برنامه‌ریزی چین برای راه ابریشم در غفلت ایران
مسیر چین- اروپا یکی از مسیرهای کلیدی تجارت بین‌المللی در گذشته و حال بوده است. این مسیر تجاری که به‌طور سنتی به‌وسیله دریا و تا اندازه‌ای نیز به صورت هوایی برقرار بوده است، در سال ۲۰۱۷میلادی(۹۶شمسی) دچار تحول شده و مسیر زمینی را نیز در کنار مسیرهای دریایی و هوایی تجربه می‌کند.
مسیر چین- اروپا یکی از مسیرهای کلیدی تجارت بین‌المللی در گذشته و حال بوده است. این مسیر تجاری که به‌طور سنتی به‌وسیله دریا و تا اندازه‌ای نیز به صورت هوایی برقرار بوده است، در سال ۲۰۱۷میلادی(۹۶شمسی) دچار تحول شده و مسیر زمینی را نیز در کنار مسیرهای دریایی و هوایی تجربه می‌کند.
این تحول موجب تغییر الگوی تجارت بین بازارهای مهم تجارت کانتینری دنیا (چین و اروپا) خواهد شد. منشا این تحول بزرگ، راه‌اندازی مسیر ریلی برای قطارهای باری از چین به انگلستان است که مسیر ۴۵ روزه دریایی را به ۱۶ روز کاهش داده است.
این مسیر به طور کامل ریلی تحت پروژه بلندپروازانه جین‌پینگ شی، رئیس‌جمهوری چین با عنوان «یک کمربند؛ یک جاده» ایجاد شده است و آسیا و اروپا را بیش از پیش به یکدیگر متصل می‌کند. این مسیر ریلی فقط یکی از ۳۹ خط ریلی است که در پروژه پیش‌بینی شده است.
پروژه «یک کمربند؛ یک جاده» در سال ۲۰۱۳میلادی(۹۲شمسی) رونمایی شد و بیش از هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از طرف چین برای آن در نظر گرفته شده است. این پروژه به دنبال ایجاد شبکه‌ای تجاری و زیرساختی برای اتصال زمینی چین و اروپا در مسیرهای جاده ابریشم کهن است. این مسیر جدید ریلی، به‌طور مستقیم ۱۶ شهر چین را به ۱۵ شهر اروپایی متصل می‌کند و در مسیر خود، از قزاقستان، روسیه و بلاروس می‌گذرد.
شرکت راه‌آهن روسیه تعهد کرده قطار پرسرعتی در این مسیر راه‌اندازی کند که فقط به جابه‌جایی بار اختصاص داشته باشد و با متوسط سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت، زمان ترانزیت بار از روسیه را به ۲ روز کاهش دهد. این تحولات باعث انتقال بخش قابل‌توجهی از بارهای کانتینری ترانزیتی از دریا به ریل خواهد شد.
هرچند درحال‌حاضر، انتخاب مسیر ریلی به جای دریایی برای ارسال کالا از چین به انگلستان، هزینه‌ای حدود ۲ برابر دارد اما زمان ارسال را بیش از ۲۰۰درصد کاهش می‌دهد که برای ارسال کالاهای تجاری با ارزش بالاتر (مانند وسیله‌های الکترونیکی، پوشاک، قطعات اتومبیل، ماشین‌های سنگین، اقلام کشاورزی فاسدشدنی و...) بسیار جذاب است.
در ایران به‌دلیل غفلت ما در توسعه زیرساخت‌های مسیر جاده ابریشم، در عمل فرصت‌های ترانزیتی غرب- شرق ایران در حال کمرنگ شدن است.
درحالی‌که جذابیت و حجم تجارتی که در کریدور شرق- غرب بین چین و اروپا اتفاق می‌افتد، آنقدر زیاد است که چین بزرگترین پروژه سرمایه‌گذاری تاریخ جهان را برای توسعه مسیرهایی در این کریدور تعریف کرده است.
مجتبی سلیمانی سدهی - عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
