دریانوردان قهرمانان ناشناخته/آلودگی های دریانوردی؛ تهدیدی جدی برای حیات اقیانوس ها

دریانوردی به عنوان یکی از اصلی ترین روش های حمل ونقل کالا در جهان، نقش بسیار مهمی در اقتصاد جهانی دارد، اما در عین حال مخاطرات زیادی برای محیط زیست دریایی به همراه دارد و تهدیدی جدی برای حیات اقیانوس هاست.

به گزارش تین نیوز به نقل از اقتصادسرآمد، تسنیم در گزارشی آورده است: روز جهانی دریانوردی، یکی از مهم ترین مناسبت های بین المللی است که به مناسبت نقش حیاتی و غیرقابل انکار صنعت دریانوردی در اقتصاد جهانی و توسعه پایدار، هر ساله در ۲۹ سپتامبر گرامی داشته می شود. این روز توسط سازمان جهانی دریانوردی (IMO) با هدف آگاهی بخشی درباره اهمیت ایمنی دریانوردی، حفظ محیط زیست دریایی و همچنین مسائل مربوط به دریانوردان و حمل ونقل دریایی تعیین شده است. امسال، با توجه به چالش های روزافزون تغییرات اقلیمی، امنیت دریایی، و نیاز به حفظ اکوسیستم های دریایی، این روز از اهمیت بیشتری برخوردار است.

روزی برای دریانوردی جهانی 

سازمان جهانی دریانوردی در سال ۱۹۷۸ میلادی این روز را با هدف جلب توجه عمومی و بین المللی به مسائل مهم دریایی، نظیر ایمنی دریاها، مقررات حمل ونقل بین المللی و تأثیرات زیست محیطی فعالیت های دریایی تأسیس کرد. هر سال، این روز با شعاری خاص گرامی داشته می شود که به موضوعات کلیدی صنعت دریانوردی و چالش های پیش روی آن می پردازد. این شعار ها نه تن ها به جلب توجه افکار عمومی کمک می کنند، بلکه زمینه ای برای همکاری های بین المللی و تبادل تجربیات در این حوزه فراهم می آورند.

نقش کلیدی دریانوردی در اقتصاد جهانی

دریانوردی نقشی حیاتی در انتقال کالا ها و محصولات بین کشورها ایفا می کند. در حدود ۸۰ درصد از حجم تجارت جهانی از طریق حمل ونقل دریایی انجام می شود، که این خود نشان دهنده اهمیت بالای این صنعت در رشد اقتصادی و تأمین نیاز های کشور ها است. این سیستم حمل ونقل باعث ایجاد پیوند های اقتصادی بین کشور ها می شود و از عوامل اصلی در گسترش تجارت بین المللی به شمار می آید.

افزایش جمعیت جهانی و نیاز فزاینده به کالاها، اهمیت صنعت دریانوردی را دوچندان کرده است. از سوی دیگر، چالش هایی همچون کاهش منابع طبیعی، تغییرات اقلیمی، و مسائل زیست محیطی نیز تأثیرات گسترده ای بر این صنعت داشته اند. در نتیجه، سازمان ها و نهاد های بین المللی به دنبال توسعه فناوری ها و راهکار هایی برای کاهش آثار زیان بار زیست محیطی دریانوردی هستند.

تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن بر دریانوردی

یکی از بزرگ ترین چالش هایی که دریانوردی در سال های اخیر با آن مواجه بوده است، تأثیرات تغییرات اقلیمی است. افزایش سطح آب دریاها، توفان های شدیدتر و غیرقابل پیش بینی، و تغییرات در الگو های آب وهوایی همه و همه به چالش هایی برای صنعت دریانوردی و حمل ونقل دریایی تبدیل شده اند. در این راستا، سازمان جهانی دریانوردی تلاش می کند تا با ارائه مقررات و راهکار های جدید، کاهش اثرات مخرب زیست محیطی را تسهیل کند و صنعت دریانوردی را به سمت استفاده از فناوری های سبزتر و پایدارتر سوق دهد.

برای مقابله با تغییرات اقلیمی، افزایش بهره وری سوخت و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر یکی از اهداف اصلی سازمان جهانی دریانوردی است. برخی از شرکت های بزرگ حمل ونقل دریایی در حال حاضر به استفاده از سوخت های کم کربن و فنّاوری های نوین برای کاهش انتشار گاز های گلخانه ای و حفظ اکوسیستم های دریایی روی آورده اند. اما همچنان راه طولانی در پیش است تا تمام بخش های این صنعت به صورت گسترده از این راهکار ها بهره مند شوند.

دریانوردان؛ قهرمانان ناشناخته

در کنار اهمیت اقتصادی و زیست محیطی دریانوردی، دریانوردان به عنوان نیرو های اصلی این صنعت، نقشی اساسی در تداوم جریان تجارت بین المللی دارند. دریانوردان، که بیشتر اوقات خود را دور از خانه و خانواده سپری می کنند، با چالش های زیادی مواجه هستند؛ از جمله شرایط دشوار کاری، دوری از خانواده و مواجهه با مخاطرات طبیعی.

یکی از موضوعات محوری روز جهانی دریانوردی، توجه به رفاه و حقوق دریانوردان است. در سال های اخیر، سازمان های بین المللی تلاش کرده اند تا با تصویب قوانین و مقرراتی در زمینه حقوق کارگران دریایی، شرایط کاری بهتری برای این قشر ایجاد کنند. این اقدامات شامل تضمین ایمنی، بهداشت و امنیت شغلی برای دریانوردان است که در نهایت باعث بهبود وضعیت این صنعت نیز خواهد شد.

دریانوردی و تهدید محیط زیست

دریانوردی به عنوان یکی از اصلی ترین روش های حمل و نقل کالا در جهان، نقش بسیار مهمی در اقتصاد جهانی دارد؛ اما در عین حال مخاطرات زیادی برای محیط زیست دریایی به همراه دارد. فعالیت های دریانوردی، از انتشار آلاینده ها گرفته تا تخلیه زباله های سمی و ریزنشت های نفتی، همگی می توانند به تخریب اکوسیستم های دریایی منجر شوند.

یکی از بزرگ ترین مشکلات محیط زیست دریایی ناشی از دریانوردی،  نشت نفت و سوخت های فسیلی است. نشت های نفتی به طور مستقیم اکوسیستم های حساس دریایی را آلوده می کنند و به مرگ آبزیان، از جمله ماهیان و پرندگان دریایی، منجر می شوند. حتی مقادیر کم نفت می تواند به کاهش کیفیت آب و آسیب به زیستگاه های طبیعی منجر شود.

علاوه بر این، انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از سوخت های فسیلی کشتی ها، به افزایش سطح دی اکسید کربن در جو کمک می کند و تغییرات اقلیمی را تشدید می کند. افزایش دمای آب اقیانوس ها و ذوب یخ های قطبی از جمله پیامد های تغییرات اقلیمی است که مستقیماً بر محیط زیست دریایی تأثیر می گذارد.

زباله های پلاستیکی که توسط کشتی ها به دریا ریخته می شوند نیز تهدیدی جدی برای حیات دریایی محسوب می شوند. پلاستیک ها به مرور زمان به قطعات ریزتر تجزیه شده و به عنوان میکروپلاستیک ها در زنجیره غذایی دریایی قرار می گیرند، که به سلامت حیوانات و حتی انسان ها آسیب می رساند.

آلودگی صوتی نیز یکی دیگر از مخاطراتی است که دریانوردی برای محیط زیست دریایی به وجود می آورد. صدای موتور های کشتی ها و تجهیزات حفاری دریایی می تواند ارتباطات و الگو های مهاجرت پستانداران دریایی، از جمله نهنگ ها و دلفین ها، را مختل کند.

برای مقابله با این تهدیدات، بسیاری از کشور ها و سازمان های بین المللی، از جمله سازمان جهانی دریانوردی (IMO)، به دنبال وضع قوانین سخت گیرانه تری برای کاهش انتشار آلاینده ها، جلوگیری از نشت نفت و کاهش تأثیرات منفی دریانوردی بر محیط زیست دریایی هستند. استفاده از سوخت های کم کربن و توسعه فناوری های سبز از جمله راهکار های کلیدی برای حفظ اقیانوس ها و اکوسیستم های دریایی است.

در رابطه با این موضوع،  دکتر مجتبی ذوالجودی؛ معاون سابق محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست به تسنیم گفت:  معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در سال های اخیر تلاش کرده است تا با تدوین برنامه اقدام عملیاتی و نقشه راه توسعه دریامحور، ضمن حفظ محیط زیست دریایی، مشارکت عمومی و تسهیل امور مرتبط با دریانوردی سازگار با محیط زیست را افزایش دهد. این نقشه راه و برنامه اقدام با همکاری نهاد های مختلف تدوین شده و به ویژه به کاهش بوروکراسی های اضافی و بکارگیری فنّاوری های نوین  با کمترین آلودگی و خسارات زیست محیطی در این حوزه پرداخته است.

وی افزود: همچنین، سازمان به دنبال بهبود قوانین و مقررات مرتبط با محیط زیست دریایی بوده تا از ایجاد مانع برای فعالیت های دریانوردی سازگار با محیط زیست جلوگیری شود.

بهره گیری از فنّاوری های نوین برای کاهش آلودگی های دریایی

معاون سابق محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد:در پی ابلاغ سیاست های کلی توسعه دریامحور توسط مقام معظم رهبری،   سازمان پیشنهاداتی مانند بهره گیری از فناوری های نوین برای کاهش آلودگی های دریایی و توسعه پایدار و متوازن سواحل و دریا با حفظ زیست بوم ها را مطرح کرده است. این اقدامات به منظور تضمین توسعه دریامحور پایدار و مسئولانه، در اولویت قرار گرفته اند. بهره گیری از فناوری های نوین می تواند به طور قابل توجهی به کاهش آلودگی های دریایی و افزایش بهره وری در حمل و نقل دریایی و توسعه متوازن و پایدار در دریا کمک کند.

وی تصریح کرد: از جمله فنّاوری هایی که مورد توجه قرار گرفته اند، می توان به سیستم های پیشرفته پایش آلودگی ها و فنّاوری های سبز با راندمان بالا در صنعت کشتی سازی،   دریانوردی و توسعه بنادر اشاره کرد.

عدم هماهنگی بین نهاد های مختلف در زمینه دریانوردی چالش اصلی این حوزه

ذوالجودی ادامه داد: یکی از چالش های اصلی که سازمان حفاظت محیط زیست به آن اشاره کرده، عدم هماهنگی کامل بین نهاد های مختلف در زمینه دریانوردی و حفاظت از محیط زیست دریایی است. از راهکار های مطرح شده برای بهبود این وضعیت می توان به ایجاد یک سیستم جامع مدیریت یکپارچه برای سواحل و دریاها و همچنین افزایش نظارت و اجرای دقیق تر مقررات زیست محیطی اشاره کرد.
وی بیان کرد: در این راستا سیاست های توسعه دریامحور و برنامه جامع تحقق سیاست های توسعه دریا محور، بستر مناسبی برای انسجام و مدیریت هماهنگ و یکپارچه دستگاه های اجرایی در حوزه دریا و دریانوردی  است که باید از این فرصت به خوبی بهره گرفت.

اهمیت حفظ منابع دریا برای نسل های آینده

معاون سابق محیط زیست دریایی و تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: منابع بی شمار محیط زیست دریایی از ابتدای بشریت در دل این پهنه های آبی نهفته است و حفظ آن برای آیندگان وظیفه ای است که به دوش می کشیم و در قبال آن مسئول هستیم.

ذوالجودی ادامه داد: قوانین کشور ما نیز بر این مهم تأکید دارند و بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، «در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می شود. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است»

وی در پایان گفت: باور بنده این است که دستیابی به توسعه دریا محور پایدار نیازمند همکاری همه جانبه بین تمامی نهاد های مرتبط، استفاده از تکنولوژی های مدرن و روزآمد و ارتقاء فرهنگ حفاظت از محیط زیست دریایی در سطح جامعه است.