◄ مشخصات 67 هواپیمایی که تحریم شدند + جدول
در میان ۶۷ هواپیمای متعلق به ایران‌ایر که با تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا مواجه شده است، طیفی از هواپیماهای کوتاه‌برد تا هواپیماهای پیشرفته وجود دارند. ضمن اینکه وزارت خزانه‌داری آمریکا، سه هواپیمای تازه تحویل گرفته‌شده از ایرباس را به همراه تمام هواپیماهای ATR مورد تحریم قرار داده است.
وزارت خــــزانه‌داری آمــــریکا، چهاردهم آبان ماه، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ایرلاین ایران را به لیست تحریم‌های خود بازگرداند. اگرچه این خبر جدیدی برای صنعت هوانوردی ایران نبوده و نیست؛ اما در دور تازه تحریم‌ها، آمریکایی‌ها به‌طور دقیق، ۶۷ هواپیمای حامل پرچم ایران را که متعلق به ایران‌ایر است، تحریم کرده است. هدف دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا از این اقدام، اختلال در حملونقل بین‌المللی ایران عنوان شده است. موضوعی که باید دید با توجه به ترکیب هواپیماهای تحریم شده تا چه حد به ایران‌ایر از یکسو و حملونقل بین‌المللی مسافران از سوی دیگر آسیب می‌زند.
بیشتر بخوانید:
در میان ۶۷ هواپیمای متعلق به ایران‌ایر که با تحریم وزارت خزانه‌داری آمریکا مواجه شده است، طیفی از هواپیماهای کوتاه‌برد تا هواپیماهای پیشرفته وجود دارند. ضمن اینکه وزارت خزانه‌داری آمریکا، سه هواپیمای تازه تحویل گرفته‌شده از ایرباس را به همراه تمام هواپیماهای ATR مورد تحریم قرار داده است.
دفتر مطالعات و بررسی‌های کنگره آمریکا در گزارشی که بر تحریم‌های تازه آمریکا علیه ایران تهیه‌کرده، در بخش تحریم‌های هوانوردی به تاریخچه این «هواپیماهای نو» اشاره کرده است. در این گزارش که به قلم Kenneth Katzman نوشته شده آمده است: «در فوریه سال ۲۰۱۶، ایران‌ایر -که از تحریم‌های ایالات‌متحده از روز پیاده‌سازی برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام- از شمول تحریم‌ها حذف شده است، قرارداد خرید ۱۱۸ هواپیمای تجاری ایرباس به ارزش تخمینی ۲۷ میلیارد دلار منعقد کرده است. ایرباس یک مجوز OFAC دریافت کرده و سه هواپیما به ایران‌ایر تحویل داده شده است. ایرباس اعلام کرده است که هیچ هواپیمای دیگری را به ایران تحویل نخواهد داد، زیرا مجوز وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده لغو شده است.» گزارش این دفتر اضافه می‌کند: «در دسامبر ۲۰۱۶، بوئینگ و ایران‌ایر قراردادی برای فروش ۸۰ فروند هواپیمای مسافری بستند و بوئینگ مجوز خاصی برای این معامله دریافت کرد.
این معامله ارزش کلی برآوردی حدود ۱۷ میلیارد دلار را دارد و با تحویل برنامه‌ریزی‌شده در اواخر سال ۲۰۱۸ آغاز خواهد شد. فروش بوئینگ ۳۰ مورد از مدل ۷۷۷ را شامل خواهد شد. هیچ‌کدام از آنها تحویل داده نشده و مقامات بوئینگ اعلام کرده‌اند که تحویل داده نخواهد شد زیرا دولت ایالات‌متحده مجوز صادرات خود را لغو کرده است.» در تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا، ۱۵ هواپیمای فوکر ۲۸، هفت هواپیمای بوئینگ ۷۴۷، ده فروند هواپیمای ایرباس A۳۰۰، ۵ فروند از همین هواپیماها اما با مدل A۳۱۰، ۶ فروند از هواپیماهای A۳۲۰ ایرباس، یک هواپیمای A۳۲۱ ایرباس، دو فروند هواپیمای A۳۳۰ ایرباس، سه هواپیمای ۷۲۷ بوئینگ و ۱۳ فروند هواپیمای تازه خریداری‌شده از کمپانی ATR وجود دارند. ضمن اینکه دو فروند هواپیمای مک‌دانل داگلاس دی‌سی-۹ نیز مشمول تحریم‌ها علیه ایران‌ایر قرار گرفته است.
فوکر ۲۸
این هواپیما ساخت شرکت هلندی «فوکر» است که از سال ۱۹۶۹ میلادی (۱۳۵۰) وارد بازار هوانوردی دنیا شده است. هزینه ساخت این هواپیما در سال‌های نخستین تولید ۴ میلیون دلار بود؛ اما بعدها، شرکت فوکر با ارتقای مدل‌های هواپیماهای خود به فوکر ۷۰ و فوکر ۱۰۰، بخشی از نوآوری در ساخت هواپیما را طی کرد. درحال‌حاضر و مطابق اطلاعات موجود نیز ۱۶ فروند هواپیمای فوکر ۱۰۰ در ناوگان ایران‌ایر موجود است. با این‌همه، وزارت خزانه‌داری آمریکا دست به تحریم ۱۵ فروند از هواپیماهای فوکر ۲۸ موجود در این ناوگان زده که سال ساخت عمده آنها به اوایل دهه ۹۰ می‌رسد و نزدیک به سه دهه از به‌کارگیری این هواپیماها می‌گذرد.
بوئینگ ۷۴۷
این هـــواپیمای غول‌پیکر آمریکایی که به «جمبوجت» معروف است؛ بعد از ایرباس A۳۸۰ دومین هواپیمای بزرگ دنیاست. تولید بوئینگ ۷۴۷ در زمان خود انقلابی بزرگ در صنعت هواپیماهای مسافربری به‌حساب می‌آمد و برای چهل سال بزرگ‌ترین هواپیمای مسافربری جهان بود. بوئینگ ۷۴۷ با چهار موتور و ساختاری دوطبقه قابلیت جابجایی حداکثر ۵۵۰ مسافر را داراست. برخلاف ایرباس آ-۳۸۰، طبقه دوم در بوئینگ ۷۴۷ کامل نیست و منحصر به قسمت جلوی هواپیما است. در فهرست تحریم‌های جدید آمریکا، ۷ هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ وجود دارد که سال ساخت آنها از میانه دهه ۷۰ تا دهه ۸۰ میلادی متغیر است؛ اما باید توجه داشت که ایران‌ایر از این هواپیماها استفاده نمی‌کند و تنها هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ ایران‌ایر به‌صورت کارگو فعال است.
ایرباس A۳۰۰
ایرباس ای ۳۰۰ (Airbus A۳۰۰) یک هواپیمای جت دوموتوره پهن‌پیکر با بردکوتاه تا متوسط است که توسط کمپانی ایرباس طراحی و ساخته شده است. این هواپیما به‌طور رسمی در سال ۱۹۶۹ معرفی شد و در اکتبر ۱۹۷۲ (آبان ۱۳۵۱) به پرواز درآمد. ایرفرانس اولین مشتری ایرباس ای ۳۰۰، این هواپیما را از می سال ۱۹۷۴ وارد خدمت کرد. در ادامه پس از یک دوره کوتاه تقاضا، ای ۳۰۰ با فروش بسیار زیادی مواجه و پس از آن به مدت سه دهه با روند مناسبی تولید شد. ای ۳۰۰ محبوب بسیاری از کاربران هواپیماهای باری نیز بود و گونه‌های متنوعی از آن با قابلیت حمل بار ساخته شده است. تولید این هواپیما و گونه کوچک‌تر آن، ای ۳۱۰، در ژوئیه ۲۰۰۷ متوقف شد.
۱۰ فروند از این نوع هواپیماها در ناوگان «هما» موجود است که همگی با تحریم آمریکا مواجه شده‌اند. بیشتر این هواپیماها در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۳ (دهه ۶۰ خورشیدی) تولید شده‌اند و البته در ناوگان بین‌المللی نیز به دلیل عمر زیاد و توقف تولید در کمپانی اصلی، جایی ندارند.
ایرباس A۳۱۰
نوع کوچک ایرباس A۳۰۰ در سال ۱۹۸۱ میلادی (۱۳۶۰ خورشیدی) تولید شده است. در ابتدای کار نیز دو شرکت لوفت‌هانزا و سوئیس‌ایر از این نوع هواپیماها استفاده کردند. تا اینکه ۱۰ سال پیش تولید این هواپیما نیز متوقف شد. ۴ فروند هواپیمای فعال ایرباس A۳۱۰ در ناوگان «هما» مورد تحریم قرار گرفته است.
تحریم هواپیماهای نو
دو نوع هواپیما از ایرباس A۳۳۰ و A۳۲۰ که تعداد آنها به سه فروند می‌رسد، پس از برجام به ایران تحویل داده شد. بااین‌حال، طبق تحریم‌های تازه آمریکا، این هواپیماها به فهرست وزارت خزانه‌داری آمریکا برای تحریم اضافه‌شده‌اند. فرصت بزرگ خرید هواپیماهای نو که پس از برجام به دست آمد، منتهی به ورود این سه هواپیما به کشور شده است. هواپیماهایی که به‌نوعی، پرستیژ مسافرت‌های هوایی ایران را افزایش داده است. بااین‌حال، مشخص نیست که با تحریم‌های جدید آمریکا و اضافه‌شدن این سه فروند هواپیما به لیست تحریم‌ها، کشورهای مقصد پروازی ایران‌ایر، چه رفتاری از خود بروز دهند.
بوئینگ ۷۲۷
این هواپیمایی است که اولین «جت» هواپیمایی «هما» محسوب می‌شد. تولید آن به اواخر دهه ۶۰ میلادی بازمی‌گردد و ایران ایر نیز سه فروند از این هواپیما در ناوگان خود داشت. درحال‌حاضر این هواپیما در ناوگان ایران‌ایر فعال نیست.
ای‌تی‌آر
هواپیماهای ای‌تی‌آر خریداری شد تا پروازهای با مسافت‌های کوتاه را پوشش دهد؛ بنابراین با اینکه ۱۲ فروند از این هواپیماهای خریداری‌شده و «نو» به ایران آمده و به فهرست تحریم‌های آمریکا نیز اضافه‌شده، نباید چندان نگران این تحریم بود. چراکه اصولاً قرار نیست این هواپیماها در سطوح بین‌المللی پرواز کنند.
مک‌دانل داگلاس دی‌سی-۹
این هواپیماهای ساخت شرکت مک دانل در ایالات‌متحده، در ایران به‌اشتباه به بوئینگ MD معروف‌اند و برای مسیرهای کوتاه استفاده می‌شوند. دو فروند از این هواپیماها در ایران‌ایر فعال است که مورد تحریم آمریکا قرار گرفته است.
