◄ کار سخت بندر شهید رجایی برای رقابت با غول‌های خلیج‌فارس

بندر شهید رجائی با آغاز عملیات توسعه فاز 3 عملاً وارد رقابت نفس‌گیر با دیگر بنادر حوزه خلیج فارس شد.

به گزارش خبرنگار تین‌نیوز، سازمان بنادر و دریانوردی در شرایطی برای عقب نماندن از رقابت سنگین بنادر حوزه خلیج فارس عملیات توسعه از 3 بندر شهید رجائی را آغاز کرده که به نظر می‌رسد ماراتن سختی را پیش رو داشته باشد.

از زمان مطرح‌شدن طرح توسعه بندر شهید رجائی انتقاداتی نیز نسبت به این پروژه مطرح شد. عمده انتقادات تردید نسبت به مکان‌یابی ایجاد حوضچه‌ای با آبخور 18 متر برای پذیرش کشتی‌های مگاسایز بود. با این حال برای درک ضرورت این امر باید کمی به عقب بازگشت.

صنعت کشتیرانی در یک دهه اخیر و متاثر از شرایط اقتصاد جهانی شرایط مناسبی ندارد. افزایش هزینه و کاهش میزان حمل‌ونقل بار در سطح جهانی این صنعت را وارد کرد تا راهکارهایی را برای بقا در پیش بگیرد.

ادغام شرکت‌های بزرگ کشتیرانی و تشکیل اتحادها یکی از این راه‌حل‌ها بود که عملاً تحولات مهمی را در صنعت کشتیرانی و تجارت دریایی به دنبال داشت.

از سوی دیگر غول‌های کشتیرانی جهان همچون مرسک، CMA CMG دیگر خطوط کشتیرانی برای کاهش هزینه‌ها استفاده از کشتی‌ها مگاسایز به جای کشتی‌های متوسط را در دستور کار قرار دادند.

چنین رویکری سبب می‌شود تا میزان حملی که قرار بود توسط سه کشتی متوسط یا کوچک با ظرفیت 6 تا 8 هزار TEU انجام شود و هزینه‌های سه کشتی را به شرکت تحمیل کند، توسط یک کشتی مگاسایز انجام گیرد.

بر این اساس در حال حاضر چندین کشتی با ظرفیت 18 تا 22 هزار TEU منتظر تحویل به شرکت‌های کشتیرانی هستند. چنین روندی پیامدی دیگری نیز در امور بندری در پی دارد. افزایش سایز کشتی‌ها عملاً منجر به تشدید فرایند هاب‌سازی منطقه‌ای خواهد شد.

این کشتی‌ها به دلیل اندازه بسیار بزرگ نیاز به حوضچه‌های آرامشی با آبخور بالا و تجهیزات بندری متفاوتی نسبت به تجهیزات معمول دارند. علاوه بر این با استفاده از چینن کشتی‌هایی دیگر عملا توقف چندباره در چندین بندر توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

در نتیجه آنها به سمت مقصدی مشخص که بندر هاب مناطق دریایی است حرکت می‌کنند و متعاقب این سیاست ترانشیپ دریایی تقویت خواهد شد.

بنادر حاشیه خلیج فارس نیز با درک این موضوع از سال‌ها پیش تلاش برای کسب جایگاه هاب منطقه‌ای را در دستور کار قرار دادند.

در حال حاضر بندر جبل‌علی به عنوان یکی از 10 بندر بزرگ دنیا و بزرگ‌ترین بندر خاورمیانه این جایگاه را در اختیار دارد. قطر نیز با توجه به مشکلات پیش آمده و تحریم‌های وضع‌شده توسط ائتلاف عربی به رهبری عربستان بندر فوق‌ پیشرفته حَمَد را پیش از موعد افتتاح کرد و نشان داد که وارد کورس رقابت شده است.

با این حال عملاً از نظر ژئواکونومی بنادر شهید بهشتی چابهار و بندر شهید رجائی، به دلیل قرار گرفتن در دریای عمان و ورودی خلیج فارس جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند. اما صرف قرار گرفتن در جغرافیای مناسب کافی نیست. تجهیرات بندری مناسب، سازوکار بروکراسی تخلیه وبارگیری مناسب، و آبخور مناسب برای کشتی‌های مگاسایز از ضروریاتی است که بدون آنها عملا نمی‌توان توقع حضور این کشتی‌ها در این بنادر را داشت.

دولت یازدهم و دوازدهم و سازمان بنادر و دریانوردی با چنین نگاهی تصمیم به توسعه بندر شهید بهشتی چابهار و توسعه فاز 3 بندر شهید رجائی گرفته است. بندر شهید بهشتی با آبخور 16.5 متر ظرفیت مناسبی را ایجاد کرده است.

با این حال بندر شهید رجائی به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین بندر کانتینری کشور نیز ایجاد حوضچه آرامش را آبخور 18 متر را در دستور کار خود قرار داده است. این سیاست در صورت توسعه همگن و متوازن همه‌جانبه در بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و بهسازی فرایند بروکراتیک ساختار تخلیه و بارگیری و اصلاح ساختارهای قانونی می‌تواند اقدامی موثر در افقی دراز مدت باشد.

بندر حمد با سرمایه‌گذاری 7 میلیارد دلار افتتاح شده و تجهیزاتی منحصر به فرد را در بخش روساخت مستقر کرده است. علاوه بر این عراق نیز در تلاش است تا بنادر خود را بیش از پیش فعال کند و عربستان نیز درصدد است تا از این قافله توسعه بنادر باز نماند.

در میدانی که کشورهای عربی خلیج فارس وارد سرمایه‌گذاری شده‌اند، کار اسان نخواهد بود. در نتیجه باید فراتر از ایجاد یک حوضچه با آبخور بالا به دنبال تقویت و توسعه دیپلماسی اقتصادی رفت و از سوی دیگر جد و جهدی هم برای چابک‌سازی فرایند تجارت داشت.