انکارکنندگان برجام در دوره‌تحریم مجوز‌های ویژه و خاص دریافت می‌کردند

وی گفته است: عده ای یادشان رفته است که در دوران تحریم با چمدان پول سوخت هواپیما در فرودگاه های اروپایی را جابه جا می کردیم.

وی در خصوص فضای پس از برجام در حوزه کسب و کارصنعت حمل و نقل، گفت: برای اینکه بدانیم پس از برجام در چه شرایطی قرار داریم باید تصویری از دوران تحریم داشته باشیم. دوران تحریم در بحث کلان چند مشخصه ویژه داشت. اولین مشخصه این بود که همه جهان برای تعامل با ایران در هر زمینه ای موضع گیری داشتند که این موضع گیری ها نه قانونی بود و نه انسانی و با استانداردهای بین المللی هم تطابق نداشت. برای مثال دانشجویان ایران نمی توانستند در برخی از رشته ها تحصیل کنند که این خلاف اصول اولیه بود یا اینکه مدعی بودند شرکت های ایرانی نمی توانند در بازارهای بین المللی فعالیت داشته باشند که این هم بر خلاف قانون تجارت آزاد WTO بود.

شرکت های خارجی بدون اینکه هیچ دلیل موجهی داشته باشند فقط از ترس اینکه تحت تحریم ها قرار می گیرند از تعاملات با ایرانی ها به صورت مستقیم خودداری می کردند اما در نهایت کالاهایشان را با واسطه به ایران می فروختند. بنابراین همه فعالیت ها برای شرکت های ایرانی گران تمام می شد.وقتی شرکت های ایرانی در شرایط تحریم مجبور می شدند از واسطه ها کالای مورد نیاز خود را تهیه کنند نمی توانستند به طور مستقیم هزینه خرید را بپردازند بنابراین هم پروسه خرید گرانتر تمام می شد و هم اینکه ریسک معاملات افزایش پیدا می کرد.

در دوره تحریم کشتی ها سفارشات ایران را در بنادر دوبی تخلیه می کردند

وی ادامه داد: ازسوی دیگر دربخش واردات هم موانعی وجود داشت از جمله اینکه نمی توانستند به طورمستقیم کالای مورد نظر را وارد کشور کنند و کشتی ها سفارشات ایران را در بنادر دوبی تخلیه می کردند و از آنجا با یک هزینه بیشتر کالا به ایران می رسید. یا اینکه کالای ایرانی و سفارشات ایرانی بیمه نمی شدند و بایستی از بازار سیاه با قیمت بیشتر بیمه را تهیه می کردند.

در بخش نقل و انتقالات پول هم با موانع متعددی مواجه بودند و باید با شیوه های سیاه پول را به فروشنده منتقل می کردند و از آنجایی که امکان معامله با ارز دلار یا یورو امکان نداشت باید ارزها را به روپیه یا یوان تبدیل می کردند که این هزینه زیادی را در برداشت. بنابراین از مهمترین مشخصه های دوران تحریم این بود که بیزینس و تجارت در ایران گرانترانجام می شد. صرف نظر اینکه ریسک های بسیار زیادی در برداشت و زمان را طولانی می کرد.

فخریه کاشان توضیح داد:تمام اینها در کنار موضوع مهمی قرار داشت اینکه خدمات دست اول و خدمات پس از فروش را نمی توانستند دریافت کنند. البته در صادرات هم همین مشکلات را داشتیم یعنی گواهی مبدا از ایران را نمی توانستیم صادر کنیم و گواهی های استاندارد از ایران صادر نمی شد ولو اینکه کالای ایرانی با بالاترین استانداردهای جهانی منطبق بود.از سوی دیگر کالای ایرانی به صورت مستقیم از ایران نمی توانست به کشور مقصد برسد و باید با لوگو و آرم کشور دیگری وارد بازارهای جهانی می شد و از آن مبدا صادر می شد که در نهایت درآمد شرکت های ایرانی را کاهش می داد.

قائم مقام وزیر راه وشهرسازی در اموربین الملل ادامه داد:در دوران تحریم ایرانی ها را در کنفرانس های علمی هم دعوت نمی کردند و در بسیاری از دوره های آموزشی حق حضور برای به روز کردن اطلاعات و دانش را به ایرانی ها نمی دادند. همه اینها در کنار بی احترامی و رفتار متفاوت از سایرین با ایرانی ها قرار داشت. این در حالی بود که ما در آن دوران با محدودیت های منابع مواجه بودیم و فقط به منابع داخلی اتکا می کردیم و در نهایت می توانستیم به منابع چینی اتکا کنیم.

تنها حق انتخاب کالاهای گران را به ما می دادند

از دیگر مشکلات دوران تحریم این بود که تنوع در خرید و انتخاب نداشتیم و تنها می توانستیم از محصولات یک یا دو شرکت با انتخاب محدود استفاده کنیم. تمام اینها باعث می شد که هزینه ها چیزی حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش پیدا کند و چون قدرت انتخاب نداشتیم تنها حق انتخاب کالاهای گران را به ما می دادند و کالاها را با هر قیمتی به ایران می فروختند.

البته دوران تحریم حسن هایی هم برای ما داشت اینکه توانستیم در بخش هایی ظرفیت سازی کنیم و نتیجه این شد که توانستیم پالایشگاه و نیروگاه ها را با توان داخلی بسازیم و قطعات زیادی ساخته شد و برخی از شرکت های داخلی پا گرفتند.

انکارکندگان برجام در دوره تحریم مجوز های ویژه و خاص دریافت می کردند

وی در خصوص انکار کنندگان دستاوردهای برجام گفت:دوران تحریم عیب بسیار بزرگی که داشت این بود که به دلیل انحصاری که به وجود آمده بود به افرادی اجازه می دادند که هرکارغیرقانونی را انجام دهند و توجیه کارهایشان، شرایط تحریم بود. در این دوران عده ای توانستند مجوز های ویژه و خاص دریافت کنند که در نتیجه زمینه هایی برای سوء استفاده به وجود آمد و پول های هنگفتی در اوج درآمدهای نفتی در کشور توزیع شد که حاصل آن مجوزهای خاص، برج هایی است که امروز مانند قارچ از زمین سر در آوردند و سرمایه گذاری های کلانی که در این حوزه انجام شد.

وی ادامه داد:به طور قطع این حجم سرمایه گذاری و ساخت و سازها در سایه این توجیه که شرایط دوران تحریم اضطراری است و باید به شرکت های داخلی فرصت دهیم، انجام شده است و محل سرمایه گذاری دراین حوزه ها از توزیع پول بی حساب و کتاب در دوران تحریم است. این هجمه سرمایه گذاری باعث شد امروز میزان سرمایه گذاری در این حوزه ها به هزاران میلیارد تومان برسد.

فخریه کاشان تصریح کرد: معتقدم یک ایراد مهم دیگری که در دوران تحریم وجود داشت به ملت و دولت برمی گردد چرا که به محض اینکه دوره تحریم تمام شد، آن شرکت ها و موسساتی که در دوران تحریم ظرفیت سازی کردند را فراموش می کنیم و چتر حمایتی خود را از آنها برمی داریم و این خطری است که امروز احساس می شود این درحالی است که این شرکت ها ظرفیت سازی های قابل توجهی را در حوزه های مختلف انجام داده اند.

وی در خصوص اینکه ظرفیت سازی های شرکت های داخلی بیشتر در کدام حوزه ها در دوران تحریم انجام شد؟ گفته است:در حوزه های نفت و گاز، نیرو، صنایع شیمیایی، ساختمان سازی می توان آثارعملکرد شرکت های داخلی را دید و امروز برخی از پیمانکاران از این که شرکت های اروپایی پس از تحریم از رقیبان آنها در داخل کشور باشند نگرانند که این نگرانی به جا است و دولت باید به این موضوع توجه داشته باشد که روند این ظرفیت سازی ادامه پیدا کند.

در دوره ای حتی کارت ویزیت فعالان ایرانی را هم نمی گرفتند

فخریه کاشان بازگشت عزت ایرانی را اولین نکته مثبت رفع تحریم ها دانست وگفت: به عنوان کسی که هم در دوره تحریم ها و هم پس از آن فعالیت و مراودات اقتصادی داشتم باید بگویم رفتار جهان با ما تغییر کرد. در آن دوران کارت ویزیت فعالان اقتصادی ایرانی ها را هم نمی گرفتند و یا اینکه کارت ویزیت را پس می دادند و می گفتند از آنجایی که سفر به آمریکا را در پیش داریم امکان دارد متوجه این کارت ویزیت شرکت ایرانی شوند و مشکلاتی برای مان پیش بیاید. در بسیاری از حوزه ها حتی جواب ایمیل شرکت های ایرانی را هم نمی دادند اما پس از برجام تمام شرکت های خارجی بزرگ، فعالان اقتصادی خارجی، مقامات مسئول خارجی بعد از ۵۰ سال به ایران آمدند و امروز شرایطی پیش آمده است که مدیران ارشد بزرگترین شرکت ها برای ملاقات با مدیران شرکت های ایرانی ساعت ها پشت در اتاق مدیران منتظر می ماندند.

وی در خصوص تغییر شرایط اقتصادی در این دوران گفته است:شاهد این هستیم که امروز به رغم تمام محدودیت هایی که در حوزه بانکی وجود دارد شبکه بانکی ما با شبکه بانکی جهان در ارتباط است و کار می کند. برای مثال بانک صنعت و معدن امروز با ۷۰ بانک جهانی در تعامل است و با شبکه سوئیفت کار می کند.

شبکه بانکی ایران متصل به شبکه بانکی جهان است

فخریه کاشان در پاسخ به این سوال که آیا این تعاملات با دور زدن تحریم های بانکی در حال انجام است؟ گفته است:بسیاری از بانک های کوچک جهانی واردهمکاری با بانک های ایرانی شده اند و صدها ال سی در این مدت گشایش یافته است اما هیچ یک از این همکاری ها با دور زدن تحریم ها انجام نشده است. امروز ضمانت های بانکی صادر می شود و برای قرارداد خرید هواپیما ضمانت نامه بانکی از یک بانک معتبر جهانی صادر شده و به معنای این است که شبکه بانکی ایران متصل به شبکه بانکی جهان است.

وی گفته است:برای اینکه بدانیم چرا رابطه بانکی هنوز برقرار نشده باید به چند واقعیت توجه کنیم. اول اینکه هنوز سایه برخی از تحریم های آمریکایی بر سر یک سری از بانک های خارجی وجود دارند که این تحریم ها، تحریم های هسته ای نیستند و بنابراین برخی از بانک ها نگران این هستند که  در همکاری ها، این تحریم ها را نقض نکنند. نکته بسیار مهم این است که جهان بانکی تغییر کرده است و در سال هایی که ما در تحریم قرار داشتیم و درهای کشورمان به بازارهای مالی جهانی بسته بود مقررات بین المللی در حوزه بانکی به وجود آمده است که این مقررات بین المللی می گوید بانک ها باید مشتری خود را بشناسند و بدانند مقصد نهایی این پول ها کجاست باید بدانند فروشنده این پول کیست و چه رابطه ای بین گیرنده و فرستنده پول وجود دارد. این مقررات می گوید این پول از چه بانکی منتقل شده است و برای چه خریدی این انتقال انجام شده است.

فخریه کاشان ادامه داد:باید قبول کنیم که در سال های غیبت ما دستورالعمل ها و آیین نامه هایی در حوزه بانکی شکل گرفته که شبکه بانکی ما به آنها ملحق نشده است بنابراین از آنجایی که بانک های ایرانی به این کنوانسیون ها نپیوستند نمی توانند وارد شبکه بانکی بین المللی بشوند. در واقع باید گفت این محدودیت های بانکی را نمی توان تحریم دانست. بانک آلمانی هم اگر بخواهد با یک بانک فرانسوی تعامل داشته باشد باید به این آیین نامه ها بپیوندد و این مساله تحریم نیست و مساله رعایت مقررات جهانی در این حوزه است.