چرا جاده در حمل بار و مسافر از راه‌آهن سبقت گرفت
از موانع توسعه ریلی و افزایش نیافتن سهم حمل کالا و مسافر در راه‌آهن نسبت به جاده، ساختار غلطی است که در ده‌ها سال شکل گرفته است، بنابراین «تحول ساختاری» باید به عنوان یک ماموریت اصلی در دستور کار متولیان صنعت ریلی باشد.
در جهانی زندگی می‌کنیم که وابستگی به حمل و نقل، بخشی جدایی‌ناپذیر از آن است زیرا انتقال بار و مسافر، در بستر حمل و نقل معنا پیدا می‌کند.
به گزارش تین نیوز به نقل از فارس، ایمنی مسافر و سرعت انتقال بار، اهمیت فراوانی دارد و از این رو در انتخاب مد حمل و نقل مورد نظر، بسیار دارای اهمیت است، حمل و نقل ریلی، ایمن‌ترین مد حمل و نقلی است که می‌تواند حجم زیادی از بار و مسافر را در زمان کوتاهی جابهجا کند.
جدا از اهمیت حمل و نقل داخل هر کشور، ترانزیت بار از طریق هر کشور، منبع درآمد فراوانی است که می‌تواند محرک اقتصادی مناسبی برای سایر بخش‌های مولد کشور محسوب شده و به محرومیت‌زدایی مناطق محروم کمک فراوانی کند، این منبع درآمدی تا حد زیادی بستگی به موقعیت جغرافیایی یک کشور دارد.
از نعمت های خدادادی کشور ایران، قرار گرفتن بر سر چهار راه ترانزیتی دنیا است، جایی که چندین قاره را از طریق خاک خود به یکدیگر متصل می‌کند و این مزیت، منحصر به فرد است و باید از این ظرفیت خدادادی به بهترین وجه استفاده کرد؛ به هر حال ترانزیت، خود یکی از مصادیق ا‌قتصاد مقاومتی است.
در بین مدل‌‌های مختلف حمل‌ونقلی، حمل و نقل ریلی از نظر حجم جابه‌جایی کالا، ایمنی بیشتر و مصرف سوخت کمتر در کنار کاهش تولید آلایندههای زیست‌محیطی، مطلوب‌ترین مدل حمل و نقلی در جابه‌جایی بار و مسافر محسوب می‌شود.
البته بررسی آماری صنعت ریلی کشور نشان می‌دهد که در چند دهه اخیر و در دولت‌های مختلف، عملکرد نه‌چندان مناسب در این صنعت، منجر به از بین رفتن منبع پایداری از درآمد کشور در حوزه ترانزیت شده است.
به این موضوع باید توجه داشت که ظرفیت استفاده نشده قطار‌ها یا خطوط ریلی، قابل ذخیره و بازگشت نیست و درصورت عملکرد ضعیف، این ظرفیت از بین خواهد رفت.
در رقابت نابرابر جاده و ریل، این جاده است که فعلا تقاضای صاحبان کالا را به خود جذب می‌کند و در این موضوع، جدا از اهمیت حمل بار و مسافر از طریق حمل و نقل ریلی، معایب حمل و نقل باری جادهای نیز قابل توجه است، نکاتی مانند افزایش آمار تصادفات و کاهش ایمنی جاده‌ها با افزایش حمل جادهای کالا، افزایش مصرف سوخت، آسیب های فراوان به زیرساخت ها و جاده‌ها و افزایش تولید آلایندههای زیست‌محیطی، از مشکلات حمل جادهای کالا است و این مهم الزام می‌کند که هر چه سریع‌تر تمهیداتی اساسی برای ارتقای بهره‌وری حمل و نقل ریلی کشور، انتقال بار از جاده به ریل و توسعه ترانزیت ریلی، در دستور کار قرار گیرد.
ساختاری غلط طی ده‌ها سال در راه‌آهن شکل گرفته است/ راه‌آهن نه خصوصی است نه دولتی
در این‌باره، محمدجواد خسروشاهی، کارشناس حمل و نقل ریلی، می‌گوید: بررسی آمار و عملکرد صنعت ریلی نشان دهنده این است که در حال حاضر حدود 10 درصد از بارهای موجود در کشور و هشت درصد مسافران، از طریق حمل و نقل ریلی جابهجا می شود، این آمار نشان دهنده توجه زیاد به مدل حمل و نقل جادهای و مغفول ماندن صنعت پر سود و فایده ریلی دارد.
وی وجود ساختار غلط در صنعت ریلی را یکی از عوامل عقب ماندن راه‌آهن از جاده در جذب کالا و مسافر دانست و گفت: این ساختاری که به غلط از گذشته شکل گرفته است، به تدریج صنعت ریلی کشور را به سمت افول سوق می‌دهد؛ ساختاری که نه دولتی است و نه خصوصی، به این معنا که نه بخش خصوصی آزادی عمل در حوزه حمل بار و مسافر را دارد و نه بخش دولتی تملک همه دارایی‌های راه‌آهنی کشور را بر عهده دارد.
ضرورت تحقق اهداف اسناد بالادستی برای دستیابی به راه‌آهن قدرتمند
خسروشاهی با طرح این موضوع که در صنعت ریلی چه چشم‌‌اندازی مطرح شده است، اضافه کرد: طبق اهداف بالادستی و سند چشمانداز درباره صنعت ریلی، طول خطوط ریلی کشور باید به ۲۵ هزار کیلومتر افزایش یابد همچنین باید سهم جابه‌جایی بار و مسافر از طریق حمل و نقل ریلی به ترتیب به ۳۰ و ۲۰ درصد در کشور افزایش یابد.
کارشناس حمل و نقل ریلی ادامه داد: با این که چشمانداز تبیین شده را نمی‌توان به عنوان وضع مطلوب نهایی برای صنعت ریلی برشمرد، اما تحقق اهداف اشاره شده، می‌تواند گامی به سوی راه‌آهنی متعالی و قدرتمند باشد.
راه‌آهن باید به یک شرکت سود‌ده تبدیل شود
وی اظهار کرد: دستیابی به وضعیت مطلوب، فقط با مقایسه آمار و ارقام صورت نخواهد گرفت، بلکه باید با بررسی ریشه‌ای ساختار سازمانی این صنعت و جراحی ساختار ناکارآمد این مدل حمل و نقلی، توان بالابردن سهم خود در حمل بار و جابه‌جایی مسافر را پیدا کند.
خسروشاهی اظهار داشت: وضع مطلوب صنعت ریلی کشور، حالتی است که در آن کاملا واضح و دقیق وظایف تعیین شده باشد و موازی کاری‌ها که مانع رشد این صنعت است به طور کامل در آن حذف شده باشند، وضع مطلوب راه‌آهن کشور می تواند این نهاد دولتی را به یک شرکت سود ده تبدیل کند تا به جای چشم‌داشتن به بودجه دولتی موجود، بهره وری را به عنوان اولویت اصلی خود مشخص کند.
کارشناس حمل و نقل ریلی تأکید کرد: متولیان راه‌آهن کشور باید این واقعیت را ببینند که ادامه وضعیت صنعت ریلی با ساختار موجود، فقط موجب کندی رشد راه‌آهن است و ظرفیت‌های مختلف برای کشور از جمله ترانزیت، در این بخش از دست می‌رود و ضرورت دارد هر اقدامی در دستور کار قرار گیرد تا وضعیت اصلاح شود.
وی تصریح کرد: باید به فکر ساختاری سبک، جدید و از همه مهم‌تر صحیح در راه‌آهن بود تا با تلاش بیشتر بخش خصوصی و صرفا نظارت و ابلاغ اهداف بالادستی از طرف دولت به عنوان بخش حاکمیتی، شاهد شکوفایی صنعت ریلی کشور باشیم.
