◄ چند روایت از مسکن پسابرجام
یکی از بااهمیت‌ترین بازارهایی که در اقتصاد ایران از گذشته تاکنون دارای جایگاه ویژه‌ای بوده؛ بازار مسکن است. این اهمیت ازآن‌رو است که بسیاری از تصمیمات کلان اقتصادی و حتی شخصی ایرانیان تحت تأثیر تغییرات این بازار تعیین می‌شود.
یکی از بااهمیت‌ترین بازارهایی که در اقتصاد ایران از گذشته تاکنون دارای جایگاه ویژه‌ای بوده؛ بازار مسکن است. این اهمیت ازآن‌رو است که بسیاری از تصمیمات کلان اقتصادی و حتی شخصی ایرانیان تحت تأثیر تغییرات این بازار تعیین می‌شود.
تصمیمات کلان اقتصادی به روند بخش مسکن ازاین‌جهت وابسته است که این بخش با ایجاد رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در بخش ساختمان از طریق تأثیر بر مخارج مصرفی و سرمایه‌گذاری، تغییرات در تولید ناخالص داخلی و نوسانات اقتصادی را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
از طرفی تصمیمات اقتصادی خانوارها نیز به این بخش بستگی دارد چراکه مسکن در اقتصاد خانوارها گذشته از نقش مصرفی آن به‌عنوان کالای سرمایه‌ایی در تفکر سنتی خانوارها قرار گرفته است. به این معنی که برخلاف بسیاری از بازارها، در بازار مسکن عوامل سمت تقاضا به دودسته تقاضای واقعی مسکن (تقاضای ناشی از نیاز خانوار) و تقاضای سرمایه‌ای (تقاضای مسکن برای حفظ ارزش دارایی) تقسیم می‌شوند.
با توجه به جایگاه این بخش در اقتصاد کشور، بررسی رونق یا رکود در این بخش هم برای مسئولان و کارشناسان و هم برای خانوارها قابل توجه است.
تحلیلگران بازار مسکن معتقدند مسیر بازار مسکن تا رسیدن به یک وضعیت رونق برای سال جاری با فراز و نشیب‌های زیادی مواجه است. چراکه بازار مسکن از جمله بازارهای اقتصادی در کشور است که متأثر از عوامل متعدد درونی و بیرونی حرکت می‌کند. تصمیم اخیر ترامپ برای خروج از برجام ازجمله عوامل سیاسی است که تمامی بخش‌های اقتصادی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اینکه سطح تأثیرپذیری بازار مسکن به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی کشور از این تصمیم تا چه اندازه است و آیا قرار است این تصمیم وضعیت این بخش را به سمت رکود یا رونق تغییر دهد مورد سؤال بسیاری از متقاضیان و فعالان اقتصادی است. برخی از صاحب‌نظران و تحلیلگران ارشد این حوزه در یک تحلیل کوتاه به این سؤال پاسخ داده‌اند:
فردین یزدانی، مدیر بازنگری طرح جامع مسکن:
ارائه یک تحلیل جامع و کامل نه‌تنها برای بازار مسکن بلکه برای سایر بازارهای اقتصادی در وضعیت کنونی ممکن نیست. بااین‌حال طرف تقاضا ممکن است در ابتدا به دلیل گسترش جو نااطمینانی از بازار خارج شوند. البته در شرایطی که در ادامه راه سطح تحریم‌های علیه ایران بالاتر رود و این تصمیم منجر به کندشدن مبادلات اقتصادی شود؛ بخشی از نقدینگی ممکن است وارد بازار مسکن شده و تقاضا برای خرید ملک به‌عنوان بازار با درجه ریسک کمتر، افزایش یابد. بااین‌حال یکی از سناریوهای محتمل برای بازار مسکن در شرایط کنونی بروز رکود تورمی، یعنی قرارگرفتن قیمت‌ها در سطح بالا و کاهش حجم معاملات خواهد بود.
غلامرضا سلامی، مشاور وزیر راه‌وشهرسازی:
ارائه تصویر دقیق از آینده بازارها هم‌اکنون امکان‌پذیر نیست. بااین‌حال بازار مسکن ممکن است تحت تأثیر تصمیم ترامپ در کوتاه‌مدت و بلندمدت با دو نوع تصمیم از سوی تقاضا و عرضه مواجه شود. برای طرف تقاضا این احتمال وجود دارد که در بازه زمانی کوتاه‌مدت، ورود تقاضای سرمایه‌ای فعلاً متوقف شده اما همچنان تقاضای مصرفی که مجهز به تسهیلات خرید هستند به بازار وارد می‌شود. نکته مهم آنکه در صورت اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران، تقاضای سرمایه‌ای با توجه به ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف تصمیم می‌گیرند.
حسین عبده تبریزی، اقتصاددان:
تغییرات قیمت و نرخ بازدهی در بازارهایی که حساسیت بالا نسبت به این قبیل تحولات بیرونی دارند، بر رفتار تقاضای سرمایه‌ای تأثیر می‌گذارند که یک نمونه از آنها بازار ارز خواهد بود اما در بازار معاملات مسکن چون‌که درحال‌حاضر تقاضای سرمایه‌گذاری به شکل محسوس وجود ندارد و قابل‌مشاهده نیست، درنتیجه واکنش کوتاه‌مدت در این بازار قابل‌انتظار نخواهد بود.
حمید یاری، اقتصاددان:
درصورتی‌که قیمت ارز در بازار تحت تأثیر رفتارهای ترامپ افزایش پیدا کند، قیمت تمام‌شده ساخت مسکن نیز متأثر خواهد شد و در بلندمدت، قیمت‌ها در بازار املاک می‌تواند دستخوش تغییر افزایشی شود. اما در مقابل، با کاهش حس ثبات در اقتصاد، تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار ملک کاهش خواهد یافت.
میثم رادپور، کارشناس اقتصادی:
بازار زمین به دلیل عدم وابستگی مستقیم به متغیرهای خارجی، کمتر تحت تأثیر این‌گونه ناآرامی‌های سیاسی قرار می‌گیرد؛ اما بخش ساختمان و ساخت‌وساز که به‌طور مستقیم در ارتباط با نرخ ارز قرار دارد می‌تواند از این تحولات تأثیر بگیرد هرچند این تأثیر در کوتاه‌مدت نخواهد بود.
