اعتبار 250 میلیون دلاری آلمان برای تجهیز بنادر ایران

به گزارش مارین تایمز، یکی از بخش‌هایی که در زمان تحریم متضرر شد حمل و نقل دریایی و حوزه بندری بود، تا جاییکه آثار برجام و لغو تحریم‌ها زودتر از بخش‌های دیگر اقتصاد، حمل و نقل دریایی و بنادر ایران را تحت تاثیر قرار داد به گونه‎ای که علاوه بر بازگشت دوباره اغلب خطوط بزرگ کشتیرانی جهان که از بنادر ایران کوچ کرده بودند، اقبال سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه بندری نیز افزایش یافت و طرح‌های توسعه‌ای به‌طور رسمی برای سرمایه‌گذاران معرفی شد. به گفته مسوولان دریایی کشور برنامه توسعه فیزیکی بنادر در زمان تحریم‌ هیچ‌گاه متوقف نشد اما به علت روند رو به رشد مراودات پس از لغو تحریم، در این امر شاهد تسریع هستیم. به همین منظور پایگاه خبری مارین‌تایمز در گفت‌وگو با فرهاد منتصرکوهساری، مدیرکل تامین و مهندسی تجهیزات سازمان بنادر و دریانوردی، به بررسی آخرین وضعیت تجهیز بنادر پرداخته است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

در ابتدا لطفا برنامه امسال سازمان بنادر ودریانوردی را برای تجهیز بنادر معرفی کنید؟

در چند سال گذشته به‌واسطه تحریم‌های بین‌المللی، تامین تجهیزات موردنیاز بنادر کشور با دشواری‌های زیادی همراه بود به همین دلیل عمده فعالیت‌های سازمان بنادر و دریانوردی در زمینه توسعه زیرساخت‌های لازم و تکمیل احداث اسکله و سایر مستحدثات موردنظر بوده است.

با بهبود شرایط و مثبت شدن فضای روابط بین‎المللی ایران پس از توافق هسته‎ای با 1+5، سازمان بنادر ودریانوردی با بهره‌گیری از شرایط پسابرجام تمام اهتمام و ظرفیت خود را در راستای تجهیز طرح‌های ملی توسعه بنادر قرارداده است. در این راستا با توجه به کمبود نقدینگی سعی شده اکثر پروژه‌ها با تکیه بر تامین مالی ارزی از محل سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیلات صندوق توسعه ملی تعریف شود. این اقدامات از اوایل سال 1395 آغاز شد و بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای سال‌های 1396 و 1397 در نظر است خرید لیست تجهیزات موردنیاز به ارزش حدود 800 میلیون دلار (حدود 3.000 میلیارد تومان) به عقد قرارداد منجر شود.

 در بخش تجهیز بنادر چقدر از سرمایه‌های بخش خصوصی استفاده کرده‌اید؟

یکی از اقدامات بزرگ و تاثیرگذار سازمان بنادر و دریانوردی در راستای حمایت و هدایت بخش خصوصی فعال و توانمند و تقویت و توسعه سرمایه‌های در دسترس، اعطای تسهیلات تحت عنوان وجوه اداره شده به متقاضیان بوده است.

لذا به‌منظور نوسازی و توسعه ناوگان تجاری و مسافری و حمایت از بخش خصوصی و همچنین رونق صنایع ساخت انواع شناور و ایجاد اشتغال مولد، سازمان بنادر و دریانوردی با همکاری بانک‌های کارگزار و اعطای تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت و تامین بخشی از یارانه سود تسهیلات از منابع داخلی (وجوه اداره شده) به بخش خصوصی و تعاونی‌های حمل و نقل دریایی گام‌های موثری را برداشته و در این رابطه تاکنون 663 میلیارد تومان تسهیلات برای ساخت انواع شناورهای تجاری، تدارکاتی و مسافری و تامین تجهیزات بندری تخصیص یافته‌است. از محل آن تسهیلات تاکنون تعداد 115 فروند انواع شناور و 94 دستگاه انواع تجهیزات بندری مورد بهره‌برداری بخش خصوصی قرار گفته است.

همچنین در چند سال گذشته با تقویت و حمایت از شرکت‌های توانمند و فعال در حوزه بندری و دریایی بسیاری از طرح‌های بهره‌برداری و توسعه بنادر از طریق انعقاد قراردادهای مشارکت عمومی-خصوصی (PPP) با این مجموعه‌ها نهایی شده و در این رابطه از مدل‌های رایج BOT ،BLT و ... استفاده شده است که جذب این سرمایه‌ها در شکل دهی بنادر نسل سوم تاثیر فراوانی خواهد داشت.

در این خصوص به عنوان یک نمونه شاخص می‌توان به قرارداد اجاره، سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری به مدل BOT شرکت پروژه آریا بنادر ایرانیان چابهار در طرح توسعه فاز 1 بندر شهید بهشتی چابهار با حجم سرمایه‌گذاری بالغ بر 400 میلیون دلار (معادل 1500 میلیارد تومان) از طریق صندوق توسعه ملی (بانک عامل بانک توسعه صادرات ایران) اشاره کرد.

چه برنامه‌ای برای استفاده از سرمایه‌های خارجی دارید؟

در راستای جذب و بهره‎برداری از سرمایه‎های خارجی، برابر یادداشت تفاهم بین دو دولت ایران و هند در سال 1394، جهت توسعه بندر شهید بهشتی چابهار توافقنامه‌ای در خلال سفر رسمی نخست وزیر هند به ایران در سوم خرداد 1395 بین سازمان بنادر و دریانوردی ایران (PMO) و صندوق توسعه صادرات هند (EDF) امضاء و مبادله شده است که برابر آن مقرر است تا دولت هندوستان از طریق EXIM BANK هند، تسهیلات فاینانس به ارزش معادل 150 میلیون دلار به سازمان بنادر و دریانوردی اعطاء کند. پروسه این وام با پذیرش عاملیت از سوی بانک صنعت و معدن اجرایی شده است. برابر هماهنگی صورت گرفته سازمان از تمام ظرفیت فاینانس هند جهت تأمین تجهیزات موردنیاز بندر چابهار استفاده خواهد کرد.

ذکر یک نکته مهم ضرورت دارد که برخلاف همه تسهیلات صندوق‌های توسعه‌ای کشورهای خارجی، در فاینانس هند سازمان بنادر و دریانوردی ملزم به رعایت قانون استفاده از کالا و خدمات با حداقل 70 درصد اصالت هندی نیست و نیازمندی‌های PMO می‌تواند از همه کشورهای دنیا از جمله ایران تامین شود و این ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای حمایت از صنایع داخلی کشور ایجاد می‌کند.

همچنین در خلال سفر سال 95 جناب آقای مودی، نخست وزیر هند به ایران، قرارداد مشارکت شرکت آریا بنادر ایرانیان و شرکت IPGL هند نیز در تکمیل تجهیزات و توسعه بازار بندر شهید بهشتی چابهار به ارزش 85 میلیون دلار امضاء و اجرایی شد.

در رابطه با تجهیز سایر طرح‌های توسعه بنادر نظیر شهیدرجایی، امام‌خمینی (ره) و امیرآباد هم رایزنی‌‎های گسترده‌ای جهت استفاده از منابع خارجی انجام شده است که متعاقبا اطلاع‌رسانی می‌شود.

یکی از موضوعاتی که با جدیت از سوی سازمان بنادر و دریانوردی پیگیری می‌شود، استفاده از ظرفیت خط اعتباری کشور آلمان موسوم به Fast Track است. اعتبار مزبور از طریق 6 بانک آلمانی برای پروژه‌های وزارت راه و شهرسازی و وزارت نیرو با محوریت و مدیریت بانک KFW – IPEX پایه‌گذاری شده و مراحل نهایی مذاکره و تنظیم پیش‌نویس قرارداد اجرایی را سپری می‌کند. سازمان بنادر در نظر دارد با رفع موانع و مشکلات، از محل این تسهیلات نسبت به تامین تجهیزات موردنیاز بنادر به ارزش 250 میلیون دلار اقدام کند. لازم به توضیح است که تاییدیه‌های لازم از وزارت متبوع اخذ شده و رایزنی و مذاکرات مثبتی با مراجع درگیر وزارت امور خارجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عمل آمده است.

کدام بنادر در اولویت هستند و نیاز بیشتری به تامین تجهیزات دارند؟

 بر اساس سیاست‌های کلان کشور و تأکید سازمان بنادر و دریانوردی، تکمیل تجهیزات طرح‌های توسعه بنادر شهید بهشتی و شهیدرجایی در اولویت اقدامات این اداره کل قرار دارد. تعدد مدل‌های تامین مالی جهت خرید تجهیزات بندر شهید بهشتی حاکی از نیازمندی شدید این بندر به تکمیل خرید ادوات تخلیه و بارگیری در طرح بزرگ ملی توسعه چابهار و سواحل مکران است.

فرآیند تامین تجهیزات بنادر در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

منتصر کوهساری: در خصوص طرح توسعه بندر چابهار از محل فاینانس هند به ارزش 150 میلیون دلار تاکنون 2 قرارداد جهت خرید 27 دستگاه ترانستینر (RTG) از شرکت ماشین‌‍سازی منگان و 6 دستگاه مکنده تخلیه غلات از طریق مشارکت شرکت ماشین سازی اراک و شرکت نایرو آلمان مجموعا به مبلغ حدود 57 میلیون دلار نهایی شده و مراحل ارزیابی فنی، اقتصادی و مالی پروژه در ارکان اعتباری بانک صنعت و معدن در دست پیگیری است.

همچنین در خصوص مشارکت شرکت IPGL در تامین تجهیزات بندری موردنیاز فاز 1 بندر شهید بهشتی چابهار، مناقصات با حضور نمایندگان طرفین تشریفات قانونی را دنبال می‌کند که در این زمینه بعلت قوانین و شرایط مقرراتی سختگیرانه کشور هندوستان هنوز هیچیک از قراردادهای خرید به نتیجه انتخاب برنده ختم نگردیده و عمدتاً تجدید مناقصه در برنامه کار قرار دارد. مقرر است هیأت مدیریتی ایرانی جهت رایزنی‌های قراردادی و فنی در روز یکشنبه مورخ 11/04/96 مصادف 2 جولای 2017 موضوعات مربوط به مناقصات را در بمبئی هند مورد بررسی قرار دهند.

پیرامون طرح توسعه بندر شهید رجایی (فاز 2)، قراردادهای ساخت 12 دستگاه جرثقیل کانتینری (STS) سوپرپست‌پاناماکس (8 دستگاه با طول بوم 67 متر و 4 دستگاه با طول بوم 61 متر) با مشارکت شرکت هپکو اراک و شرکت لیبهر ایرلند و 15 دستگاه ترانستینر (RTG)توسط شرکت ماشین‌سازی منگان مجموعاً به ارزش 140 میلون دلار اجرایی شده است. در حال حاضر قطعات 2 دستگاه اول در بندر شهید رجایی در حال مونتاژ و راه‌اندازی بوده و برابر برنامه‌ریزی‌ها، دو دستگاه دوم حداکثر تا نیمه اول مردادماه به مقصد بندر شهیدرجایی بارگیری خواهد شد. امید می‌رود تا پایان سال 1396 تعداد 6 دستگاه جرثقیل کانتینری بزرگ در ترمینال 2 بندر شهیدرجایی تحویل و آماده بهره برداری گردد. در خصوص پروژه ترانستینرهای منگان عملیات ساخت پایان یافته و با تلاش و همکاری پیمانکار انشاءالله تا پایان بهمن ماه 96 به‌صورت عملیاتی تحویل بندر شهیدرجایی خواهد شد.

تاکنون برای تجهیز بنادر چقدر هزینه شده است؟

برابر برآوردها حجم ارزش سرمایه‌های تجهیزاتی در حال بهره‌برداری در همه بنادر کشور بالغ بر 10.000 میلیارد تومان محاسبه شده است.

برای تجهیز بنادر در کوتاه‌مدت چقدر سرمایه‌گذاری لازم است؟

بر اساس هدف گذاری سازمان بنادر و دریانوردی جهت توسعه و تکمیل نیاز تجهیزاتی بنادر کشور تا پایان سال 1397، تامین مالی و سرمایه گذاری به میزان بیش از 5.000 میلیارد تومان در برنامه کاری قرار گرفته است.

پروژه خارج‌سازی مغروقه‌ها در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

در چارچوب یکی از وظایف حاکمیتی سازمان جهت ارتقای ایمنی دریانوردی در آبراه‌های تحت حاکمیت کشور، پروژه پیچیده و حساس خارج سازی مغروقه‌های جنگ تحمیلی و سوانح دریایی در قالب 2 پروژه کلان اجرایی شده است.

جهت خارج سازی 39 فروند مغروقه‌های اروندرود، قراردادی با شرکت صدف به مبلغ 5/62 میلیارد تومان اجرایی شده، تا پایان سال جاری تعداد 23 فروند کارسازی و تا پایان سال 1397 مابقی خارج‌سازی خواهد شد. اجرای این قرارداد می‌تواند مهمترین مشکلات و موانع بهره‌برداری بهینه از بنادر آبادان و خرمشهر را رفع کند و بخش زیادی از تعهدات بین‌المللی ایران را پوشش و ایمنی شناورهای مختلف تجاری و صیادی را افزایش می‌دهد.

علاوه بر این، به‌منظور خارج‌سازی 7 فروند مغروقه‌های کانال خورموسی، قراردادی با شرکت تایدواتر خاورمیانه به مبلغ 113 میلیارد تومان اجرایی شده و مطابق تعهدات پیمانکار باید تا پایان امسال تعداد 2 فروند از شناورها را آزادسازی و مابقی شناورها را حداکثر تا پایان سال 1398 از درون آب خارج‌سازی شود.

در پایان از فرصت این مصاحبه استفاده می‌کنم و از همه فعالان جامعه بندری و دریایی استمداد می‌طلبم تا در فرصت شرایط جدید کشور و نگاه ویژه سازمان بنادر و دریانوردی به ضرورت تسریع و تسهیل امور برای تامین تجهیزات استراتژیک موردنیاز بنادر کشور، با مشارکت در پروژه‌های بزرگ تعریف شده و همراه و همگام اداره کل تأمین و مهندسی تجهیزات در اجرای وظایف محوله؛ همکاری ها را توسعه بخشیم و گام ارزشمندی در جهت ارتقای توان و جایگاه کشور در عرصه دریا و دریانوردی برداریم.