ایران برنامه های بندری خود را گسترش می دهد

به گزارش گروه بین الملل مانا از لویدز، یکسال پس از لغو تحریم های بین المللی، امید و چشم اندازی برای حضور سرمایه گذاران خارجی در بندر شهیدرجایی پدید آمد که کارشناسان آن را گامی مثبت برای توسعه بنادر ایران می دانند.

به دنبال لغو تحریم ها، ایران در نظر دارد تبدیل به دروازه ای به سمت خاورمیانه و آسیای مرکزی شود. در این راستا بندرشهیدرجایی در نظر دارد تا سال 2020 میلادی ظرفیت خود را به 9.8 ملیون TEU برساند. به دنبال سبک شدن تحریم ها حدود یک سال قبل، ایران تصمیم دارد تا پایان سال 2020 میلادی سه بندر کانتینری خود را به ظرفیت 14 میلdون TEU برساند.

بندر شهیدرجایی (بندرعباس) بزرگترین بندر در میان ده بندر کشور است که براساس داده های رسمی، دولت ایران بر آن است که تا سال 2020 میلادی به میزان 9.8 TEU سالانه برسد.

طبق تحقیقات شرکت مشاوره بندری و لجستیک مروارید هرمز در حال حاضر بندر شهیدرجایی قادر است سه میلیون TEU کانتینر را جا به جا کند، که معادل حدود 84 درصد از ترافیک کانتینری ایران است.

پریسا کاوه، عضو هیئت مدیره شرکت خدمات بندری و دریایی کاوه در این همایش اظهار داشت که فاز بعدی گسترش فعالیت ها که در حال ساخت و " تقریباً آماده" است، افزایش سه میلیون TEU دیگر از سال 2018 میلادی است.

از زمان لغو تحریم ها در اوایل سال گذشته، بسیاری از شرکت های بین المللی بار دیگر تمایل خود را برای انجام همکاری های تجاری در کشور اعلام داشته اند. با توجه به جمعیت 80 میلیونی و رشد تولید ناخالص داخلی ایران فرصتی بسیار مناسب برای تجارت در این کشور به ویژه در زمینه تجارت کانتینری ایجاد شده است.

ایران که به مدت چندین دهه و به دلایل سیاسی در انزوا به سر می برد، در حال حاضر با تقاضای زیادی در رابطه با کالاهای مصرفی نظیر وسایل الکترونیکی، البسه و کیف، و همچنین خودرو روبرو شده است.

این تحقیق همچنین نشان می دهد که پیش بینی شده است در سال جاری دو پایانه کانتینری بندر عباس ـ شهید رجایی 1 و 2 تا میزان 2.5 میلیون TEU جابجایی داشته باشد که به نسبت سال های 2016 (2.1 TEU ) و 2015 (1.7 TEU) رشد کرده است.

شایلش گرگ (Shailesh Grag) تحلیلگر تحقیقات دریایی موسسه Drewry می گوید "بندر شهیدرجایی با حجم و ظرفیت فزاینده، خطوط مستقیم بیشتری را جذب خواهد کرد. تا همین لحظه نیز خطوط اصلی خدمات خود را مجددا به این بندر معرفی کرده اند."

وی ادامه داد: افزایش ظرفیت بندرعباس تنها از واردات کالاهای مصرفی برای بازار داخلی حمایت نمی کند، بلکه به عنوان یک نقطه ی ترانزیتی عمل می کند که می تواند بر صادرات میوه و محصولات کشاورزی تمرکز داشته باشد که نیازمند کانتینرهای یخچالی یا ریفر است.

سخنگوی یک خط کانتینری بزرگ اروپایی که در ایران فعالیت می کند، گفت: " بین سال های 2015 و 2016 ظرفیت ما چهار برابر شده است. با این وجود، حجم کلی واردات و صادرات ما در سال 2016 تنها یک دهم آن چیزی است که در سال 2011 در نقطه ی پیک خود قرار داشت.

یک نماینده شرکت حمل و نقل آلمانی در ماه فوریه اظهار داشت: بسیاری از صاحبان کالای بودند که می خواستند مستقیما از شمال اروپا به بندرشهیدرجایی بروند، که این امر نشان می دهد تمایلاتی برای این خط تجارت وجود دارد.

پیتر سند (Peter Sand) سرپرست تحلیلگران کشتیرانی شورای دریایی بین المللی و بالتیک (BIMCO) اعلام داشت که در حال حاضر با کاهش درآمدهای نفتی، این کشور باید بر حمل و نقل کانتینری تکیه کند.

و این بدان معناست که ممکن است نیاز به سرمایه گذاری های خارجی برای تکمیل پروژه های بندری و زیرساختی باشد.

شایلش گرگ عقیده دارد که وابستگی بیش از اندازه به نفت بسیار خطرناک است، در نتیجه طرح ایران این است که بخشی از اقتصاد را با گسترش پرژه های بندری، حمایت از توسعه صنعتی، تجارت و لجستیک متنوع سازد.

وی ادامه داد، برای مثال برخی از شرکت های آلمانی جرثقیل هایی را در راستای گسترش بندر در اختیار آن کشور قرارداده اند.

پریسا کاوه در این کنفرانس اظهار داشت: گرایش و علاقه موجود برای توسعه ی بنادر توانسته نقش آفرینانی را از طریق مزایده های برگزار شده از سوی سازمان بنادر و دریانوردی جذب کند.

اما یکی از نگرانی ها این است که آیا ایران از اپراتورهای بندری مستقل استقبال خواهد کرد یا خیر. این نگرانی با توجه به سال هایی که ایران مجبور بود تمام این عملیات را به تنهایی انجام دهد و در نتیجه شرایط برای سرمایه گذاران بالقوه ی بین المللی مشکل می شد بوجود آمده است.

شایلش گرگ در این زمینه معتقد است: "من هم مطمئن نیستم که آیا این پروژه ها در بازه ی زمانی اعلام شده تکمیل خواهد شد یا خیر، زیرا ممکن است موانع اداری و تاخیراتی وجود داشته باشد. اما ایران می تواند خود را به عنوان یک قطب ترانزیتی برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی معرفی کند." به علاوه همواره خطر تجدید تحریم ها در هر زمانی وجود دارد.

در نتیجه پاسخ واضح این خواهد بود که توسعه ی بنادر با کشورهای دوست همسایه توسعه صورت گیرد.

برای مثال توسعه ی بندر چابهار از سوی هند صورت می گیرد که حق اپراتوری دو بندر کانتینری و سه اسکله چندمنظوره را به مدت ده سال در اختیار دارد.

این یک حرکت استراتژیک است زیرا هر دو کشور علاقه ی خود را برای بهبود شرایط کریدور ترانزیتی شمال ـ جنوب نشان داده اند که با هدف اتصال به روسیه و آن سوی مرزهای آن شکل گرفت. این کریدور به عنوان رقیبی برای زیرساخت ابتکار یک کمربند، یک جاده محسوب می شود.

این بندر در نهایت ظرفیتی معادل یک میلیون TEU خواهد داشت. با این وجود، این بندر در حال حاضر یک بندر کالای عمومی و صنعتی محسوب می شود.

توسعه در سایر بنادر ایران

براساس این تحقیق، بندر بوشهر در نظر دارد در اولین فاز و از سال 2019 میلادی ظرفیت خود را از 350 هزار TEU به 500 هزار TEU برساند. این بندر یک اسکله ی 300 متری خواهد داشت.

بندر امام خمینی، قطب غلات ایران، ظرفیتی معادل 55 میلیون تن و یک آبخور 14 متری دارد. این بندر 90 درصد از محموله های غلات و سویا و 70 درصد از گندم را جابجا می کند. ترمینال غلات این بندر ظرفیتی معادل 400 هزار TEU دارد، هر چند که توان عملیاتی آن در سال گذشته به تنها 150 هزار TEU رسید. این بندر می خواهد 300 هزار TEU دیگر به آن اضافه کند.

براساس سایت وزارت راه و شهرسازی، این بندر به دنبال ساخت یک انبار چند منظوره در محل و با قراردادی 18 ساله است.

از سوی دیگر، بندر خرمشهر که یک ظرفیت جابجایی کانتینری معادل 250 هزار TEU را داراست در سال 2016 میلادی تنها 65 هزار TEU جابجایی داشت. اما اهداف این بندر آن است که 150هزار TEU دیگر به آن اضافه کند.

در شمال ایران و در دریای خزر، بنادر در منطقه ویژه اقتصادی و به وسیله ی بخش خصوصی در حال توسعه است.

برای مثال بندر تجاری آستارا قصد دارد بعد از تکمیل سه فاز ساخت و ساز، در مجموع معادل پنج میلیون تن کالای عمومی، رو ـ رو، غلات و سایر کالاهای فله و مایع جابجا کند. این عدد همچنین شامل حجم کانتینر نیز می شود.

سه بندر دیگر ـ امیر آباد، انزلی، و نوشهر ـ می خواهند به مجموع تناژ 18.5 میلیون در سال برسند.

ایران انتظار دارد که با پایان پروژه در مجموع به یک ظرفیت جابجایی کانتینری معادل 14 میلیون TEU برسد که پس از کشورهای امارات، عربستان و عمان بیشترین میزان در خاورمیانه خواهد بود. ظرفیت حال حاضر بنادر ایران تنها پنج میلیون TEU است.