آژیر تست خیابانی خودروها

تست سالانه معاینه فنی خودروها، در گام اول باعث «سنجش میزان انتشار ذرات معلق و گازهای آلاینده هوا از اگزوز خودروها» می شود که در صورت «انتشار بیش از سقف مجاز تعیین شده در مراکز معاینه فنی خودرو»، مالک موظف به «تنظیم موتور خودرو» در سقف مجاز می شود که پیامد آن، «کاهش آلودگی هوا» است. اما این آزمون نشان داد، دو سوم از خودروهایی که «برگه معاینه فنی» دارند، در تست خیابانی شهرداری، «خودروهای آلوده» تشخیص داده شدند به این معنا که «به رغم داشتن برگه سلامت خودرو»، میزان انتشار آلایندگی از اگزوز آنها، «بیش از سقف مجاز» تعیین شده برای پایتخت است. علت این تعارض، به قانون مربوط به «اخذ معاینه فنی خودرو از هر مرکز (چه داخل شهر تهران و چه خارج از شهر تهران)» برمی گردد که به رغم این مسیر قانونی، اما با توجه به «شدت سخت گیری یا تسهیل دستگاه های سنجش آلایندگی در مراکز مختلف سراسر کشور»، این مدل عملا میان بر قانونی برای فرار از «رعایت حد مجاز آلایندگی خودرو مخصوص شهر تهران» محسوب می شود. خودروها ۸۳ درصد از گازهای آلاینده هوای پایتخت و ۶۱ درصد از ذرات معلق در آسمان را تولید می کنند که سهم بالایی در آلودگی هوا محسوب می شود. درباره آژیر تست خیابانی خودروهای فعال در شهر تهران با مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای شهر تهران گفت وگو کرده ایم.

۳۵ درصد از خودروهای سبک؛ فاقد معاینه فنی

مدیرعامل ستاد معاینه خودروهای تهران اعلام کرد: طرح کنترل کنار جاده ای با هدف مشخص شدن وضعیت آلایندگی خودروهای عبوری در شهر به صورت میدانی اجرایی شده تا مشخص شود که چه تعداد از خودروهای عبوری در شهر، در شرایط مطلوب آلایندگی قرار دارند.

سید محمد مهدی میرزایی قمی مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران در خصوص نتایج حاصل از پایش خودروها در طرح کنترل کنار جاده ای که از سه هفته پیش با تشدید آلودگی هوا در شهر تهران با مشارکت پلیس راهور تهران بزرگ آغاز شده اظهار کرد: در این بازه زمانی تعداد ۷۸۹ دستگاه خودروی سبک متوقف و با استفاده از تجهیزات آزمون آلایندگی کنترل شده است. از این تعداد خودرو، ۳۵ درصد آن فاقد معاینه فنی بوده اند.  میرزایی قمی در خصوص محل اخذ معاینه فنی خودروهای دارای گواهی معاینه فنی گفت: از خودروهای دارای معاینه فنی تنها ۲۵ درصد از آن به مراکز معاینه فنی شهر تهران مراجعه کرده و ۷۵ درصد از آنها از مراکز خارج از شهر تهران گواهی معاینه فنی دریافت کرده اند.  او با اشاره به این مساله که نتایج این طرح می تواند جهت افزایش اثربخشی معاینه فنی در کاهش آلودگی هوا و تصادفات توسط مراجع ذی صلاح و ارگان های بالادستی مورد استفاده قرار گیرد افزود: نتایج آزمون آلایندگی این خودروها نشان می دهد که ۵۶ درصد دارای شرایط تعیین شده حدود مجاز آلایندگی سازمان حفاظت محیط زیست بوده و در این آزمون قبول و ۴۴ درصد آنها در این آزمون به علت آلایندگی مردود شده اند. همچنین ارزیابی اطلاعات حاکی از آن است که ۵۶ درصد از خودروهای دارای معاینه فنی از آزمون آلایندگی مردود شده اند که این درصد مردودی با توجه به درصد بالای مراجعات به مراکز خارج از شهر تهران دور از انتظار نیست.  مدیرعامل ستاد معاینه فنی در خصوص رده سنی خودروهای سبک مورد ارزیابی قرار گرفته در این طرح بیان کرد: ۷۲۸ دستگاه خودرو با عمر بیش از چهار سال و ۶۱ دستگاه خودرو با عمر ۴ سال و کمتردر این طرح مورد پایش قرار گرفته اند.  گفتنی است در این طرح خودروهای سبک که در شهر تردد می کنند به صورت تصادفی متوقف و با استفاده از تجهیزات میزان آلایندگی آنها اندازه گیری می شود. در این بررسی، خودروهای آلاینده و دودزا توسط پلیس راهور جریمه و با کنترل آنلاین معاینه فنی آنان، در صورت صحت معاینه فنی و مردودی در آزمون نسبت به ابطال آن اقدام می شود. برهمین اساس از ابتدای طرح تا به امروز معاینه فنی ۱۶۹ دستگاه خودرو ابطال و برای ۲۱۰ دستگاه خودرو به علت نداشتن معاینه فنی یا دودزا بودن توسط پلیس جریمه صادر شده است.

کدام دوربین ها «رهگیری» می کنند؟

مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای شهر تهران در پاسخ به این پرسش که «کدام دوربین های سطح شهر، خودروهای فاقد معاینه فنی را رهگیری می کنند؟»، گفت: دوربین های محدوده طرح کاهش و طرح ترافیک دارای «قابلیت پردازش تصویری تخلفات معاینه فنی» بوده و خودروهای فاقد معاینه فنی در صورت تردد در این محدوده به صورت مکانیزه روزانه مبلغ ۵۲ هزار تومان توسط پلیس اعمال قانون و جریمه می شوند. علاوه بر این در خصوص سایر دوربین ها مانند دوربین های ثبت تخلفات چراغ قرمز در صورت تخلف یک خودرو وضعیت معاینه فنی آن نیز کنترل می شود. گفتنی است جهت افزایش اثر بخشی معاینه فنی در بحث کنترل آلایندگی و تصادفات لازم است تعداد دوربین های پردازش تصویری تخلفات معاینه فنی افزایش و در نهایت به کلیه دوربین های سطح شهر تسری یابد مضاف بر اینکه به زودی بنا براعلام شرکت کنترل ترافیک شهرداری تهران به تمام زیرساخت دوربین های کنترل ترافیک تهران، «رهگیری معاینه فنی» اضافه می شود.  این مقام شهرداری تهران همچنین درباره «اقدام شهروندان تهرانی به دریافت برگه معاینه فنی از مراکز خارج از محدوده پایتخت» نیز تصریح کرد: سهم مراکز معاینه شهر تهران از خودروهای پلاک تهران تنها ۳۷ درصد است و بالغ بر ۴۰ درصد از خودروهای پایتخت به مراکز خارج از شهر تهران مراجعه می کنند.

بدون تردید جهت افزایش اثر بخشی معاینه فنی در بحث کاهش آلودگی هوا باید سطح معاینه فنی در کلان شهرها با سایر شهر ها متفاوت باشد.ایجاد بسترهای قانونی این رویه به نحوی رعایت عدالت اجتماعی نیز محسوب می شود.خودرویی که در شهری که با مشکل آلودگی روبه رو نیست تردد می کند نیازی نیست با شرایط سخت گیرانه یک کلان شهر با بحران آلودگی هوا مورد ارزیابی و پایش قرار گیرد.البته این مهم باید در قانون پیش بینی شود چون بر اساس آیین نامه اجرایی نحوه انجام معاینه و صدور برگه معاینه فنی خودرو مصوب هیات وزیران گواهی معاینه فنی که از طریق مراکز معاینه فنی در چارچوب سامانه ملی یکپارچه معاینه فنی صادر می شود در سراسر کشور معتبر است.

در خصوص امکان تفکیک معاینه فنی خودروها بر اساس نوع و محل دریافت، اطلاعات مربوط به معاینه فنی خودروها در کشور در یک سامانه واحد ملی ثبت می شود که در صورت الزام و ایجاد محدودیت برای اخذ معاینه فنی این موضوع به سادگی از طریق نرم افزار توسط وزارت کشور امکان پذیر است.البته این موضوع پیشنهاد و در دست پیگیری است و در صورت طی مراحل قانونی و اخذ مجوز لازم بسترهای آن از طریق دولت و وزارت کشور ایجاد می شود.

با این حال معاینه فنی چه از جانب دستگاه های مسوول در این حوزه که در قانون مشخص است و چه از جانب شهروندان جای هیچ گونه تساهل و تسامحی ندارد.معاینه فنی مستقیم با جان و سلامت شهروندان در ارتباط است. بر اساس نتایج آزمون خودروهای مراجعه کننده به مراکز در ده ماه امسال نقص مربوط به سیستم ترمز ۱۰۱ هزار دستگاه خودرو شناسایی و رفع ایراد شده است.خودروهایی که می توانستند هر کدام موجب تصادف و بروز یک حادثه غیر قابل جبران شوند.

وظایف دستگاه ها در بحث نظارت بر مراکز معاینه فنی کاملا مشخص است و متولیان امر در صورت اهمال باید پاسخگو باشند. مردم نیز در بحث نظارت بر مراکز مسوول هستند.در درجه نخست خود شهروند و راکب از وسیله نقلیه استفاده می کند و هر گونه اغماض در بحث معاینه فنی خطرات جدی آن متوجه خود اوست.شهروندان باید نسبت به عملکرد مراکز حساس باشند و در صورت مشاهده هر گونه سهل انگاری ضمن عدم استفاده از خدمات آن مرکز، موضوع را به دستگاه های نظارتی گزارش دهند.