◄ جنگ خودروسازان و ۸۵ استاندارد

اوایل سال ۹۶ بود که نیره پیروزبخت، رئیس سازمان استاندارد، در جمع خبرنگاران از الزام به رعایت استانداردهای جدید خودرویی خبر داد. استانداردهایی که عاملی برای خروج خودروهای چند ده ساله خطوط تولیدی جاده مخصوصی ها می شوند.

به گزارش تین نیوز، پیروز بخت در آن روز از اجبار و مهلت صحبت کرد تا نشان دهد اگر قرار است با قراردادن خودروسازان در منگنه استانداردسازی برخی خطوط قدیمی را دستخوش تغییرات کند، به مدیران آنها اجازه می دهد در مهلت باقیمانده تا اجرای این استانداردها برای بقای محصولاتشان تلاش کنند. بر این اساس بود که اعلام کرد در سری نخست، فقط تعدادی از استانداردها را لحاظ خواهد کرد تا همه محصولات بتوانند در رقابتی عادلانه در گردونه تولید باقی بمانند.

 فرصتی که ثبت و مقرر شد تا دی ماه ۹۶  خودروها فقط تعدادی از این استانداردهای جدید را پاس کنند که ضامن محصولات باکیفیت تر و بهبود شرایط تولید خودرو در کشور است و در نهایت، در مرحله دوم، یعنی فروردین ۹۷ و در نهایت مرحله نهایی، یعنی تا دی ماه ۹۷، همه خودروهای ساخت داخل مکلف به پاس کردن ۸۵ استاندارد خودرویی باشند که سازمان استاندارد برای بخش خودرویی کشور تدوین کرد.

هرچند بسیاری اعتقاد داشتند که تغییروتحولات سال ۹۶ موجب خواهد شد زمان بندی سازمان استاندارد نادیده گرفته و خودروهای داخلی همچنان با همان روال قبل تولید شوند، اما انتشار فهرست سیاه تولیدات داخلی که در دی ماه سازمان استاندارد اعلام و ۲۵ خودروی ساخت داخل را با ممنوعیت تولید مواجه کرد، نشان داد سازمان استاندارد این بار قصد ندارد روی خوش به جاده مخصوصی ها نشان دهد و بر خروج خودروهای غیراستاندارد تأکید دارد.

 هرچند بعد از انتشار این فهرست، برخی خودروسازان در لاک سکوت رفتند و برخی دیگر بعد از تأخیری اعلام کردند خودروهای نامبرده از همان ماه های ابتدایی سال ۹۶ از رده خارج و تولید نمی شوند، اما همین پس لرزه برای صنعت خودروی ایران کافی بود تا مدیران آنها را وادار به پذیرش استانداردهایی کند که ممکن است بحث فروش آنها را با اما و اگرهای جدید مواجه کند.  بعد از آن روزها بود که شنیده ها حکایت از مهلتی جدید به خودروسازان می داد.

به این ترتیب خودروسازان یک بار دیگر مهلت یافتند با پیاده کردن استاندارد مورد نظر سازمان استاندارد و فقط تا دی ماه ۹۷ خودرویی را بسازند که همه ۸۵ استاندارد مورد نظر این سازمان را پاس کند. مهلتی که بنا به گفته نیره پیروزبخت، تغییر نخواهد کرد و تمدیدشدنی نیست. این گونه خودروسازان فقط یک سال فرصت دارند تا خودرویی بسازند که استانداردهای آن بنا به گفته هاشم یکه زارع، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، حتی از استانداردهای اروپا و شرکت های همچون بنز و هیوندا هم بیشتر است.

 ماجرایی که سروصدای زیادی به پا کرد و حتی بعد از چندی، صالحی نیا، معاون صنعتی وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیرکل نیرومحرکه وزارت صنعت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که سازمان استاندارد قبول کرده که برخی از استانداردهای قیدشده در دی ماه ۹۷ قابل اغماض بوده و اعمال نمی شوند. این اظهار نظر باعث خوشحالی مدیران خطوط تولیدی شد.

همچنین، صالحی نیا تأکید کرد: «برخی از استاندارهای ۸۵ گانه تشویقی است و حتی خودروسازان مطرح هم آنها را در تولیدات خود رعایت نمی کنند، به همین منظور انتقادات درست است، زیرا بعضی از این استانداردها به دلیل نبود زیرساخت ها امکان اجرایی شدن ندارد. بر همین اساس با اولویت رعایت ایمنی خودروها، رایزنی هایی برای تجدیدنظر در اجرای استاندارهای ۸۵ گانه خودرو انجام شده است.

به دستور وزیر صنعت قرار شده است که خودروسازان اسناد خود را برای بررسی استانداردها ارائه کنند تا تعادلی میان استانداردهای اختیاری و اجباری به وجود بیاوریم.« اما نیره پیروز بخت رئیس سازمان استاندارد را به واکنش وادار کرد تا بگوید: «هیچ تغییری در رعایت استانداردهای ۸۵ گانه انجام نشده و همه خودروهای تولیدی باید این استانداردها را پاس کنند، در غیر این صورت امکان ادامه تولید نخواهند داشت.»

او تأکید کرد: «از یکم دی ماه ۱۳۹۷، خودروهای تولیدی باید دارای ۸۵ استاندارد اجباری به روزشده برای خودرو باشند، در غیر این صورت چاره ای جز توقف تولید آن خودروها نداریم. طبق اعلام سازمان ملی استاندارد و بحث و تصویب در شورای سیاست گذاری خودرو، در سه مقطع دی ۹۶، فروردین ۹۷ و دی ۹۷، استانداردهای خودرو به صورت کامل اجرایی می شود.

 در مرحله نخست تا فروردین ۹۷، استانداردهای ۵۲ گانه ای که از قبل داشتیم و امروز به روز کرده ایم، پیاده می شود و تا اول دی ماه ۹۷ تعداد استانداردها به ۸۵ شاخص می رسد. خودروسازان این را می دانند و پذیرفته اند و هم اکنون برنامه ریزی های همه جانبه ای برای آن در دستور کار قرار داده اند.» رئیس سازمان ملی استاندارد گفت: «در حال حاضر تمامی خودروهای تولیدی در اتحادیه اروپا ملزم به رعایت این استانداردها هستند و با توجه به تغییرات شتابنده دنیای خودرو، ما نیز باید هرچه سریع تر امکان بومی سازی این فناوری های جدید را فراهم کنیم و از این رهگذر قیمت تمام شده خودروها را کاهش دهیم. ما مصمم به اجرای تمامی استانداردهای ۸۵ گانه در جدول زمانی اعلام شده هستیم و به دلیل اهمیت سلامت و ایمنی مردم از این موضوع عقب نشینی نخواهیم کرد.»

 شوک بازار ۹۷

 به این ترتیب اکثر کارشناسان خودرویی معتقدند بازار خودرو در سال ۹۷ بازار پرتنشی خواهد بود، زیرا بعد از اتفاقات مختلفی که در سال ۹۶ در بازار خودرو روی داده است، بازار ۹۷ درحالی که هنوز از شوک این اتفاقات خارج نشده، شاهد خروج خودروهایی است که با الزام های استانداردی اجازه تولید ندارند. آن هم خودروهایی که در رنج قیمتی پر تقاضای بازار قرار دارند و حالا جای خالی آن ها، بازار ۹۷ را بازاری خاص خواهد کرد. تجربه ثابت کرده است که در ایران برعکس همه دنیا بازار خودروهایی که قرار است از رده خارج شوند، بازاری گرم تر از سایر بازارها خواهد بود و تقاضا برای این خودروها بیشتر از خودروهایی است که به لحاظ پاس کردن استانداردهای خاص باقیمتی بالاتر به فروش می رسند. به این ترتیب نخستین وضعیت بازار خودروی ۹۷ با خروجی خودروهایی کلید زده می شود که خواهان زیادی دارند.

 ابهام در قیمت ۹۷

 در همین حال، اتفاقات روزها و ماه پایانی سال در بازار خودروهای داخلی و به خصوص خارجی بسیاری را به این فکر فرو برده است که با این شرایط بازار خودرو در سال ۹۷، به کدام سو خواهد رفت و با ادامه این تنش ها فرایند تغییرات قیمت خودرو چگونه خواهد بود؟ آیا قیمت خودروهای داخلی همانند خارجی ها با رشد عجیب مواجه خواهد شد یا موج افزایش قیمت پیش از رسیدن به بازار داخلی ها شکسته می شود؟ در همین حال کارشناسان پیش بینی می کنند که افزایش قیمت خودروهای داخلی در سال ۹۷ ادامه پیدا خواهد کرد، زیرا خودروسازی کشور در سال آینده با فرض محقق شدن لایحه بودجه سال آینده دولت، تورم عمومی حاکم، حذف تعدادی از خودروهای قدیمی به دلیل ناتوانی در پاس کردن استانداردهای ۷۲ گانه جدید سازمان ملی استاندارد و همچنین بازگشت احتمالی تحریم ها با مشکلات متعددی روبه رو خواهد شد.

 جدا از ورود شورای رقابت در قیمت گذاری خودروهای داخلی که در چند سال اخیر همواره مجوز افزایش قیمت سالانه را به خودروسازان داخلی داده است و به احتمال فراوان، سال آینده نیز این شورا با افزایش عمومی قیمت خودروهای تولید داخل موافقت خواهد کرد، قطعاً عوامل تأثیرگذار دیگری نیز بر قیمت نهایی خودروهای تولید داخل وجود دارند که می توانند قیمت ها را بالاتر از حد متعارف، بالا ببرند؛ به عبارت دیگر این احتمال وجود دارد که با ورود عوامل جدید و مؤثر بر قیمت خودرو، سال آینده شاهد رشد به مراتب بیشتر قیمت خودروهای داخلی در مقایسه با سال های پیشین باشیم.

موضوعی که داوود میر خانی رشتی، مشاور انجمن خودروسازان ایران هم به آن توجه ویژه ای دارد و با اعتقاد بر اینکه بازار خودرو هم اکنون در وضع مناسبی قرار دارد می گوید: «تولید خودرو طبق آمارهای موجود تا پایان ۹۶ به بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید که رکورد خوبی برای تولید خودرو در کشور است، اما این روال در سال آینده با توجه به لزوم اعمال استانداردهای تدوین شده جدید، بازار تولید خودروسازان را متأثر خواهد کرد.»

 او می گوید: «خودروهای پرتیراژ داخلی که هرکدام بالای ۱۰۰ هزار دستگاه تیراژ دارند، سال آینده با توجه به لزوم اعمال استانداردهای تدوین شده جدید، امکان تولید نخواهند داشت و تعداد این خودروها در اواخر سال آینده به صفر خواهد رسید. این در شرایطی است که خودروهای جدیدی که قرار است در این بازه زمانی وارد بازار شوند هم نتوانند تیراژ خودروهای متوقف شده در خط تولید را جبران کنند.» مشاور انجمن خودروسازان در ادامه بابیان اینکه بهترین زمان خرید خودرو ماه پایانی سال ۹۶ و نهایتاً ماه های ابتدایی سال ۹۷ است، می گوید: «با توجه به استانداردهای جدید تدوین شده برای خودروهای تولید داخل، طبیعتاً در سال آینده با افزایش قیمت خودرو مواجه خواهیم بود.  این افزایش قیمت با توجه به افزایش قیمتی که شورای رقابت نیز مجوز آن را در سال آینده خواهد داد، منجر به افزایش ۵ تا ۱۰ میلیون تومانی در ماه های پایانی سال ۹۷ خواهد شد.»

میرخانی رشتی درعین حال دید دیگری هم به موضوع استانداردهای جدید تدوین شده دارد و بیان می کند: «استانداردهای جدید موردنظر سازمان استاندارد باید از سوی خودروسازان اجرایی شود، درحالی که قطعه سازان ایرانی نتوانسته اند نسبت به نوسازی ماشین آلات قدیمی خود اقدام کنند. پاس کردن استانداردهای موردنظر خودروسازان قطعاً به همراهی قطعه سازان نیاز دارد که این امر با تخصیص منابع ارزی و تسهیلات بانکی برای نوسازی ماشین آلات قطعه سازان امکان پذیر است، اما منبع ارزی و تسهیلات ریالی موردنیاز در دسترس ایشان نیست.»

 او با اشاره به اینکه کاهش تولید خودروسازان در سال آینده شوکی را به این صنعت وارد خواهد کرد تأکید می کند: «با توقف تولید خودروهای پرتیراژ فعلی در دی ماه ۹۷، با کاهش شدید تیراژ تولید خودرو روبرو می شویم. چند ماه پیش ازاین هم هشدارهای این بحران پیش رو، از سوی انجمن خودروسازان طی نامه ای به آقای دکتر معظمی، ریاست هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، اعلام شد و خواستار تشکیل اتاق فکر برای بررسی و یافتن راه حل مناسب در این موضوع شده ایم.»

 مشاور انجمن خودروسازان درعین حال، بازار موردتوجه مشتریان برای خرید شب عید را در بازه زیر ۲۵ میلیون تومان در رده اول و زیر ۵۰ میلیون تومان را در رده دوم ازنظر تعدادی می خواند و می گوید: «از زمانی که دلار هزارتومانی به ۳ هزار تومان افزایش یافت، قدرت خرید مردم به شدت کاسته شده و تعداد زیادی از مردم قادر به خرید خودرو نیستند. اعمال استانداردهای جدید که به افزایش قیمت ها می انجامد این موضوع را تشدید خواهد کرد.»