◄ برزخ لجستیکی بنادر
در چرخههای بزرگ لجستیکی، بنادر نقش بسیار با اهمیت و مهمی ایفا می‌کنند و مطابق با مطالعات مختلفی که انجام شده یکی از شاخص‌های مهم و تعیین کننده بنادر از نظر کارامدی عملیات و اثر بخشی آنها در چرخه لجستیکی، ارتباط آنها با سرزمین اصلی است. ضعف و یا قوت در قابلیت این ارتباط است که بنادر نسل یک، دو و سه را از هم منفک میکند و یا بنادر را در رده‌بندی‌های جهانی ارزیابی میکند.
بهروز فتحی*
چرخههای عملیات لجستیکی وقتی در اشل تجارت جهانی شکل بگیرند، دچار پدیده‌ای می‌شوند که ناشی از تغییر مودهای حمل است. محموله در این مسیر در شرایطی قرار می‌گیرد که در نتیجه تغییر از یک مود به مود دیگر ممکن است در یک شرایط توقف، بی‌تکلیفی و وقفه قرار بگیرد. این توقف و وقفه بعضا به‌همراه خود هزینه مالی و فرصت به‌همراه دارد و برای حیات کل چرخه لجستیک و حتی برای ذی‌نفع محموله مورد نظر، وضعیتی نامطلوب پدید می‌آورد این وضعیت را با پدیده‌ای تحت عنوان برزخ لجستیکی می‌توان نام برد.
در چرخههای بزرگ لجستیکی، بنادر نقش بسیار با اهمیت و مهمی ایفا می‌کنند و مطابق با مطالعات مختلفی که انجام شده یکی از شاخص‌های مهم و تعیین کننده بنادر از نظر کارامدی عملیات و اثر بخشی آنها در چرخه لجستیکی، ارتباط آنها با سرزمین اصلی است. ضعف و یا قوت در قابلیت این ارتباط است که بنادر نسل یک، دو و سه را از هم منفک میکند و یا بنادر را در رده‌بندی‌های جهانی ارزیابی میکند. ضعف بنادر در این خصوص باعث ایجاد برزخ لجستیکی می‌شود که برای اقتصاد حمل‌ونقل و اقتصاد ملی می‌تواند نقش مخربی داشته باشد.
برای درک اهمیت توجه به برزخ‌های لجستیکی بنادر همین بس که به هزینه‌های هنگفتی توجه شود که برای احداث اسکله پهلوگیری کشتی و تجهیزات تخلیه و بارگیری کشتی‌ها و بسیاری هزینه‌های دیگر جهت ارایه سرویس رقابتی به شناورها، صرف می‌شود. به جهت جلوگیری از برزخ لجستیکی در نقطه تغییر مود حمل کالاهای فله یا کانتینری از دریا به خشکی است که ضرورت ارایه سرویس مناسب و متناسب به شناورها از اهمیت حیاتی و ضروری برخوردار می‌شود. از سویی جهت جلوگیری از این برزخ و اطمینان دادن به شرکت‌های کشتیرانی و خطوط از پیش نیامدن چنین وضعیتی، بنادر بهترین امکانات و قابلیت‌هایشان را تجهیز می‌کنند که گاهی اوقات در سطح به‌کارگیری توانمندی‌های ملی نیز پیش می‌رود.
البته برزخ‌های لجستیکی در بنادر فقط محدود به نقطه اتصال دریا و خشکی نیست و ترس از چنین وضعیتی فقط محدود به کشتیرانی‌ها نمی‌شود. صاحب کالا و تاجران بین‌المللی که کریدورهای ترانزیت کشور را جهت عبور محموله‌های خود انتخاب می‌کنند نیز از چنین شرایطی وحشت دارند. به همین خاطر در نقطه تغییر مود حمل از بندر به سرزمین اصلی و یا برعکس از سرزمین اصلی به بندر نیز ریسک برزخ وجود دارد. بنادر بزرگ جهان که به‌خاطر ارتباط با سرزمین اصلی یا موضوع ترانزیت، عملیات تغییر مود را در دستور کار خود دارند علاوه بر سرمایه‌گذاری در نقطه اتصال دریا و بندر، به سرمایه‌گذاری در زمینه سخت افزار، نرم افزار، دانش افزار و از همه مهمتر مدل کسب و کار در این نقطه نیز توجه بسیار زیاد دارند و سعی در دیدن ریسک‌ها و عوامل مختلفی که باعث غرق شدن در ورطه چنین برزخی می شود می‌نمایند تا در چنین وضعیت نابسامانی قرار نگیرند. لذا ضرورت دارد هر گونه تغییر در یک جنبه، متناسب و متعادل با سایر جنبه‌ها باشد و در این زمینه مطالعه و بررسی‌های کافی و لازم صورت گیرد.
عدم توجه به جریان‌های اساسی و مهم لجستیک شامل جریان محموله‌ها، جریان اطلاعات و اسناد و جریان مالی و ساختاری ( مدل کسب و کار ) به‌نحو جامع و یکپارچه، مسلما همه دست اندرکاران را در طرح‌ریزی راهکارهای جدید دچار شرایط برزخ لجستیکی میکند. این تصور که فقط با تغییر در جریان اسنادی و اطلاعاتی بتوان گشایش و بهبودی در نقطه برزخ خیز بندر ایجاد نمود یعنی در نقطه تغییر مود حمل، بدون توسعه و بهبود تجهیزات، زیر ساخت‌ها و امکانات سخت افزاری ارایه سرویس‌های لجستیکی، بسیار ریسک پذیر است. شرایطی که دیگر نه مثل مدل موجود و مستقر است و نه مدل مطلوب و قابل استقرار. این شرایط باعث بر هم خوردن تعادل کل بندر و قرارگیری آن در برزخ می‌شود.
*کارشناس لجستیک
