاه انژکتوری به دلیل نصب سیستم کنترل نسبت هوا به سوخت آلاینده هایی مثل ذرات معلق کمتر از دو نیم میکرون(PM۲.۵) به جای گرم به دهم گرم می رسد و به شدت آلودگی کم می شود. تنظیم هوا به سوخت عامل کلیدی است و سیستم انژکتوری اگر بد ساخته شود یا دستکاری شود یا کار نمی کند یا اگر کار کند در یک سیستم تنظیم هوا به سوخت منطقی کار می کند و تا حدودی تنظیم است بنابراین ذرات معلق به شدت کاهش پیدا می کند.

مقاومت تولیدکننده ها در برابر حذف موتورهای کاربراتوری

این استادیار دانشگاه با اشاره به روند تصویب طرح توقف شماره گذاری موتورسیکلت های کاربراتوری از مهرماه سال گذشته گفت: وقتی جلوگیری از موتورهای کاربراتوری جدی تر شد، شرکت های سازنده موتور که پیش از این محصولات خود را به راحتی تولید می کردند و می فروختند در برابر این مطالبه ایستادگی کردند که این موضوع طبیعی است چون اساساً همه مطالعاتی که ما داشتیم وقتی به مرحله اجرا می رسید تولید کننده مقاومت می کرد. در موضوع توقف تولید موتور کاربراتوری هم بحث ثبت سفارش ۴۳۰ هزار موتورسیکلت کاربراتوری مطرح شد که بخش صنعت کشور مدعی شد این تعداد ثبت سفارش تا قبل از مهر ۹۵، صورت گرفته و طبق مصوبه می توانند این تعداد خودرو را تولید کنند.

تبدیل موتور کاربراتوری به انژکتوری میان بر کاهش آلودگی هوا

وی به زمان بر بودن جایگزین شدن موتورهای کاربراتوری با انژکتوری اشاره و اظهار کرد: چندین سال طول می کشد تا موتورهای جدید جای موتورهای موجود را پرکنند بنابراین در این فاصله،اجرای طرح تبدیل موتورهای کاربراتوری موجود به انژکتوری،مفید و موثر است.اخیرا بسته هایی ساخته شده که از طریق آن موتورهای کاربراتوری موجود و در حال تردد امکان تبدیل به انژکتوری دارند، در نتیجه اگر سه میلیون موتوری که در شهر تردد می کنند به انژکتوری تبدیل شوند تاثیر محسوسی بر کاهش آلودگی خواهند داشت.

وی در پایان اظهار کرد: کنترل موتورسیکلت های موجود کار سختی است ولی در طرح تبدیل موتورهای موجود به انژکتوری به راهکارهای کنترلی نیز توجه شده است و حتی ورود این موتورها به ناحیه های طرح ترافیک مورد بررسی قرار گرفته است. امیدوارم طی سال های آینده همان اتفاقی که برای کاهش محسوس آلایندهCO  با حذف خودروهای کاربراتوری مثل پیکان و پراید کاربراتوری و انژکتوری شدن آنها  افتاد، در مورد ذرات معلق که جزو آلاینده های خطرناک هستند، نیز رخ دهد.