چه کسی مجوز افزایش قیمت بلیت هواپیما را صادر کرد؟
هرچند نرخ ارز در بازارهای داخلی هفته‌های گذشته را با ثباتی نسبی پشت سر گذاشته اما به نظر می‌رسید نتایج افزایش چند برابری آن در سال 97، هنوز گریبان بسیاری از حوزه‌های اقتصادی ایران را رها نکرده است. در این میان حمل و نقل هوایی یکی از اصلی‌ترین حوزه‌هایی بود که با فشارهای جدی در مدیریت هزینه‌های خود مواجه شده است.
هرچند نرخ ارز در بازارهای داخلی هفته‌های گذشته را با ثباتی نسبی پشت سر گذاشته اما به نظر می‌رسید نتایج افزایش چند برابری آن در سال 97، هنوز گریبان بسیاری از حوزه‌های اقتصادی ایران را رها نکرده است.
به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، در این میان حمل و نقل یکی از اصلی‌ترین حوزه‌هایی بود که با فشارهای جدی در مدیریت هزینه‌های خود مواجه شد و حمل و نقل هوایی با توجه به تعامل بالایی که با فضای بین‌المللی دارد، بیشترین تاثیر را از این موضوع پذیرفت.
با وجود آنکه در شرایط عادی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی باید قیمت‌های خود را به مرحله‌ای برسانند که همزمان با ارایه خدمات لازم، یک حاشیه سود منطقی را نیز برای خود کنار بگذارند اما شرایط خاص اقتصادی ایران، کشش در بازار بلیت هواپیما را به پایین‌ترین حد خود رسانده و از این رو مشخص نیست شرکت‌ها چگونه باید با بار بالای هزینه‌های خود و البته کاهش تعداد مسافران به دنبال افزایش قیمت‌ها مواجه شوند.
اگر تا کمتر از دو سال قبل امکان سفر با پروازهای داخلی با قیمت‌هایی در مرز 100 هزار تومان و حتی پایین‌تر وجود داشت، امروز رسیدن به چنین نرخ‌هایی در بازار ایران عملا ممکن نیست و قیمت‌ها در پروازهای داخلی حتی به بیشتر از یک میلیون تومان رسیده‌اند. این یعنی یک مسافر برای انجام پروازی که زمان آن حدودا یک ساعت و سی دقیقه تخمین زده می‌شود، باید هزینه‌ای بیش از یک میلیون تومانی را بپردازد و در صورت خرید بلیت برگشت این نرخ از دو میلیون تومان نیز عبور خواهد کرد و همین عدد نشان می‌دهد بسیاری از اقشار جامعه عملا توان مالی سفر با هواپیما را ندارند و مابقی نیز باید میان نرخ بلیت ارایه شده و میزان کیفیت خدماتی که ارایه می‌شود، انتخاب کنند.
آغاز ماجرا افزایش قیمت‌ها
در سال‌های ابتدایی دولت یازدهم، یکی از مسائلی که اعلام شد سازمان هواپیمایی کشوری آن را دنبال می‌کند، بحث آزادسازی قیمت بلیت هواپیما بود. تا پیش از این قیمت‌هایی که ارایه می‌شد در بسیاری از مواقع نرخ‌گذاری می‌شدند و همین مساله این نگرانی را میان ایرلاین‌ها به وجود آورده بود که با نرخ‌های ثابت چگونه می‌توان به افزایش بهره‌وری و سودآوری فکر کرد.
هرچند دولت در گام‌های ابتدایی تلاش کرد با اجرای مرحله قانون آزادسازی، جلوی ایجاد فشار قیمتی به بازار را بگیرد اما نبود تجربه کافی در اجرای این طرح، مشکلاتی را به وجود آورد. اصلی‌ترین اشکال در نخستین دوره‌های پیک سفری خود را نشان داد؛ جایی که تعدادی از آژانس‌های هواپیمایی و شرکت‌های مدیریت‌کننده تورها، قیمت پروازها را در ایام نوروز به شکل قابل توجهی افزایش دادند و شوک بزرگ این اتفاق باعث شد سازمان هواپیمایی برای طراحی راه‌حل‌های کوتاه‌مدت خود را آماده کند. یکی از این راه‌ها رسیدن به یک نرخ توافقی با شرکت‌های هواپیمایی برای ایام پیک مانند اربعین یا نوروز بود و عملا در این زمان‌ها، یک نرخ مصوب اجرایی شد تا از شکل‌گیری بازار سیاه جلوگیری شود.
با وجود آنکه این راه‌حل کوتاه مدت توانست تا حدی مشکلات موجود در بازار را کاهش دهد اما این‌بار دولت با یک خواسته جدید روبه‌رو شد. ایرلاین‌های داخلی با توجه به فشارهای اقتصادی و افزایش هزینه‌های‌شان با حفظ قیمت‌های موجود مخالف بودند و همین مساله راه را برای انجام مذاکرات جدید باز کرد.
توافق بر سر قیمت سقف
این فشارها، با آغاز دور جدید تحریم‌های امریکا و بالا رفتن قیمت ارز تشدید شد. شرکت‌های ایرانی اعلام کردند که بیش از 50 درصد از هزینه‌های خود را با ارز انجام می‌دهند و افزایش نرخ دلار و یورو، به معنای چند برابر شدن هزینه‌های آنها در برخی حوزه‌ها خواهد بود. جدای از آن تحریم‌ها راه را بر دریافت تسهیلات بانکی خارجی برای خرید هواپیمای جدید، تامین قطعات و مذاکره مستقیم با تامین‌کنندگان بست و هزینه ایرلاین‌های ایرانی برای دریافت هریک از نیازهای‌شان را افزایش داد.
این مساله خود را با افزایش قیمت بلیت در بازار نشان داد و این‌بار نیز سازمان هواپیمایی کشوری با ورود به این بازار آزاد شده، بار دیگر یک نرخ توافقی را منتشر کرد.نخستین توافق صورت گرفته سازمان با شرکت‌های هواپیمایی در روزهای ابتدایی شهریور سال گذشته نهایی شد. بر اساس آن توافق سازمان هواپیمایی کشوری قیمت پروازهای داخلی در 53 مسیر را منتشر کرد و اعلام شد با توافق و همکاری ایرلاین‌ها، نرخ‌های اعلام شده، سقف قیمتی مجاز در هر مسیر هستند و در صورت مشاهده هرگونه تغییر یا تخلف، مسافران می‌توانند آن را گزارش کنند.چند ماه پس از این اتفاق و این‌بار در آذر ماه سال گذشته با توجه به گلایه ایرلاین‌ها از بالا رفتن هزینه‌های‌شان، یک قیمت توافقی جدید نهایی شد و در سایت سازمان هواپیمایی قرار گرفت.
قیمت‌های میلیون تومانی
اما با گذشت چند ماه شرکت‌های هواپیمایی مجدد در تیرماه سال جاری اقدام به افزایش قیمت دامنه نرخ‌های (سقف-کف) تعیین‌شده کردند؛ این افزایش قیمت در سقف قیمت‌ها از ۲۰۰ هزار تومان آغاز و حتی به‌طور تعجب‌برانگیزی تا حدود ۸۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.
شبکه خبری حمل و نقلی «تین نیوز» در این‌باره نوشته است: نرخ سقف قیمت بلیت پرواز در مسیر کرمان - تبریز یک شرکت هواپیمایی، مسیر پروازی است که افزایش بیش از دو برابری حدود ۸۰۰ هزار تومانی را داشته؛ در نرخ آذرماه ۹۷ قیمت سقف این مسیر حدود ۵۳۷ هزار تومان بود که در نرخ جدید این رقم به یک‌میلیون و۳۲۰ هزار تومان رسیده است. مسیر تبریز - بندرعباس
یک شرکت هواپیمایی دیگر با قیمت سقف یک‌میلیون و ۵۶۶ هزار تومان جزو گران‌ترین مسیرهای پروازی در کل نرخ دامنه تعیین شده در بین ایرلاین‌هاست؛ قیمت این مسیر پروازی در سال گذشته حدود ۵۲۴ هزار تومان بود که در نرخ جدید افزایش ۷۴۲ هزارتومانی داشته است.
در دامنه جدید نرخ پروازهای داخلی سقف قیمت ۱۲۴ مسیر پروازی بالای یک‌میلیون تومان تعیین شده است، حدود ۸۰ مسیر پروازی قیمتی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان دارند و نزدیک به ۲۷۰ پرواز نیز با قیمت بین ۶۰۰ تا یک میلیون تومان تعیین شده است.
هرچند که به گفته مقصود اسعدی‌سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی اصولا قیمت بلیت هواپیما به سقف قیمت تعیین‌شده نمی‌رسد اما ایرلاین‌ها برای بقای خود در بازار حمل‌ونقل هوایی ناچار به افزایش قیمت بلیت هواپیما هستند. آنچه در توافق میان سازمان هواپیمایی و ایرلاین‌ها بر آن تاکید شد، لحاظ کردن حداقل هزینه نفر – صندلی در مسیرهای هوایی بود و مشخص نیست این بازه یک میلیون و 200 هزار تومانی میان کف و سقف قیمت پروازها، چگونه محاسبه شده است. این قیمت‌های بالا هرچند با تایید سازمان هواپیمایی انجام شده اما به نظر می‌رسد رضایت کاملی از آن وجود ندارد.
اخیرا اسلامی، وزیر راه و شهرسازی اعلام کرده که نبود سقف در بلیت پروازهای ایام پیک را قبول ندارد و فروش لحظه آخری بلیت از طریق برخی آژانس‌ها را غیرقانونی می‌داند.با وجود تمام این توافق‌ها، به نظر می‌رسد ایرلاین‌ها نیز از شرایط فعلی راضی نیستند.
سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی اخیرا گفته که نرخ‌های اعلام شده از سوی سازمان، همان هزینه واقعی ایرلاین‌هاست اما عملا با توجه به شرایط بازار در بسیاری از مواقع امکان پر کردن پرواز با سقف قیمتی در نظر گرفته شده وجود ندارد.فارغ از تمام این بحث‌ها، آنچه در بازار بلیت پروازهای داخلی اهمیت دارد، چگونگی رساندن خدمات این پروازها به مسافران و مردم است.
تکفل سقف‌های قیمتی در نظر گرفته شده عملا از توان بسیاری از اقشار جامعه خارج است و در شرایط اقتصادی فعلی پرداخت دو میلیون تومان برای یک پرواز رفت و برگشت داخلی برای مسافران صرفه اقتصادی لازم را ندارد. هرچند در سال‌های گذشته سازمان هواپیمایی و وزارت راه و شهرسازی تلاش کرده‌اند با ارایه راه‌حل‌های کوتاه‌مدت همچون تعیین نرخ بلیت برای ایام پیک یا قیمت‌های توافقی برای ایام تحریم، فشارها را از روی خود بردارند اما به نظر می‌رسد امروز شرایط به گونه‌ای شده که نه مسافران راضی هستند و نه ایرلاین‌ها و مشخص نیست تداوم این عدم رضایت دو طرفه، صنعت هواپیمایی ایران را به کجا خواهد برد.
