چابهار، نگین درخشان خلیج فارس
بندر چابهار با مختصات ۶۰ درجه و ۳۷ دقیقه طول شرقی و ۲۵ درجه و ۱۷ دقیقه عرض شمالی واقع در جنوب ایران و در شمال دریای عمان واقع شده است.
در سال ۱۳۵۲ طرح جامع تاسیس بندر چابهار مطرح و قراردادهای تاسیس با پیمانکار مربوطه منعقد گردید و پس از انقلاب اسلامی به دلیل کمبود منابع مالی بخشی از طرح به تعویق افتاد و بخشی از طرح شامل اسکله نصب سریع و موج شکن آغاز و به انجام رسید.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، در سال ۱۳۵۲ طرح جامع تاسیس بندر چابهار مطرح و قراردادهای تاسیس با پیمانکار مربوطه منعقد گردید و پس از انقلاب اسلامی به دلیل کمبود منابع مالی بخشی از طرح به تعویق افتاد و بخشی از طرح شامل اسکله نصب سریع و موج شکن آغاز و به انجام رسید.
بندر چابهار با مختصات ۶۰ درجه و ۳۷ دقیقه طول شرقی و ۲۵ درجه و ۱۷ دقیقه عرض شمالی واقع در جنوب ایران و در شمال دریای عمان واقع شده است.
عملیات اجرایی بندر شهید کلانتری که یکی از دو بندر مهم چابهار است، از سال ۱۳۶۲ به طورجدی آغاز و با تکمیل ۴ پست اسکله فلزی در این سال عملا به بهره برداری رسید و بندر شهید بهشتی نیز به عنوان دومین بندر مهم چابهار در سال ۱۳۶۱ با توجه به شرایط خاص حاکم بر خلیج فارس (جنگ تحمیلی عراق علیه ایران) و با تاکید دولت بر لزوم داشتن بندر در خارج از تنگه هرمز و خلیج فارس احداث شد.
شایان ذکر است که این بندر در زمان جنگ تحمیلی به دلیل واقع شدن در کرانه دریای عمان و دوری از مرکز بحران نقش مهمی در صادرات ایفا کرد.
قرار گرفتن چابهار در یک خلیج، موقعیت بندری ایده آلی را برای توسعه فیزیکی آینده به آن می دهد که بسیاری از بنادر دنیا دارای این حسن نیستند.
معرفی بندر چابهار در یک نگاه
دلایل و مزیت های بندر چابهار به عنوان یک بندر اقیانوسی در ایران باعث شده که فرصت های سرمایه گذاری خیلی خوبی را به وجود بیاورد و به نوعی به نگین آن منطقه تبدیل شود. در معرفی بندر چابهار در یک نگاه می توان به این موارد اشاره داشت:
- عمق مناسب جهت پهلو دهی کشتی ها (عمق پای اسکله ۱۶ متر)
- تعداد اسکله ۱۵ پست به طول ۳ کیلومتر
- ظرفیت ۷۴۰ هزار TUE ترمینال کانتینری
- ظرفیت ۶۰۰ هزار نفر به طور همزمان ترمینال مسافری با مساحت ۴هزار متربع مربع
- بیش از ۳۳ هزار مترمربع مساحت انبارهای سرپوشیده
- ۶۰۰ هزار مترمربع مساحت باراندازهای زیرسازی شده غیرآسفالته
- ظرفیت پذیرش ۱۵ میلیون تن کالا در سال
قابلیت ها و مزیت ها
بندر چابهار به عنوان بزرگترین بندر اقیانوسی کشور همانطور که در بالا اشاره شد با داشتن مزیت های بالا به نحوی به دری گرانبها در مسیر دریایی جنوب ایران تبدیل شده است که با کوتاه کردن مسیر ترانزیتی دریایی به یک نقطه مهم و حساس برای کشورهای همسایه و همجوار برای رساندن کالاهای خود به دیگر کشورها و از جمله اروپا از مسیری ساده تر باشند. قابلیت ها و مزیت های این بندر را به شرح زیر می توان نام برد:
- بزرگ ترین بندر اقیانوسی کشور
- برخورداری از بالاترین عمق پای اسکله (۱۶متر) نسبت به سایر بنادر کشور
- قرار داشتن در خارج از محدوده خلیج فارس و تنگه هرمز و بندری بدون محدودیت
- فاصله تا فرودگاه ۴۰ کیلومتر
- دروازه ترانزیتی کشورهای عضو IORA به کشورهای CISو افغانستان
- عدم انتظار نوبت کشتی به نسبت سایر بنادر کشور
- یکی از بزرگ ترین ترمینال های مسافری بین المللی منطقه با زیربنایی بیش از ۴هزار مترمربعبا پذیرش بیش از ۶۰۰ نفر به طور همزمان
- نزدیک ترین مسیر دریایی به کشورهای جنوب شرق آسیا، اروپا و آفریقا
- بهینه ترین و کم هزینه ترین بندر برای ترانزیت به کشورهای CIS و افغانستان
- بهینه ترین بندر جهت ترانشیپ بار و کالا
- دارای قابلیت منحصر در بانکرینگ و خدمات رسانی به کشتی ها
- برخورداری از امکانات رفاهی و اسکان در مجتمع بندر (هتل)
- سیستم تک پنجره به منظور ارائه خدمات بندری به صورت متمرکز
- دروازه محور توسعه شرق کشور با بیشترین وسعت جغرافیایی
- دارا بودن بیش از ۵۴۱ کیلومتر مرز دریایی
- نقش مهم بندر در کریدور شمال – جنوب (INSTC)
-
پتانسل ترانزیت، ترانشیپ و صادرات در بندر چابهار
درخصوص بندر چابهار پتانسیل های ترانزیت، ترانشیپ و صادرات آن را نسبت به دیگر بنادر اطراف آن یعنی صحار و گوار می توان این موارد برشمرد:
- مسیر تجارت امن و کم هزینه به افغانستان
- نزدیکی به مناطق صنعتی جنوب غرب چین
- چابهار، ورود به بنادر نسل سوم و چهارم
در این خصوص بندر چابهار به عنوان یک بندر اقیانوسی میانه در دریای عمان یک پل ارتباطی خوب با بندر گوادر و صحار است. درخصوص بندر گوادر می تواند به نزدیکی مناطق صنعتی جنوب غرب چین، توانایی جذب کالای ترانزیتی آسیای میانه و راه اندازی کشتیرانی ساحلی بین چابهار – گوادر اشاره داشت.
صحار هم تکمیل کننده زنجیره بنادر روتردام در هلند، بندر سنترال در برزیل و آدانی در کشور هند است.
فرصت های سرمایه گذاری در بندر چابهار
با توجه به پتانسیل های بالای بندر چابهار این بندر باعث شده فرصت های زیادی را برای سرمایه گذاری در آن شاهد باشیم که از جمله این موارد می توان به این موردها در ذیل اشاره داشت:
- مشارکت در ساخت و تجهیز فاز ۲ تا ۵ طرح توسعه بندر شهید بهشتی
- احداث انبارهای سرپوشیده و مکانیزه
- احداث سیلوی غلات
- ایجاد صنایع کوچک پایین دستی پتروشیمی
- ایجاد مخازن نگهداری روغن خوراکی
- سوخت رسانی و خدمات رسانی به کشتی ها
- ایجاد کارخانه های فرآوری و بسته بندی
- ایجاد کارخانه تصفیه شکر خام
- ایجاد کارخانه روغن کشی
- ایجاد کارخانه آرد و خوراک دام و طیور
- ایجاد مخازن فرآورده های نفتی
- سرمایه گذاری در زمینه تعمیر، نگهداری و خدمات جانبی کانتینر
- احداث محوطه های نگهداری آهن آلات
- احداث خطوط انتقال فرآورده های نفتی و پتروشیمی
- صنایع غذایی مرتبط با صنعت شیلات
- تولید انرژی و احداث و بهره برداری از نیروگاه برق
- پردازش مواد معدنی و کانی
- احداث پایانه ویژه ترانزیت و سواپ فرآورده های نفتی
- مجتمع کارگاهی تعمیرات استراژیک و غیراستراتژیک
در این خصوص سرمایه گذاری هایی نیز در بندر چابهار انجام گرفته که می توان از بین آنها به این موارد اشاره داشت:
- تجهیز و راهبری فاز یک طرح توسعه
- احداث مخازن پتروشیمی
- احداث مخازن نفتی جهت ترانزیت سوخت
- جمع آوری مواد زائد کشتی ها پ
- احداث ترمینال تمام مکانیزه مواد معدنی
- احداث انبار مکانیزه نگهداری کالا
- احداث مخازن نگهداری LPG در بندر شهید بهشتی به روش (B.O.T)
- احداث مخازن فرآورده های نفتی در بندر شهید بهشتی به روش (B.O.T)
- احداث انبارهای چندمنظوره نگهداری کالا به روش (B.O.T)
سرمایه گذاری های انجام گرفته در دو بخش طرهای همسان و غیرهمسان صورت گرفته است. طرح همسان عبارت است از طرح های سرمایه گذاری که به عنوان مکمل فعالیت های خدمات اصلی بندری و دریایی، همانند طرح های سرمایه گذاری احداث مخازن نگهداری فرآورده های نفتی، احداث مخازن نگهداری روغن خوراکی، احداث سیلوای غلات، احداث انبارهای عمومی و غیره که سابقه اجرایی آن در بندر وجود داشته باشد.
از سوی دیگر در بحث فرآیند انعقاد قراردادهای سرمایه گذاری بعد از طرح های همسان در مقابل طرح های غیرهمسان عبارت است از طرح های سرمایه گذاری که به صورت غیرمستقیم مکمل فعالیت های خدمات بندری و دریایی محسوب می شوند و حداقل از یک جهت به حمل و نقل دریایی (دارای واردات یا صادرات) وابسته است. همانند طرح های سرمایه گذاری احداث مراکز خدماتی لجستیکی، تولید ارزش افزوده، کارگاه های تولیدی و تبدیلی و غیره.
معافیت ها و تخفیفات
سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان یکی از مجموعه های متولی امور دریایی و زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی درخصوص رونق تجارت در منطقه چابهار معافیت ها و تخفیفات ویژه ای را در نظر گرفته که منجر به توسعه سرمایه گذاری ها در این بندر شود. این مشوق ها به صورت تعرفه ای و غیرتعرفه ای است.
مشوق های تعرفه ای در نظر گرفته شده در بندر چابهار به این شرح است:
- تخفیف ۸۰درصدی کلیه ردیف های حقوق و عوارض وارده بر کشتی های لاینر وارده به بندر چابهار
- تخفیف ۹۰درصدی در هزینه های تخلیه و بارگیری کانتینر (THC) متعلق به کشتی های لاینر نسبت به سایر بنادر جنوبی کشور
- تخفیف ۸۰درصدی در هزین های توقف کنار اسکله
- تخفیف ۶۰درصدی در هزینه های راهنمایی، یدک کشی، لایروبی برای خطوط کشتیرانی لاینر
- تخفیف ۷۵ درصدی در هزینه ابارداری کانتینرهای خالی و ۸۵ درصدی در انبارداری کانتینرهای صادراتی و ترانزیت خارجی
- ارائه تخفیف پلکانی در THC کانتینری وارده به خطوط کشتیرانی
- واگذاری اراضی به صورت اجاره بلند مدت در قالب قراردادهای سرمایه گذاری به روش B.O.T، B.L.T، B.O.O.T و B.O.O
- امکان واگذاری زمین و انبار به شکل استیجاری با قیمت رقابتی به صورت بلند مدت و کوتاه مدت به متقاضیان و سرمایه گذاران
- امکان برنامه ریزی و اجرای حمل و نقل ترکیبی
- ورود تجهیزات موضوع قرارداد مشارکت در بندر چابهار تابع مقررات حاکم بر مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی است.
مشوق های غیرتعرفه ای هم به این شرح هستند:
- تخصیص تسهیلات از محل وجوه اداره شده به بخش های غیردولتی جهت خرید و تامین شناورهای حمل مسافر و خودرو، ساخت مخازن نفتی، انبار، سیلو و سایر محوطه های نگهداری کالا در بندر شهید بهشتی چابهار
- عدم اعمال رشد اجاره بهای ثابت قرارداد اجاره اراضی به مدت ۵ سال در مدل های مالی
- احتساب نرخ بازگشت داخلی سرمایه (IRR) ۳۰ درصد برای قراردادهای سرمایه گذاری
- اعطای معافیت پرداخت سهم درآمدی سازمان در کلیه قراردادهای سرمایه گذاری شامل اجاره بهای متغیر، سهم باربری، انبارداری، خن کاری و THC درخصوص کالاهای مازاد بر تعهد تناژ به مدت ۵ سال از زمان بهره برداری
