هماهنگی و یکپارچگی؛ ضرورت تصمیمگیریهای ترانزیتی
برخی کارشناسان صنعت ترانزیت کشور را در صورت توجه مسئولان و رفع مشکلات آن، هم سطح صنعت نفت دانسته اند و البته مشکلات این صنعت را هم به طور عمده مشکلاتی می دانند که توسط دستگاه های دولتی ایجاد می شود.
به گزارش تین نیوز، مشکل از آنجا آغاز می شود که در کشور ما بسیاری از دستگاه ها که بالغ بر 16 دستگاه می شوند خود را متولی ترانزیت و حمل ونقل دانسته و همین امر در روند تسریع اقدامات اختلال ایجاد می کند. چرا که تصویب بخشنامه ها و دستورالعمل های متعدد از سوی نهاد های مختلف فاکتور سرعت و دقت را در رقابت با شرکت های بین المللی حمل ونقل از شرکت های ایرانی گرفته و موجب کندی روند کار می شود.
برای حل این مشکل برخی تشکیل یک متولی واحد برای ترانزیت در کشور را پیشنهاد می دهند چراکه به اعتقاد آنان وجود چندین سازمان و نهاد دولتی که بر امر ترانزیت دخالت و نظارت مستقیم و غیرمستقیم دارند و البته هماهنگی مطلوبی نیز بین آنها در جهت تسهیل روند ترانزیت وجود ندارد، هزینه های مضاعفی را بر فعالان بخش ترانزیت تحمیل کرده و درنهایت به گران شدن مسیر ترانزیت کشورمان و از دست دادن این بازار منجر می شود.
در این بین وزیر راه و شهرسازی اگرچه ایجاد تغییر در این بخش را ضروری می داند اما در عین حال در خصوص وجود متولی واحد در این بخش نیز دیدگاه ویژه ای دارد به طوری که در دومین کارگروه لجستیک گفت: اگر بخش خصوصی به دیکتاتوری که امنیت، گمرک و حمل ونقل در اختیار اوست، دست یابد؛ آن دیکتاتور در قالب یک سازمان واحد مجال نفس کشیدن به بخش خصوصی را نخواهد داد.
عباس آخوندی تاکید کرد: با توجه به مشکل اصلی ما یعنی هماهنگی و یکپارچگی، باید عنصر و هدفی همه را دور هم جمع کند که این اتفاق نیازمند حضور یک مرجع با قابلیت پیوند دادن همه به یکدیگر است. اما در صورتی که دولت و بخش خصوصی از قانون فراتر نروند و به آن تمکین کنند چنین اتفاقی بازهم رخ خواهد داد.
وزیر راه و شهرسازی همچنین استفاده از ابزارهای شبکه ای و اینترنتی را مطرح کرد و گفت: معاونت حمل ونقل می تواند با استفاده از ابزارهای اینترنتی اقدام به ایجاد سامانه های مرتبط، فضایی برای تبادل افکار، طرح مسئله و ارائه راهکار فراهم کند تا گفتمان ایجاد شده موثر باشد. البته سامانه مورد نظر باید از ذی نفعان بخش ترانزیت مانند مدیران دولتی، بخش خصوصی و اشخاص آکادمیک برای بحث و بررسی آیین نامه ها و قوانین تشکیل شود نه اینکه به یک سالن میتینگ انتخاباتی تبدیل شود.
سید مرتضی ناصریان در این زمینه در تین نیوز نوشت: یکی از مباحث مطرح در حوزه ترانزیت و حمل ونقل بین المللی این است که با وجود پتانسیل های بسیار فراوان این حوزه برای درآمدزایی ترانزیتی با توجه به موقعیت استراتژیک کشورمان و با وجود امکانات و توانمندی های سخت افزاری در زیرساخت های ترابری، میزان فعالیت و درآمد کشورمان در حوزه ترانزیت و حمل ونقل بین المللی فاصله زیادی با جایگاه مورد انتظار دارد مثلا پتانسیل حمل ترانزیتی کشورمان 50 تا صد میلیون تن ادعا می شود ولی عملا حدود یک پنجم آن را شاهد هستیم.
وی افزود: برای تمرکز روی این منبع بالقوه درآمدزایی و فعال کردن آن، گاهی راهکار ایجاد سازمان ترانزیت مطرح می شود که درخصوص راهکار ایجاد سازمان ترانزیت دو دیدگاه وجود دارد یکی آن که این سازمان در ذیل نهاد ریاست جمهوری و حاکم بر تمام سازمان های مرتبط نظیر گمرک، نهادهای نظارتی و ... باشد یا آن که در زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی و برای مدیریت و هماهنگی و همکاری سازمان های تابعه وزارت و برای پیگیری در جهت رفع مشکلات فعالان حمل ونقلی باشد.
ناصریان اظهار داشت: به نظرم آنچه وزیر محترم مطرح کرده اند مردود شمردن سازمان ترانزیت با تعریف اولیه و در مقیاس سازمان ملی است که احتمالا موجب دیکتاتوری و سلب دامنه فعالیت بخش خصوصی می شود ولی به نظرم دیدگاه دوم منطقی است.
وی تاکید کرد: علت این موضوع اولا درآمد سرشار ارزی است که به واسطه رشد حمل ونقل بین المللی و ترانزیتی مدنظر است و جزو سیاست های اقتصاد مقاومتی و سیاست های کلی بخش حمل و نقل است و ثانیا تنوع بسیار زیاد مباحث تخصصی در این حوزه است و ثالثا نیاز به فعالیت و پیگیری مستمر برای حل مشکلات فراروی حمل ونقل بین المللی است که متاسفانه گاهی اوقات در لابه لای مسئولیت های روزمره و جاری سازمان ها و شرکت های تابعه وزارت راه فراموش شده یا در اولویت پایین نسبت به حمل ونقل داخلی تلقی می شود.
ناصریان با بیان این که کماکان بر ضرورت ایجاد دفتر یا سازمان ترانزیت و حمل ونقل بین المللی در وزارت راه و شهرسازی تاکید می شود، افزود: تاسیس چنین واحدی موجب تقویت نقش راهبردی ستاد وزارت نیز می گردد.
یکی دیگر از کارشناسان حمل ونقل نیز در پاسخ به این دیدگاه در تین نیوز نوشت: ما در ایران جهت بهره مندی از مزیت های نسبی و رقابتی حمل ونقل و لجستیک هیچ افق ذهنی و افق برنامه ای نداریم. هنوز حمل ونقل جاده ای که بیش از 80 درصد حمل ونقل را بر عهده دارد در گیرودار ادغام با واحد غیر مرتبط افتاده و مدیران این بخش اکثرا در حوزه راهداری جذب شده اند.
وی اظهار داشت: حمل ونقل یک فعالیت اقتصادی تابع برنامه های اقتصادی داخلی و منطقه ای و حتی بین المللی است ولی راهداری یک فعالیت زیربنایی است. این فعالیت یک ذهنیت برنامه ای و اقتصادی می طلبد در حالیکه راهداری وضعیت متفاوتی دارد.
این کارشناس با بیان این که باید تکلیف حمل ونقل مشخص شود و ایران به طریقی قسمتی از جایگاه از دست رفته خود را در عرصه حمل ونقل بین المللی برگرداند وگرنه ما باید در تاریخ جاده ابریشم و .... را به عنوان یکی از مزیت های تاریخی بررسی کنیم، خاطرنشان کرد: البته معاونت حمل ونقل وزارت راه و شهرسازی مرجع خوبی است تا مسبب تجمیع افکار و ایده ها شده و زمینه ها را برای برنامه ریزی مطلوب و قابل اجرا مهیا نماید.
وی افزود: ایران باید در ترتیبات منطقه ای حضور داشته باشد و مدیران از عقاید سنتی خود در عرصه حمل ونقل دور شوند.
همچنین انتصابات مدیران ستادی و استانی و مرزی بر اساس شاخص های مشخصی باشد در غیر این صورت ما هر روز به نفع همسایگان و حریف پاس کاری نموده و در نهایت بازنده مدیران خواهیم بود.
به گفته وی مدیران حمل ونقل باید از رشته های اقتصادی و برنامه ریزی انتخاب شوند چرا که مدیران فنی قادر نخواهند بود مطالعات منطقه ای را برنامه ریزی و مدیریت کنند.
مقوله ترانزیت فراتر و گسترده تر از ان است که در نظر می نماید باید در نظر داشت که کشور ایران عضو کنوانسیون بین المللی تیر است و قوانین جاری در تیر تماما به نفع کشور های صادر کننده چه اروپایی و چه اسیایی و حتی کشور خودمان در مقام صادر کننده نوشته شده است. بنابراین باید توجه داشت در حال حاضر کشور در مقابل کنوانسیون تیر وارد کننده است و یا صادر کننده و پس از براورد در امد ها و هزینه های حاصل حضور در این معاهده بین المللی تصمیم به باقی ماندن در تیر و یا خروج و یا پذیرش و یا رد بخشی از ضمیمه های قوانین تیر(ماده ۴۷ و ماده ۴۸ و۴۹ و ۵۸). آنگاه بر اساس منافع ملی کشور تصمیمی قاطع و جامع بر بوجود اوردن سازمانی جدید با اختیارات کامل در حوزه حمل و نقل جاده ای و ترانزیت کالا از جاده ها و راه اهن کشور را اتخاذ نماید. لازم به ذکر است قبل از بوجود اوردن هر تشکل دولتی جدید به کوچک سازی دولت هم باید توجه جدی داشت و این سازمان جدید از ترکیب سازمان ها دیگر که در امر ترانزیت دخیل هستند و یا حذف ان ها و نظارت کامل جهت جلوگیری از موازی کاری صورت پذیرد.