خودرو بدون ترمز

فرقی نمی کند که این ابزار آتش باشد یا فلز، تلفن همراه باشد یا خودرو. اصولاً همین که ما با ساخت یک وسیله ساده و یا پیچیده استفاده از ابزاری جدید را رواج می دهیم باید در انتظار آثار آن بر تغییر سبک زندگی باشیم. تا پیش از رایج شدن استفاده از خودرو در ایران به عنوان وسیله ای که امر رفت و آمد و حمل و نقل و مسافرت را تسهیل می کند، تلاش برای تغییر رفتار مردم در برخی زمینه ها کاری بسیار دشوار بود و مقاومت در برابر آن هزینه ی زیادی نداشت.

به گزارش تین نیوز به نقل از عصر مردم، از زمانی که خودرو پا به شهرهای ایران گذاشت، بستر مورد نیاز برای برخی تغییرات را هموار ساخت. خیابان تعریفی جدید پیدا کرد و جاده ها دارای حریم شدند. چون عرض کوچه ها پاسخگوی حجم، قدرت مانور و سرعت خودروها نبود به تدریج شاهد تغییر در ساخت و سازها و احداث گاراژ در منازل دارای خودرو بودیم.

شغل های جدید اضافه شد. از کار در پمپ بنزین گرفته تا راه اندازی کارگاه های تعمیر موتور، پنچری، صافکاری، شستشوی خودرو، فروش تزئینات داخلی خودرو، تعریض خیابان ها برای ایجاد امکان پارک، تأسیس پارکینگ های عمومی، تعیین پلیس مخصوص کنترل رفت و آمد، تأسیس صنعت بیمه اتومبیل و صدها شغل دیگر که به تدریج جایگزین نعل بندی، فروش علوفه، طویله، چاپارخانه، بیطاری، احداث درشکه و دوخت زین و جل گردید.

بوی سرگین جای خود را به دود و روغن و گازوئیل داد، داد و بیداد چهارپاداران جای خود را به بوق و آژیر داد، شکستگی استخوان ناشی از افتادن از روی اسب و الاغ جای خود را به ضربه مغزی و شکستگی های فلج کننده داد، کارواش جای قشو کردن را گرفت، رفت و آمد زنان و کودکان راحت تر شد و سرعت در جابه جایی، دورتر شدن خانه ی خویشاوندان را قابل تحمل تر ساخت تا رسیده ایم به زمانه ی کنونی که رواج استفاده ی فراگیر از خودرو به چالشی بزرگ برای مردم تبدیل شده و سنت گرایان در تنگنای اقتضائات ناشی از زندگی مدرن قدم به قدم در برابر مطالبات جدید عقب نشینی می کنند.

آخرین چالش این است که آیا داخل خودور می تواند حریم خصوصی تلقی شود یا راکبان خودرو حکم افراد پیاده را دارند و این که دودی کردن شیشه ی خودروها برای احساس راحتی بیشتر در داخل آن، سرکشی مدنی تلقی می شود یا نه و مسایلی از این دست که گریبان جامعه ی نیمه سنتی ما را گرفته و مردم را از پرداختن به مهمات زندگی بازداشته است!

در دنیای کنونی برخی کشورها تولیدکننده و برخی کشورها مصرف کننده ی خودرو هستند به طوری که می توان ادعا کرد صنعت خودروسازی برای کشورهایی نظیر آمریکا، آلمان، فرانسه، انگلیس، ژاپن، کره، ایتالیا و چین درآمدزایی بالایی از جهات گوناگون دارد و سالانه هزاران میلیارد دلار بابت خرید و فروش انواع خودرو رد و بدل می شود و هزاران هزار صنعت پایین دستی را فعال نگه داشته است.

احساس نیاز روزافزون به استفاده از خودرو در ایران موجب گردید که از اوایل دهه ی 40 شاهد تأسیس کارخانه ی تولید خودرو در ایران باشیم. نیاز به ژست تولیدکنندگی موجب شد بحث مونتاژ یا سرهم بندی تولیدات کشورهای صنعتی در کشور ما رواج یابد به این امید که تدریجاً شاهد بالندگی و استقلال این صنعت و درآمدزایی آن باشیم اما با کمال تأسف علی رغم گذشت بیش از نیم قرن از تأسیس کارخانجات خودروسازی در ایران هنوز هم نمی توانیم مدعی ساخت یک خودرو ملی به معنای واقعی آن باشیم زیرا این صنعت همواره تحت تأثیر سیاست های کج دار و مریز و مدیریت های رانتی که به دنبال سودآوری کوتاه مدت بوده اند، نتوانسته روی پای خود بایستد.

مصیبت بارترین رویدادی که در این حوزه شاهد آن هستیم تکیه بر درآمد فروش خودرو بدون برنامه ریزی برای مهار پیامدهای منفی ناشی از گسترش استفاده از آن توسط مردم است. ترافیک، آلودگی هوا، منازعات خیابانی، تصادفات جاده ای که سالانه هزاران خانواده را داغدار و معلول دار می کند، مصرف بالای سوخت که هیچ تناسبی با جمعیت کشور ندارد، یارانه های کمرشکن دولتی در بحث تأمین سوخت، قاچاق سوخت، روند افزایشی قیمت خودور در شرایط رکود تورمی با تأثیر غیرقابل انکار بر قیمت سایر کالاها، بیماری های ناشی از زندگی در کلانشهرهای آلوده و … از جمله مصایبی است که در بحث استفاده ی بی رویه از خودرو گریبان زندگی مردم را گرفته است.

در کشورهای برخوردار از صنعت خودروسازی تلاش می کنند مردم را به استفاده از وسایل نقلیه عمومی و دوچرخه ترغیب کنند و این امر تأثیر مثبت زیادی روی نظم پذیری مردم داشته است. متأسفانه فقدان برنامه ریزی برای فراگیر کردن چنین امری در ایران موجب گردیده که سهم ما از صنعت خودورسازی چیزی در حد هیچ باشد.

زیرا وقتی دردسرهای ناشی از داشتن صنعت خودروسازی را با نداشتن آن مقایسه می کنیم به این نتیجه می رسیم که صنعت خودروسازی نیز مانند صنعت نفت بیش از آن که یک فرصت طلایی باشد یک تهدید است.

نکته ی درخور توجه این است که از دولت گرفته تا برخی نهادها و خصولتی ها و میدان داران افسارگسیخته ی بخش خصوصی و از همه بدتر دلالان هر کدام برای خود سهمی از قیمت خودرو را در نظر گرفته اند و بدون این که قادر به همداستانی و هماهنگ شدن برای رفع معضلات ناشی از گرفتاری های مردم در پیوند با مشکلاتی که تولید و عرضه و استفاده از خودرو ایجاد می کند باشند به مشکلات دامن می زنند.

نهادهای متولی برقراری نظم نیز نهایت کاری که از دستشان برمی آید این است که هنگام مواجهه با مشکل با اعمال جریمه و فروش حق رفت و آمد و دریافت حق پارکینگ برای خود درآمد ایجاد کنند در حالی که چنین درآمدی نیز در راستای برطرف کردن مشکلات هزینه نمی شود.

پرواضح است که با این وضع ما به جایی نخواهیم رسید زیرا در صنعت خودروسازی چیزی را که باید به دنبال آن باشیم زیر پا می گذاریم.

وقت آن است که از خود بپرسیم مگر قرار نبود خودور به آسان تر شدن زندگی و حاکمیت نظم و انضباط بیشتر و از همه مهمتر درآمدزایی و ارزی آوری و رشد اقتصادی بیانجامد؟ به راستی این صنعت برای ما چه دستاوردی داشته است؟ شما تاکنون چند بار شنیده اید که در کشورهای صاحب صنعت خودروسازی از وام دولتی که با هدف راه اندازی کارگاه های قطعه سازی و به اصطلاح کارآفرینی در نظر گرفته شده برای خرید قطعات بی کیفیت از کشوری دیگر استفاده کنند و به بیکاری متخصصین و کارگران دامن بزنند و بازجستی هم در کار نباشد؟ مدتی است که صنعت خودروسازی مشغول دور باطل است به طوری که نه تعطیل کردن آن نتیجه بخش است و نه تداوم وضعیتی که در آن گرفتار شده امکان پذیر است! نگاه تجملاتی به عنوان یک کالای لوکس به خودرو که بنا بود زندگی را تسهیل کند اما به مشکلات دامن زده تا کی می تواند ادامه داشته باشد.

بی هیچ تعارفی باید اعتراف کنیم که ماشین ابزار دست ما نیست بلکه ما ابزار دست ماشین شده ایم. ماشینی که ترمز بریده و ما را به پرتگاه می برد.