سایه سنگین ممنوعیت‌ها بر سر گردشگری
چندی پیش به دلیل افزایش حملات تروریستی در جهان و به‌خصوص چندین عملیات تروریستی در خاک اروپا و آمریکا، در بریتانیا و ایالات متحده آمریکا محدودیتهایی برای حمل لپ‌تاپ، تبلت و دستگاههای الکترونیکی یا الکتریکی بزرگ‌تر از تلفن همراه در پروازهای ورودی به این دو کشور از برخی کشورهای جهان، وضع شد.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، این ممنوعیت حالا پس از مدتی تاثیر قابل ملاحظهای در روند سفر برخی کشورها که این محدودیتها علیه آنها اعمال شده بود، گذاشتهاست. محدودیتهای آمریکا و بریتانیا روی 6 کشور خاورمیانهای اعمال شده بودند که عبارت است از: ترکیه، لبنان، اردن، مصر، تونس و عربستان سعودی. خطوط هوایی سلطنتی اردن و خطوط هوایی عربستان سعودی از چنین اقدامی ضررهای زیادی دیدهاند.
علاوه‌بر این، خبری که به تازگی منتشر شده است، نشان‌دهنده کاهش 83 درصدی سود هواپیمایی امارات است که تا حدود زیادی به این قانون برمیگردد. این قانون از ماه مارس سال جاری به اجرا درآمده است. این درحالی است که صنعت گردشگری همانند هر صنعتی به ملزوماتی نیاز دارد که بر میزان عرضه و تقاضا و پویایی آن اثرگذار است. شاید بتوان مهم‌ترین عاملی را که در پذیرش گردشگران موثر است، میزان باز بودن هر کشور نسبت به جهان و روابط خارجی مناسب برای تسهیل ورود گردشگران خارجی دانست.
از سوی دیگر، بیشترین میزان آسیب به گردشگری یک کشور را بسته بودن آن کشور نسبت به دنیا و همسایگانش و همچنین قوانین محدودکننده ورود گردشگران برای ورود به آن، میزنند. افزایش تروریسم و کاهش امنیت در یک کشور یا منطقه نیز میتواند ازجمله مهم‌ترین عواملی باشد که بر ورود گردشگران خارجی و در نتیجه کاهش درآمدهای ارزی آن کشور اثر میگذارند و حتی صنایع مربوط به حمل و نقل را نیز تحت تاثیر قرار میدهند.
پیامدهای محدودیت
وجود قانون ممنوعیت حمل لپ‌تاپ و تبلت از مسافران پروازی 6 کشور خاورمیانه و شمال آفریقا به مقاصد آمریکا و بریتانیا بر عملکرد 10 فرودگاه خاص اثر گذاشته است. این 10 فرودگاه شامل ملکه عالیه در اردن، فرودگاه بینالمللی قاهره در مصر، فرودگاه بینالمللی آتاتورک در ترکیه، فرودگاههای ملک عبدالعزیز و ملک خالد در عربستان سعودی، فرودگاه بینالمللی کویت، فرودگاه سلطان محمد پنجم در مراکش، فرودگاه بینالمللی دوحه در قطر و فرودگاه بینالمللی دبی و ابوظبی در امارات متحده عربی هستند. خطوط هوایی سلطنتی اردن، اجیپت‌ایر، ترکیش ایرلاین، خطوط هوایی سعودی، کویت ایرویز، خطوط هوایی سلطنتی مراکش، قطر ایرویز و امارات و اتحاد نیز از جمله خطوط هوایی هستند که در پروازهای پیشین خود به این مقاصد با اشکال مواجه شدهاند.
بسیاری از خطوط هوایی خاورمیانه به‌دلیل همین موضوع با آسیبهای مالی روبه‌رو شدهاند. 6 خط هوایی بریتانیا شامل بریتیش ایرویز، ایزی جت، جت2، مونارش، توماس کوک و تامسون نیز در کنار شرکت‌های خطوط هوایی خاورمیانهای از این قانون متضرر شدهاند. البته بریتانیا تنها پروازهای مستقیم از این 6 کشور را با این مسائل روبه‌رو کرده است و پروازهای غیرمستقیم 6کشور همچنان بدون آنکه مشکلاتی برای اتباع این 6 کشور ایجاد کند، ادامه دارد.
خاورمیانه درگیر
منابع دولتی تاکید میکنند که این قانون با ممنوعیت ورود شهروندان کشورهای با اکثریت مسلمان که ترامپ قصد داشت لحاظ کند، متفاوت است. علاوه‌بر این، زمان انقضا برای این قانون ذکر نشده و تا اطلاع ثانوی برقرار خواهد بود. یک ماه پس از برقراری این محدودیتها، قرار شد پروازهای ورودی از بریتانیا به ایالات متحده نیز مشمول این قانون شود. به نظر میرسد تروریسم، ناآرامیهای سیاسی و اقتصادی و ممنوعیت‌ها بر صنعت سفر و حمل و نقل هوایی در خاورمیانه آثار نامطلوبی بر جای گذاشته باشند.
در همین حال، هواپیمایی امارات در گزارشی که به تازگی منتشر شده، اعلام کرده است که سود آن در سال مالی 2017-2016 حدود 83 درصد کاهش یافته و به 340 میلیون دلار رسیده است. در سال مالی منتهی به 2017 مشکلات شدیدی برای این شرکت هواپیمایی به وجود آمده است که علاوه‌بر این ممنوعیت، فشارهای سیاسی و اقتصادی جدی که پس از سالها رشد قابل توجه، بر منطقه تاثیر منفی گذاشته، مهم بودهاند.
چالشهای جهانی در حوزه اقتصاد در کنار کاهش رشد اقتصادی منطقه که به‌دلیل کاهش قیمت نفت بوده، در این موضوع و کاهش درآمدهای حمل و نقل هوایی و مسافرت اثرگذار بوده است. شیخ محمد بن سعید آلمکتوم، از بلندپایهترین مقامات امارات، معتقد است قابلیتهای تجاری خطوط هوایی و برند آن، به این کشور کمک کرده است تا رویدادهای بیثباتی را که بر تقاضای صنعت سفر در طول سال تاثیر گذاشتهاند، تحمل کند. وی معتقد است خطوط هوایی متعلق به دولت این کشور با رای دادن بریتانیاییها به خروج از اتحادیه اروپا، حملات تروریستی در اروپا و سیاست‌های جدید ایالات متحده در مورد پروازهایی که به این کشور میشود، آسیب دیده و از کاهش قیمت نفت و گاز نیز متاثر شده است.
افزایش بهای دلار در برابر سایر ارزهای جهانی نیز بر میزان درآمدهای این کشور آثاری در پی داشته است. هزینههای عملیاتی در این کشور در طول سال مالی قبل، 8 درصد افزایش یافته است. هواپیمایی امارات به رکورد انتقال 1/ 56 میلیون مسافر دست یافته که افزایشی 8 درصدی نسبت به سال قبل نشان میدهد و گویای تقاضای مسافران برای پرواز با این خط هوایی است. با وجود این، اندازهگیری اینکه چند صندلی در پروازها پر میشوند، به‌دلیل نااطمینانیهای اقتصادی و رقابت قوی در این حوزه کاهش یافته و از 5/ 76 درصد در سال پیش به 1/ 75 درصد رسیده است.
انتظار میرود در کوتاهمدت و میانمدت این خط هوایی به بازبینی مدل تجاری خود بپردازد و رشد آن محدود شود. این خط هوایی به عنوان بزرگ‌ترین خط هوایی خاورمیانه، در گزارشی که به بررسی سود خود پرداخته، به افزایش دغدغهها پیرامون مهاجرت و کودتای نافرجام در ترکیه نیز به عنوان یکی از عوامل کلیدی اثرگذار بر این شرکت تاکید کرده است. سال گذشته سود این شرکت هوایی به مرز 2 میلیارد دلار میرسید که نسبت به بازه زمانی یکساله بین آوریل 2016 و مارس 2017 کاهش قابل‌توجهی یافته است. هواپیمایی امارات در ماه آوریل، با کاهش 20 درصدی در پروازهای هفتگی به ایالات متحده روبه‌رو شد که دلیل آن کاهش تقاضای سفر به این کشور در نتیجه معیارهای امنیتی شدیدتر و تلاشهای دولت ترامپ برای ممنوعیت ورود مسافران از چند کشور با اکثریت مسلمان بود.
این شرکت اعلام کرده که درآمدهای آن در نتیجه این شرایط دچار یکی از بزرگ‌ترین چالشهای خود شده است و مستقیما آن را ناشی از اقدامات انجام شده از سوی دولت ایالات متحده آمریکا و تشدید شرایط امنیتی در فرودگاهها و محدودیت ورود دستگاههای الکترونیکی میداند. دبی یکی از 10 شهر در کشورهایی با اکثریت مسلمان است که از محدودیت ورود لپتاپها و سایر وسایل شخصی الکترونیکی در پروازهای ورودی به ایالات متحده متاثر شده است.
از آنجا که آمریکا یکی از بزرگ‌ترین پتانسیلهای رشد برای این شرکت را داشته، این ممنوعیت اثری مستقیم بر تقاضای مصرفکنندگان اماراتی برای سفر به آن کشور داشته است. البته به‌رغم این کاهش سود قابل توجه، درآمد این خط هوایی نسبت به سال گذشته همچنان افزایش نشان میدهد و از 3/ 25 میلیارد دلار به 26 میلیارد دلار رسیده است.
یکی از تمهیداتی که خطوط هوایی خاورمیانه برای جبران این ممنوعیت‌ها برداشتهاند، این بوده که تبلتها یا لپتاپهای قرضی به مسافران خود بدهند تا کارهای آنها بتواند انجام شود. با این حال، بیشتر کسانی که به مسافرت می‌روند نیاز به اطلاعات خاص خود دارند و این امر چندان نتوانسته است موثر باشد و پس از 5 سال متوالی، سود هواپیمایی امارات با کاهش روبه‌رو شده است.
