پیوند اقتصاد ایرلاین‌ها با ورزش و راه دشوار ما در مسیر «هاب» شدن
شرکت‌های هواپیمایی در سال‌های اخیر با هدف ارتقا و بهبود چهره تجاری خود، به عنوان حامیان تیم‌های ورزشی به‌ویژه فوتبال، پا در زمین‌های بازی گذاشته‌اند.
حمایت شرکت هواپیمایی زاگرس از تیم صبا باتری قم، حمایت شرکت تابان از تیم ذوب آهن اصفهان و حمایت آتا از تیم گسترش فولاد تبریز، نمونه‌هایی از این نوع حمایت‌ها در ایران هستند. این موضوع در سایر کشورهای جهان، با وسعت بیشتر و چشم‌انداز گسترده‌تری دنبال می‌شود؛ تا جایی که شرکت‌های هواپیمایی، مبالغ زیادی را صرف سرمایه‌گذاری و تبلیغات در این حوزه کرده‌اند.
درج تبلیغات روی پیراهن بازیکنان و تابلوی ورزشگاه‌ها و رونمایی از هواپیماهای اختصاصی با تصاویر بازیکنان و لوگوی تیم‌های فوتبالی از جمله این حمایت‌هاست. از شاخص‌ترین این شرکت‌ها می‌توان به شرکت‌های هواپیمایی بزرگ کشورهای همسایه همچون امارات، قطر، الاتحاد و ترکیش‌ایرلاینز اشاره کرد. با نگاهی کوتاه به آمار سال ۲۰۱۶میلادی، شرکت امارات که با ۱۹۳ میلیون یورو در رتبه ۲۲ جهان قرار دارد، بیشترین میزان هزینه‌کرد را در حمایت از تیم‌های ورزشی به نام خود ثبت کرده است.
پس از آن با اختلاف قابل‌توجهی هواپیمایی الاتحاد با ۵۳ میلیون یورو، کُرین‌ایر با ۴۶ میلیون یورو، قطر ایرویز با ۳۶ میلیون یورو و ترکیش‌ایرلاینز با ۱۴ میلیون یورو در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. از جمله مزیت‌هایی که به شرکت‌های هواپیمایی در این سرمایه‌گذاری تعلق می‌گیرد، ثبت لوگو و نام شرکت روی پیراهن بازیکنان، تبلیغات درج شده در ورزشگاه یا ثبت نام ورزشگاه به نام آن شرکت هواپیمایی است. بازی‌های فوتبال در جام‌های مختلف ازسوی میلیون‌ها نفر در جهان دیده می‌شوند که به این وسیله، شرکت‌های هواپیمایی می‌توانند برای طیف وسیعی از مردم تبلیغ کنند. «ال‌کلاسیکو» اسپانیا که بین تیم‌های رئال مادرید و بارسلونا برگزار می‌شود، به طور متوسط هر بار ازسوی ۴۰۰ میلیون نفر در جهان دیده می‌شود. همچنین بر اساس آمار فیفا، ۱/۰۱ میلیارد نفر در جهان، فینال جام جهانی ۲۰۱۴میلادی را از شبکه‌های تلویزیونی و اینترنتی مشاهده کردند.
هواپیمایی امارات به عنوان شرکت پیشتاز در این عرصه، علاوه بر حمایت چند ساله فیفا تا سال ۲۰۱۵میلادی و همچنین تور جهانی تنیس ATP، اسپانسر چندین باشگاه بزرگ فوتبال جهان است.
لوگوی «با امارات پرواز کنید» این هواپیمایی روی پیراهن کهکشانی‌های رئال‌مادرید و تابلوهای ورزشگاه سانتیاگو برنابئو در قراردادی از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸میلادی به ارزش سالانه ۲۰ میلیون یورو و نیز درج لوگوی این شرکت روی پیراهن توپچی‌های لندن به ارزش سالانه ۳۰ میلیون یورو و تمدید ثبت‌نام ورزشگاه آرسنال به نام امارات تا سال ۲۰۲۸میلادی، از جمله اقدامات مطرح امارات در این زمینه بوده است. تیم‌های هامبورگ، المپیاکوس، بنفیکا و آث‌میلان و همچنین کنفدراسیون فوتبال آسیا از دیگر مجموعه‌هایی هستند که امارات اسپانسر آنهاست. هواپیمایی الاتحاد در قراردادی ۱۰ ساله به ارزش ۴۰۰ میلیون یورو تا ۲۰۲۱میلادی، حق چاپ لوگوی خود روی پیراهن باشگاه منچسترسیتی و درج نام اتحاد روی ورزشگاه این باشگاه را به‌دست آورد.
قراردادی که نقش بسزایی در تحول و رشد سریع این شرکت ایفا کرد. پس از عقد این قرارداد در سال ۲۰۱۱میلادی، درآمد الاتحاد با ۱۷ درصد رشد در سال ۲۰۱۲میلادی به ۴/۸میلیارد دلار رسید و این شرکت برای نخستین بار توانست رکورد ۱۰ میلیون مسافر در سال را، در تاریخ فعالیتش ثبت کند. این تعاملِ دو سر برد باعث شد امکان سرمایه‌گذاری در منچسترسیتی برای جذب بازیکنان گران‌تر و حرفه‌ای‌تر نیز فراهم شود تا در نهایت منچسترسیتی موفق شد در فصل ۲۰۱۲-۲۰۱۱ عنوان قهرمانی لیگ برتر فوتبال انگلیس را به‌دست آورد. با این حال الاتحادی‌ها فقط به تیم‌های مطرح اروپایی اکتفا نکرده و در استرالیا نیز اسپانسر تیم فوتبال ملبورن‌سیتی هستند و ورزشگاه این تیم به نام اتحاد شناخته می‌شود. نمایش نام این شرکت‌ها فقط در بازی‌های ۹۰ دقیقه‌ای که از شبکه‌های بین‌المللی پخش می‌شوند، نیست.
فروش پیراهن تیم‌ها به طرفداران آنها، موجب می‌شود هر روز تعداد زیادی از مردمی که ممکن است مخاطب فوتبال نباشند، با نام این شرکت‌ها روبه‌رو شوند. تاکنون بیش از ۸۰ هزار پیراهن آرسنال و ۳۵۰ هزار پیراهن آث‌میلان با لوگوی هواپیمایی امارات، به گروه‌های مختلفی از هواداران این تیم‌ها فروخته شده است. معیار شرکت‌های هواپیمایی برای انتخاب یک تیم در زمینه اسپانسری، فقط به شهرت و بزرگی باشگاه‌ها برنمی‌گردد؛ یکی از اهداف اصلی شرکت‌ها در این زمینه، توسعه پروازهای خود به مقصد شهرهایی است که آن باشگاه‌ها در آن قرار داشته یا ظرفیت جذب مردم آن منطقه به عنوان گردشگر وجود دارد. یکی از دلایل اصلی امارات برای عقد قرارداد اسپانسری با تیم پاریسن‌ژرمن تا سال ۲۰۱۹میلادی نگاه استراتژیک این شرکت به جذب مخاطبان در پاریس به عنوان یکی از هاب‌های هوایی بزرگ اروپاست. دلیل مشابهی که ترکیش‌ایرلاینز علاوه بر اسپانسری جام ملت‌های اروپا در سال ۲۰۱۶میلادی برای پوشش بیشتر بازار فرانسه و آلمان، اقدام به حمایت از تیم‌های باشگاهی المپیک مارسی فرانسه و بورسیادورتموند کرده است.
قطر ایرویز، حامی بارسلونا، با تمدید قرارداد خود با این تیم تا سال ۲۰۱۷میلادی، مبلغ ۲۹/۳ میلیون یورو بابت درج نام این شرکت روی پیراهن‌های این تیم و تبلیغات مندرج در نیوکمپ هزینه کرده است. اما قطری‌ها با عقد قراردادی برای حمایت از فیفا پس از سال سخت این مجموعه، گام بلندی در دنیای فوتبال و تبلیغات برداشته‌اند. براساس این قرارداد، قطر ایرویز، شرکت هواپیمایی اصلی فیفا تا سال ۲۰۲۲میلادی در رقابت‌های بزرگی همچون جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، جام جهانی فوتبال زنان ۲۰۱۹ و جام جهانی ۲۰۲۲ قطر خواهد بود. صرف‌نظر از اینکه برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر، موجب رشد زیادی در درآمد صنعت گردشگری این کشور کوچک خواهد شد، با توجه به اقدامات قطری‌ها برای توسعه فرودگاه حمد دوحه و ادامه روند توسعه ناوگان این شرکت، انتظار می‌رود در سال‌های آینده، افزایش چشمگیری در تعداد مسافران سالانه این شرکت و جهش آن از تعداد ۲۵/۵میلیون نفر سال ۲۰۱۶میلادی شاهد باشیم. ساخت چهره‌ای جذاب برای برند(نشان) و طراحی برنامه‌های استراتژیک به منظور جذب مخاطب، از ضرورت‌ها برای بقا و بازدهی یک مجموعه است. به نظر می‌رسد شرکت‌های هواپیمایی کشورهای همسایه، از تلاش برای ساختن چهره‌ای حرفه‌ای از خود در چشم جهانیان دست برنمی‌دارند و اقدامات دقیق و حساب‌شده آنها با گام‌های بلند در این زمینه، هر روز کار ما را برای رسیدن به رویای تبدیل شدن به هاب منطقه سخت‌تر خواهد کرد!
فرنوش جهرمی - کارشناس صنعت هوانوردی
