◄ نیمه ناپیدای سؤال و جواب وزیر و نمایندگان درباره مسکن
منتقدان عقیده دارند وضعیت موجود مسکن کشور نشان از برنامه‌های عملیاتی دولت ندارد. یکی از درخواست‌های نمایندگان مجلس از وزارت راه‌وشهرسازی و دستگاه‌های نظارتی افزایش نظارت بر بازار مسکن است.
عباس آخوندی در مقایسه با دیگر وزیران دولت در حال ثبت یک رکورد متفاوت است؛ پنج بار رأی اعتماد از مجلس. دو بار برای وزارت سه بار برای طرح استیضاح. در اکثر طرح‌های استیضاح شده، مسکن یکی از محورها بوده است. پرسش این است که خواست و مطالبه نمایندگان در حوزه مسکن چیست؟ صدیف بدری، نماینده اردبیل و سخنگوی کمیسیون عمران به این پرسش پاسخ داده است. او عملکرد کلی وزیر را تأیید می‌کند اما از نگاه منتقدان، مطالبات در حوزه مسکن را می‌گوید. از لابه‌لای سخنان بدری می‌توان پی برد اگر عباس آخوندی نیز طرحی همانند مسکن مهر اجرا می‌کرد گذرش به بهارستان کمتر می افتاد.
یکی از رکوردهایی که در دولت یازدهم و دوازدهم در حال ثبت است دوره وزارت وزیر راه‌وشهرسازی و تعداد آرای اعتمادی است که از مجلس گرفته است. آقای آخوندی حدود پنج سالی می‌شود که که وزیر است و پنج بار نیز از مجلس رأی اعتماد گرفته است. دلیل چنین اتفاقی چه می‌تواند باشد؟
اول یک نکته را اشاره کنم استیضاح یک ابزار نظارتی است و استفاده از آن قطعا به معنی عزل وزیر استیضاح شده نیست. امکان دارد ۱۰ نماینده مجلس طرح استیضاح را امضا و بر اجرای آن اصرار داشته باشند، اما پاسخ‌های وزیر اکثریت را قانع کند.
اینکه چرا در گذشته این چنین نبوده یا چرا در خصوص یک وزیر بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد طبیعتا برآمده از مسائل حاکم بر اقتصاد و حوزه کاری وزیر است. برای مثال وزارت راه‌وشهرسازی پس از ادغام مسئولیت‌های گسترده‌تری داشته است، بنابراین بیشتر در معرض نقد و سؤال نمایندگان است. چون بسیاری از نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه در معرض پرسش‌های زیادی از بابت اتمام پروژه زیرساختی و وعده داده شده قرار دارند.
اما مسکن که پروژه نیست، جنس مطالبات نمایندگان منتقد از وزیر راه‌وشهرسازی در حوزه مسکن چیست؟ آنها چه توقعی از او دارند که احساس می‌کنند برآورده نشده است؟
در خصوص مسکن بحث پروژه نیست و دغدغه نمایندگان از جنس دیگری است. البته ابتدا بحث تکمیل مسکن مهر مطرح بود و در ادامه بحث بر مسائل دیگری متمرکز شد. برای نمونه عمده دغدغه‌های نمایندگان مجلس در حوزه مسکن به بحث تنظیم عرضه و تقاضا در بازار بازمی‌گردد.
براساس گزارش‌های رسمی، کشور به حدود یک میلیون واحد عرضه جدید نیاز دارد. طبیعتا اگر این عرضه انجام نشود قیمت‌ها دچار تلاطم خواهد شد و گروه‌های کم درآمد از ناحیه تلاطم قیمت آسیب زیادی می‌بینند. به مجرد تلاطم در خرید و فروش، بازار اجاره نیز آسیب می‌بیند. بنابراین با توجه به اینکه مسکن یک مسئله کشوری است در کانون توجه نمایندگان قرار دارد، از این رو نمایندگان نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری دارند.
طبیعتا این مسائل در کمیسیون بارها بحث شده است. حساسیت نمایندگان بجا اما وزیر هم حرف های خود را دارد. فضای گفتگو در این خصوص چگونه است؟
درست است آقای آخوندی نسبت به این مسائل بحث دارند. آقای آخوندی بارها در کمیسیون آمده‌اند و پاسخ داده‌اند. بحث‌های آقای آخوندی عمدتا حول محور بودجه‌ای و مالی است. طبیعتا هر سیاست حمایتی، نیازمند اعتبار است. دستگاه متولی تعیین اعتبار سازمان برنامه و بودجه است. اگر این سازمان همکاری لازم را نداشته باشد وزیر و وزارتخانه به تنهایی نمی‌تواند کار کند. در واقع بحث مسکن فرا وزارتخانه‌ای است و باید تمامی دستگاه‌ها اعم وزارت راه‌وشهرسازی، نظام بانکی و سازمان برنامه و بودجه نسبت به آن حساسیت داشته باشند.
در واقع وزارتخانه دبیر و مجری سیاست‌های بخش مسکن است. دغدغه دوم هم که درست به سیاست‌های کلان بازمی‌گردد. برای مثال وقتی رشد نقدینگی بالا باشد و برای مهار آن هم برنامه جدی وجود نداشته باشد طبیعتا یکی از بخش‌هایی که از این ناحیه می‌تواند دچار مسائلی شود بخش مسکن است. از این رو نمی‌توان در خصوص مسائل کلان هم از یک وزارتخانه توقع داشت، چون در این حوزه هم وزارتخانه در معرض سیاست‌های اجرایی است. نقدینگی به حدود هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است. همکاران من هم اعتقاد دارند این حجم نقدینگی در افزایش نابسامانی‌های بازار مسکن نقش دارد و به نظر می‌رسد برنامه‌های اقتصادی دولت برای جذب این نقدینگی برنامه‌های جامع و تأثیرگذاری نبوده است.
وجود بیش از ۲.۵ میلیون خانه خالی در کشور و عدم عرضه آن به بازار، گرانی‌های بازار مسکن را دامن زده است. اما از نگاه منتقدان تمامی اینها دلیل نمی‌شود که وزارت راه‌وشهرسازی برنامه‌های راهبردی برای این بخش نداشته باشد. البته آقای آخوندی در گزارش عملکردی که داشته اشاره کرده با وجود تمام محدودیت‌ها بیش از ۵۵ درصد تحویل مسکن مهر به متقاضیان در این دولت انجام شده است. یا با افتتاح حساب صندوق یکم پس‌انداز، تسهیلات خرید خانه تا هشت برابر افزایش یافته و به سقف ۱۶۰ میلیون تومان رسیده و سیاست‌های ضد تورمی خرید مسکن با تکیه بر پس‌انداز به اجرا رسیده است. اما منتقدان هنوز از عملکرد بخش مسکن رضایت ندارند و توقع دارند گام‌های بزرگتری برداشته شود.
این توقع و ذهنیت از چه مقایسه‌ای نشأت می‌گیرد. به هرحال نمایندگان باید سنگ محکی داشته باشند که کماکان بخواهند کار دیگری انجام شود. چرا این نگاه انتقادی وجود دارد و از کجا ریشه می‌گیرد؟
به نظر من ریشه اصلی به نگاه رئیس دولت بازمی‌گردد. اگر مسکن یا اجرای پروژه‌ای در این بخش دغدغه رئیس‌جمهوری باشد تمامی این کمبودها و کاستی‌هایی که اشاره کردم برطرف می‌شود. برای مثال شما به موضوع مسکن مهر در دولت دهم توجه کنید.
بهر‌حال رئیس دولت وقت پشت پروژه ایستاد و کار را پیش برد. موانع بودجه‌ای، بانکی و اداری را هم برطرف کرد. برخی نمایندگان اعتقاد دارند در دولت دوازدهم چنین اراده‌ای وجود ندارد. برای مثال یکی از پرسش‌هایی که مدام از وزیر پرسیده می‌شود این است؛ چه برنامه‌ای برای افزایش عرضه مسکن دارید؟ سرنوشت اجرای طرح مسکن اجتماعی چه شد؟ سیاست توانمندسازی که وعده آن را دادید چگونه پیش می‌رود؟
اگر این مسائل ناشی از چنین نگاهی است چرا مطالبات دائما از کانال وزیر دنبال می‌شود.
درست است که تمامی این مسائل دست آقای آخوندی نیست ولی در برنامه‌های ایشان بوده است و به همین دلیل برخی نمایندگان از این زاویه وزیر را مورد خطاب سؤال یا ابزارهای نظارتی قرار می‌دهند. زیرا منتقدان عقیده دارند وضعیت موجود مسکن کشور نشان از برنامه‌های عملیاتی دولت ندارد. یکی از درخواست‌های نمایندگان مجلس از وزارت راه‌وشهرسازی و دستگاه‌های نظارتی افزایش نظارت بر بازار مسکن است.
چه زمانی این خواسته محقق می شود؛ وقتی زیرساخت‌هایی وجود داشته باشد. طبق برنامه ششم توسعه باید سامانه اطلاعات املاک و مسکن راه‌اندازی شود ولی فعلا این موضوع انجام نشده است. البته وزارتخانه می‌گوید که بحث‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری انجام شده ولی هنوز این سامانه راه‌اندازی نشده است. البته من عقیده دارم اگر دولت یازدهم و دوازدهم هم مانند دولت قبل از خود طرح مشخصی را در حوزه مسکن پیش می‌برد وزیر با چالش کمتری مواجه می‌شد.
