اگر ۵۰ درصد کاهش تلفات نداشتیم؛ پول ما را ندهید

در گزارش صفحه جاده ای شماره 288 هفته نامه حمل ونقل منتشر شده 20 بهمن ماه 99 می خوانید: تلفات و مصدومین جاده‌ای همواره یکی از چالش‌های اساسی حمل‌ونقل در کشور بوده است. موضوع ناخوشایندی که هم ضرر جانی و هم ضرر مالی بسیاری برای کشور دارد و در صحنه بین المللی هم به اعتبار کشور لطمه می زند. در سال‌های اخیر، تلاش‌های بسیاری برای کاهش این تلفات و مصدومین انجام شده است اما هنوز هم فاصله بسیاری با استانداردها جهانی داریم. نگاهی به تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد این مهم نیازمند توسعه فرهنگی و توسعه فناوری در حوزه ترافیک است.

دکتر امیراحمد سپهری‌ استاد همکار دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حوزه سامانه های هوشمند حمل‌ونقل و  مدیرعامل گروه صنعتی هوشمند آسیا سال‌هاست در زمینه ترافیک فعال است. او می‎‌گوید در حالی که پیشرفته ترین فناوری روز دنیا را در حوزه سامانه های هوشمند حمل و نقل بومی‌سازی کرده؛ اما شواری عالی ترافیک کشور و فاوای ناجا توجهی به این دستاورد مهم ندارند.

چرا علی‌رغم رشد در حوزه ترافیک اما هنوز فاصله زیادی با استانداردهای جهانی داریم؟

ترافیک یک علم چندوجهی است. نمی‌شود کسانی بیایند و بدون آگاهی بگویند ما همه چیز می‌دانیم. هر چقدر هم راهنمایی می‌کنیم، نقد می‌کنیم، راهکار می‌دهیم حتی یک تشکر خشک و خالی هم نمی‌کنند. این یک اصل است که هر چه کار پیچیده‌تر باشد شناختش هم دشوارتر و پیچیده‌تر است. امروزه ثابت شده است که با بهره‌گیری از سامانه‌های هوشمند حمل‌ونقل ترافیک بر مبنای موازین سازمان بهداشت جهانی، رفتار و فرهنگ ترافیکی جوامع به راحتی و با سرعت اصلاح می‌شود. از طرفی هزینه‌های خرید و تعمیر و نگهداری سامانه‌های هوشمند حمل و نقل خارجی که استاندارد باشد بسیار سنگین است. عملاً برای کشور، امکان‌پذیر نیست و تجارب ناموفقی هم از خریدهای خارجی داریم. بدون توسعه فناوری در کشور، بایستی سامانه‌های پیشرفته و استاندارد حمل‌ونقل هوشمند را از خارج خریداری کرد. با توجه به قیمت‌‎های بسیار بالا و همچنین هزینه‌های بسیار سنگین نگهداری سامانه‌های خارجی، عملاً امکانپذیر نیست.

ظاهرا شما یک فناوری مهم را بومی‌سازی کرده‌اید و البته پیشتر هم در این زمینه فعالیت داشتید...

ما در حال حاضر حدود ۲۱۵ دوربین در تهران داریم، در شهرستان هم داریم. از سال ۱۳۷۸ هم در زمینه ترافیک فعال هستیم و به عنوان یک دانشگاهی در این زمینه تخصص و تجارب علمی و میدانی داریم. بر اساس این تجارب و دانش یکی از ابزارهایی که در کاهش تلفات ترافیکی در تمام دنیا موثر است و اثرگذاری آن ثابت شده دوربین سرعت‌سنج ترافیکی است که برابر موازین سازمان بهداشت جهانی (WHO) طراحی، تولید و نگهداری شود. این موضوعی است که سازمان بهداشت جهانی هم آن را تایید کرده است. اگر این دوربین درست نصب شود و به صورت علمی مورد استفاده قرار بگیرد می‌تواند تا ۸۵ درصد، باعث کاهش تلفات ترافیکی شود. برای مثال در همین تهران با همین روش مشکل تلفات و مصدومین در تونل های نیایش و توحید، پل صدر و غیره حل شد.

این موضوع همانطور که اشاره کردم یک موضوع تخصصی است. ما توانسته‌ایم با تلاش و سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) به پیشرفته‌ترین فناوری در حوزه ترافیک، که رادار ترافیکی چهاربعدی است، دست یابیم و در این حوزه در جهان پیشتاز باشیم. در خاورمیانه ما تنها تولیدکننده آن هستیم و حتی در اروپا هم فقط تعداد معدودی شرکت، فقط رادار ترافیکی سه بعدی تولید می‌کنند. ضمن اینکه دوربین سرعت سنج آنها نسل سه است و ما الان دوربین سرعت سنج نسل چهارم می‌سازیم. یکی از پیش‌نیازهای این فناوری هم شناخت جنگ الکترونیک است چون با نویز زیادی مواجه هستیم و اولین کتاب در زمینه جنگ الکترونیک را سال‌ها پیش در کشور نوشته ام و متخصصین گروه صنعتی هوشمند از تخصص و تجارب استثنائی و ارزنده ای برخوردارند.

معنای رادار سه‌بعدی و چهاربعدی چیست؟

معنای آن این است که فاصله، سرعت و زاویه در رادار سه‌بعدی ثبت می‌شود و بعد چهارم هم، اثر شبح داپلر است که در رادارهای ترافیکی یک مشکل اساسی است، حذف شبح رادار ترافیکی و کلاس بندی هم بعد چهارم است. این یک فناوری بسیار جدید است و فناوری آن را در ایران و آمریکا ثبت اختراع نموده ایم.

پس با سرعت‌سنج متفاوت است

کاملا! ببینید، رادار ترافیکی یک بخش از سرعت سنج است. کسانی هستند که در اروپا رادار ترافیکی می‌سازند و کسانی هم سرعت‌سنج ترافیکی. ما با توجه به تجربه‌ای که داریم، رادار چهاربعدی را تولید کرده‌ایم و سرعت سنج نسل چهارم را تولید می کنیم که هم دانش‌بنیان است و هم پروانه تولید وزارت صنایع و معادن را داریم. سال‌ها روی این پروژه تحقیقاتی و مهندسی کار شده تا به مرحله تولید رسیده است. این یکی از افتخارات کشور است و دوربین سرعت سنج نسل چهارم را نیز تولید می‌کنیم. انتظار داشتیم این پیشرفت در شواری عالی ترافیک کشور و فاوای ناجا که متولی کاهش تلفات و مصدومین ترافیکی هستند، پیگیری می‌شد اما، ما هیچ واکنشی هم ندیدیم. حتی یک تشکر هم ندیدیم. در ایران ما از نظر صنعت سامانه‌های هوشمند حمل و نقل ترافیکی کاملا پیشرفته و به روز هستیم و تمام ابزارهای لازم را در کشور طراحی می‌کنیم و می‌سازیم. انتظار ما این بود که شورای عالی ترافیک کشور و فاوا ناجا حداقل بیایند و ببینید که چه کرده‌ایم و اطلاع‌رسانی می کردند تا مردم در پیشرفت کشور خوشحال شوند. اما، دریغ از یک سوال حتی. توجه مسئولین به خدمت گذاران صدیق در فناوری‌های پیشرفته نقشی پررنگ در توسعه فناوری و نهادینه شدن آن در کشور دارد.

و این دوربین‌های سرعت سنج می‌تواند موثر واقع شود؟

واقعیت این است که کرونا منجر به کاهش ترافیک و در نتیجه کاهش تلفات و مصدومین ترافیکی را هم در پی داشت. اما قبل از کرونا آمار تلفات و مصدومین ترافیکی در سالهای اخیر در حال افزایش بود و کرونا هم همیشگی نخواهد بود. در اینجا با دو مفهوم روبرو هستیم. یکی کاهش تلفات و مصدومین و دیگری امنیت جاده‌ها و خیابان ها. ما باید سرعت را در حد مطمئنه نگه داریم. این کار با سرعت‌سنج راداری که بر مبنای سازمان بهداشت جهانی باشد، انجام می‌شود. در تهران بر اساس آمار ۶۰ درصد تلفات را کاهش دادیم. ناگزیریم برای رسیدن به این مهم، بتوانیم متخلفین حادثه‌ساز و مجرمین فراری که با سرعت‌های بسیار بالا در حرکت اند را جریمه کنیم.

نمی‌توانیم جریمه نکنیم و منتظر امنیت جاده‌ها و کاهش مصدومین و تلفات ترافیکی باشیم. باید بتوانیم پلاک متخلفین حادثه ساز و مجرمین فراری و موتورسیکلت ها را هم بخوانیم.  اما آیا با سامانه‌ی پردازش تصویری و نورافکنی موجود که برابر موازین سازمان بهداشت جهانی نیستند واقعا می‌توانیم تمام متخلفین ترافیکی حادثه‌ساز و مجرمین فراری و موتورسواران را شناسایی و جریمه کنیم. می‌توانیم در سرعت‌های بالای پلاک قاچاق‌چیان و مجرمان را بخوانیم؟ این یک مسئله است. با آنچه ما طراحی کرده‌ایم و ساخته‌ایم این کار شدنی است. مهم‌تر اینکه ساخت و فناوری پیشرفته ایران است و هر جا که نیاز باشد هم می توانیم تمام پلاک ها را بخوانیم. اما باز هم تاکید می‌کنم شواری عالی ترافیک کشور و فاوای ناجا به عنوان مسئولین مستقیم کاهش مصدومین و تلفات ترافیکی هرگز حتی سراغی هم نگرفتند.

پس عملاً درباره یک فناوری حرف می‌زنیم که می‌تواند فراتر از جاده عمل کند. درست است؟

خرابکاران از موتورهای تندرو استفاده می‌کنند و سیستم ما امکان خوانش در سرعت بالا و حتی از پشت خودروها را دارد و می‌تواند پلاک ها را به راحتی از جلو بخواند هزینه زیادی در تحقیق و توسعه انجام شده تا به این محصول رسیده است. آیا این انتظار زیادی است که بخواهیم متولیان ترافیک لااقل عملکرد محصول را ببینید؟ آنهم در شرایطی که نیاز است. ما حتی می‌گوییم اگر توانستیم ۵۰ درصد تلفات را کاهش بدهیم آنوقت هزینه ما را بدهید. در واقع اگر توانستیم آنچه ادعا کرده‌ایم را انجام بدهیم هزینه ما را بپردازید. این موضوع نسبت مستقیمی با امنیت شهرها و جاده‌ها دارد. من مسئولیت این وضعیت و تلفات را به عهده شواری عالی ترافیک کشور و فاوای ناجا می‌گذارم که نیامدند.

این یک محصول دانش‌بنیان نوع یک است و آیا افتخار ملی نیست؟ ما پیشرفت زیادی کرده‌ایم و برای کاهش ۵۰ درصد تلفات جاده‌ها و شهرها هیچ کمبودی نداریم، برای افزایش امنیت شهرها هیچ چیزی کم نداریم. می‌توانیم عکس‌هایی با وضوج بالا بگیریم و پلاک‌ها را بخوانیم و همه اینها با دانش بومی انجام شده است. ما در حوزه فناوری سامانه های حمل و نقل هوشمند کاملاً خودکفا هستیم و خرید از خارج به معنی عدم در نظر گرفتن منافع ملی است.

ما وظیفه خودمان را انجام دادیم و اما از شواری عالی ترافیک کشور و فاوای ناجا گله مندیم که با اینهمه امکانات ما جز کشورهای پرحادثه ترافیکی هستیم و این برمی‌گردد به شواری عالی ترافیکی کشور و فاوای ناجا.

این گزارش را در سایت هفته نامه حمل ونقل بخوانید.