۴ معضل مالی دامنگیر توریست‌ها در ایران
چرا با وجود دانستن اینکه نرخ ارز مانع بزرگی برای تقاضای سفر است سریع‌تر چاره‌اندیشی نمی‌شود؟
«مشکلات ناشی از کمبود ارز برای مسافران خارجی در جلساتی با هیات دولت و بانک مرکزی بررسی خواهد شد. در جلسه با مسوولان بانک مرکزی باید مشخص شود گردشگر خارجی از چه طریقی ارز مورد نظرش را تبدیل کند»؛ این جملات بخشی از صحبت‌های علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است که در زمینه مشکل اصلی گردشگرخارجی یعنی تبدیل ارز بیان کرده‌است. اما در اینجا سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا با وجود دانستن چنین مانعِ بزرگی بر سر راه مسافران‌ورودی که در فصل بهار بیشترین تقاضا را هم برای ورود به کشور دارند سریع‌تر چاره‌اندیشی نمی‌شود؟
به گزارش تین‌نیوز، اما «عدم امکان استفاده از کارت‌های اعتباری و به موجب آن حمل پول نقد به میزان زیاد»، «ارائه نشدن خدمات مناسب از سوی صرافی‌ها و بانک‌ها در بدو ورود گردشگرخارجی در فرودگاه‌های بین‌المللی»، «سرگردانی مسافران‌خارجی برای پیدا کردن صرافی‌ها و بانک‌ها در سطح شهر» و «نبود سامانه، اپلیکیشن و باجه‌های ۲۴ ساعته صرافی» چهار معضل اساسی مالی گردشگران ورودی به کشور هستند که البته محدود به اکنون و پس از اتخاذ سیاست‌های ارزی جدید نیز نمی‌شود.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، در عین حال، معضلات موجود، به ویژه دشواری‌های تبدیل ارز در شرایط کنونی می‌توانند موجب بروز پیامدهای منفی شوند. از جمله این پیامدهای منفی وارد عمل شدن هتل‌ها، راهنمایان تور، مغازه‌ها و حتی مردم عادی در زمینه تبدیل پول مورد نیاز مسافران خارجی است؛ اقدامی که البته با توجه به صحبت‌های معاون اول رئیس‌جمهوری، عملی غیرقانونی است و گفته شده حتی به‌عنوان قاچاق ارز با این افراد برخورد می‌شود. چنین اتفاقی البته درحالی رخ می دهد که عملا راه دیگری پیش روی مراکز خدمات‌دهنده به گردشگران ورودی نیست. اما آیا این روندی که در حال حاضر گفته می‌شود بسیاری از هتل‌ها، راهنمایان تور و... پیش گرفته‌اند به نابسامانی‌ها دامن نمی‌زند؟ آیا دلار، یورو و هر ارز دیگری که مبادله می‌شود به همان قیمتی انجام می‌گیرد که بانک مرکزی اعلام کرده‌است؟ آیا میزان سوءاستفاده‌های ارزی، کلاهبرداری و... افزایش پیدا نمی‌کند؟
چالش کارت‌های اعتباری و حمل پول نقد
اما یکی از بزرگ‌ترین مشکلات گردشگران‌خارجی که مشکل تازه‌ای هم نیست، حمل پول نقد به مقدار زیاد است. مسافر ورودی که حداکثر می‌تواند ۱۰ هزار یورو با خود به‌همراه داشته‌باشد به‌دلیل آنکه نمی‌تواند از کارت اعتباری‌اش در ایران استفاده کند از نظر امنیتی با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود. زهرا حیدرزاده، یک راهنمای‌تور نیز درباره همین معضل به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «مشکل بزرگ گردشگر خارجی حمل پول نقد است. آنها از این نظر همیشه نگران هستند که امنیت‌شان به‌خطر بیفتد.» به همین دلیل است که علی صدرنیا، راهنمای تور معتقد است گردشگرخارجی که قبل از ورودش به ایران، هزینه هتل و دو وعده غذایی‌اش را پرداخت کرده دیگر نیاز نمی‌بیند که پول زیادی با خود همراه داشته‌باشد و به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «وقتی مسافرخارجی که با تور به ایران می‌آید، هزینه دو وعده غذایی و محل اقامتش را از قبل پرداخت کرده دیگر بیشتر از ۱۰۰ دلار نیاز ندارد با خود همراه داشته‌باشد. به‌همین جهت مسافری که به‌این شکل وارد ایران می‌شود دیگر دغدغه‌ای هم درباره حمل پول فراوان ندارد.»
این موضوع البته مانع آن می‌شود که گردشگران بتوانند از ایران سوغات بخرند یا هزینه‌های بیشتری در کشور داشته باشند. با این‌همه، تمام مسافران‌خارجی به‌این شکل سفر نمی‌کنند و برخی دیگر که به صورت انفرادی به ایران می‌آیند مجبور هستند شهر به شهر، روستا به روستا و... حرکت کنند و برای رفت و آمد، اقامت و خورد و خوراک نیاز به حمل پول دارند. حیدرزاده درباره چنین مسافرانی توضیح می‌دهد: «وقتی توریست‌ها به ایران می‌آیند می‌خواهند در مدت زمان کم به شهرها و مناطق مختلف ایران بروند. برای همین به پول نیاز دارند و نمی‌توانند با پول اندک سفر کنند.» اردلان فروتن نیز به‌عنوان یک فعال گردشگری به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «یک مسافر خارجی وقتی به ایران می‌آید قصد خرید صنایع‌دستی ایران را هم دارد و برای همین باید مبلغی با خود به‌همراه داشته باشد؛ مخصوصا اگر بخواهد فرش ایرانی بخرد. در غیر این صورت نهایت با ۲۰۰ تا ۳۰۰ یورو می‌تواند دو تا سه هفته و حتی بیشتر در ایران بدون مشکل مالی به‌سر برد.»
با این‌همه برخی از بانک‌ها اعلام کرده‌اند که به مسافران خارجی در بدو ورود کارتی می‌دهند که می‌توانند از طریق آن پول ریالی در اختیار داشته‌باشند که البته به گفته حیدرزاده مسافران ورودی این کار را انجام نمی‌دهند. تورها نیز چنین توصیه‌ای به مسافران نمی‌کنند. صدرنیا نیز می‌گوید که برخی بانک‌ها برای ارائه چنین کارتی ۱۹ یورو از مسافر خارجی پول می‌گیرند که طبیعتا کمتر مسافری می‌پذیرد برای چنین کارتی که شاید دو هفته کارآیی داشته باشد هزینه کند.
نبود خدمات صرافی در فرودگاه‌های بین‌المللی
از سوی دیگر، به‌عقیده کارشناسان گردشگری ارائه خدمات در بدو ورود مسافران‌خارجی می‌تواند به آنها در طول سفر کمک بزرگی کند. اما در ایران گزارش‌ها حاکی از آن است که اکثر صرافی‌ها و بانک‌های فرودگاه‌ها خدماتی به مسافران خارجی ارائه نمی‌دهند یا تعطیل هستند و اگر باز هم باشند، یا تبدیل پول انجام نمی‌دهند یا اگر انجام بدهند می‌گویند به‌دلیل کمبود نقدینگی، مبلغ کمی از پول مسافران‌خارجی را می‌توانند تبدیل کنند. طبیعی است در طول سفر بخشی از زمان مسافران، صرف تبدل پول شود. در حالی که به‌گفته زهرا حیدرزاده فرصتی که توریست در اختیار دارد بسیار محدود است و نمی‌تواند مدت زمانی که می‌تواند به بازدید موزه‌ها و اماکن تاریخی بپردازد، در بانک‌ها و صرافی‌ها باشد و این اتفاق گلایه مسافر را به‌همراه دارد: «اکثر صرافی و بانک‌های فرودگاه‌ها بسته هستند. اگر هم باز باشند نهایت به بهانه کم‌بودن میزان نقدینگی‌شان ۵۰ یورو بیشتر تبدل پول انجام نمی‌دهند.»
صدرنیا نیز در همین زمینه می‌گوید: «وقتی تورهای گردشگری به‌سختی مسافر خارجی را جذب می‌کند، نباید در طول سفر دغدغه تبدیل پول مسافرش را داشته‌باشد.» او معتقد است در این وضعیت، بهترین راهکار در این است که مسافر در همان بدو ورود در فرودگاه بتواند پول خود را تبدیل کند. فروتن نیز می‌گوید که صرافی فرودگاه‌ها مجوز تبدیل پول به‌صورت اسکناس به مسافر را دارد و مسافر خارجی باید از این امتیاز بهره ببرد؛ اما بانک‌ها و صرافی‌های فرودگاه آن‌طور که باید با تورها همکاری نمی‌کنند.
نبود صرافی‌های ۲۴ساعته
بسته بودن صرافی‌ها، ارائه نکردن خدمات، نداشتن دستورالعمل تبدیل پول در بانک‌ها و... باعث شده تا راهنمایان‌تور از آن به عنوان یک امتیاز منفی در برابر مسافران‌خارجی‌شان یادکنند. حیدرزاده در انتقاد به‌این موضوع می‌گوید: «ساعت بازدید از بسیاری مکان‌ها با ساعت کاری بانک‌ها و صرافی‌ها یکی است و همین موضوع باعث تداخل برنامه تورها می‌شود؛ درحالی که برنامه یک مسافر بسیار فشرده‌است و آنها ممکن است در طول سفرشان مسافت زیادی را در راه‌های شهر به شهر و روستا به روستا باشند. درنتیجه فرصتی برایشان باقی نمی‌ماند که در صف صرافی یا بانک‌ها وقت بگذرانند. بنابراین، خیلی وقت‌ها مجبور شده‌ایم به‌عنوان راهنما به مسافری که همراه داریم پول قرض دهیم تا وقت‌اش تلف نشود و گلایه نکند. در حالی که این کار مسوولیت دارد؛ اما وقتی چاره‌ای نداشته باشیم این کار را می‌کنیم.»
صدرنیا نیز با انتقاد از چنین تداخل‌هایی که نارضایتی مسافر را به‌همراه دارد می‌گوید که باید صرافی و بانک‌ها در این زمینه با گردشگرخارجی همکاری کنند. همچنین به گفته فروتن، هتل‌های سه ستاره به بالا با توجه به‌همین موضوع به مسافران‌خارجی اعلام آمادگی کرده‌اند که می‌توانند برای آنها تبدیل پول انجام دهند و چون معتقد هستند که زیر ۱۰ هزار یورو این تبدیل پول انجام می‌شود در نتیجه کارشان غیرقانونی نیست. حتی بسیاری از مغازه‌ها و مردم هم حاضر به این کار هستند که چنین اتفاقی نابسامانی‌های فراوانی را در نرخ ارز به‌وجود می‌آورد که باید برای آن چاره‌اندیشی کرد. به باور کارشناسان صنعت گردشگری یکی از راه‌هایی که باعث جذب گردشگرخارجی به کشور می‌شود وجود ارائه خدمات آسان به‌مسافر است و با توجه به اینکه مسافران‌خارجی امکان داشتن کارت اعتباری را ندارند برای همین یکی از کلیدی‌ترین راهکارهایی که می‌توان میزان رضایتمندی حضور آنها را افزایش داد ارائه خدمات ۲۴ ساعته ارزی است؛ به‌صورتی که بانک‌ها و صرافی‌ها خدمات‌شان را برای این دسته از مسافران خارجی به‌صورت ۲۴ساعته کنند.
حتی ساخت اپلیکیشن و سامانه‌ای که بتواند به صورت اینترنتی این خدمات را به مسافران ارائه کند نیز می‌تواند گام موثر و مفیدی در این زمینه باشد. به نظر می‌رسد دولت، مسوولان و بانک مرکزی برای از دست ندادن مسافران ورودی به کشور به دلیل سیاست‌های جدید ارزی باید سریع‌تر دست به اقدامات جدید بزنند. در غیر این صورت، شاید بسیاری از مسافران ورودی عطای آمدن به ایران را به لقایش ببخشند و بار خود را برای رفتن به مقصدی به جز ایران ببندند.
