خروج آمریکا از برجام بیشتر به کدام بخش حمل‌ونقل لطمه می‌زند؟

هواپیماهای جدید ایرباس اولین بارقه شروع دوران پسابرجام بودند. حدود دو سال پیش، وقتی دیگر رسیدن به یک توافق هسته‌ای بین ایران و کشورهای ۱+۵ قطعی شده بود، وزیر راه‌وشهرسازی هم مشغول نهایی کردن قرارداد خرید هواپیماهای جدید برای ایران بود. اتفاقی که اولین بار بعد از تحریم سی‌وپنج‌ساله صنعت هوایی کشور رخ می‌داد. بعد از آن رفع تحریم نفتکش‌ها، آمدن خودروسازان بزرگ به ایران، فاینانس‌های مختلف بر سر پروژه‌های ریلی و بندرگاهی و مواردی ازاین‌دست از راه رسیدند. گو اینکه برجام اولین صنعت غیرنفتی را که از زمین بلند می‌کرد صنایع حمل‌ونقل بود.آن روزها البته مثل خود برجام، انتقادها از قراردادهای جدید مرتبط با حمل‌ونقل کم نبودند.

آمدن ترامپ اما این روند را کندتر کرد. حالا طرف‌های مذاکره ایران قدری بیشتر برای واردکردن سرمایه و تکنولوژی به کشورمان تأمل می‌کردند. بااین‌حال اجرای قراردادها هم جلو می‌رفت؛ هرچند شاید سرعتش چیزی نبود که در داخل انتظار می‌رفت. این روزها اما هنوز برجام به هم نخورده اما یکی از مهم‌ترین بازیگران آن از توافق خارج شده است؛ آمریکا، همان بازیگری که سیاست خیلی از طرفین این توافقنامه هم کم‌وبیش تابعی از سیاست خارجی آنها بوده است. با این شرایط قراردادهایی که قبلاً به امضا رسیده بود، چه سرنوشتی پیدا می‌کنند؟ افق آینده روابط تجاری ایران با شرکایش چه می‌شود؟ این دست سؤال‌ها در روزهای اخیر به‌کرات در فضای سیاسی ایران و حتی اروپا شنیده می‌شود. سؤالاتی که در گفت‌وگوی «حمل‌ونقل» با محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس،مطرح شده است.

به گزارش تین‌نیوز، رضایی کوچی با بیان این که برجام تأثیرات متفاوتی بر بخش حمل‌ونقل داشته افزود: در حوزه تکنولوژی مسئله ما فرق می‌کند. ما در این حوزه خیلی زیادتر نیازمند تلکنولوژی روز دنیا هستیم و آنچه خودمان در داخل داریم با تکنولوژی روز فاصله دارد. در بخش‌های دیگر صنعت کشور مثل معدن، کشاورزی و نظایر دیگر آن هم وضعیت ما در حوزه تکنولوژی تقریباً همین است.

وی اضافه کرد: در حوزه تأمین انرژی برای صنعت حمل‌ونقل که عمده آن بنزین و گازوئیل است تقریباً خودکفا شده‌ایم. البته به‌جز مواردی مانند سوخت هواپیما که یک بحث خاص است. در حوزه عمرانی و زیرساختی هرچند شاید نتوانیم به سطح استاندارد خدمات کشورهایی نظیر آلمان یا فرانسه یا ایتالیا که قرار بود شریک ما شوند برسیم اما قطعاً توان این را داریم که گلیم خود را از آب بکشیم. اما در حوزه تکنولوژی درصورتی‌که گشایش‌های بعد از برجام به حالت قبل از توافق برگردد وضعیت برای ما مشکل‌ساز خواهد شد و عقب می‌افتیم.

رضایی کوچی با بیان این که در این سه بخش به‌جز بحث خرید بوئینگ هیچ قرارداد مستقیم دیگری با آمریکایی‌ها نداشتیم و طرف قراردادهای ما یا اروپایی‌ها بودند و یا کشورهایی نظیر چین و کره و ژاپن افزود: همه این کشورها در ابعاد سیاسی گفته‌اند که در برجام کنار ایران خواهند ماند. اما این صرفاً به معنای گشایش اقتصادی نیست. همان‌طور که در ماه‌های قبل از خروج آمریکا از برجام نبود. ما قراردادهای زیادی در بخش‌های مختلف حمل‌ونقل با این کشورها بسته و تعداد بیشتری را هم در دست بررسی داریم. اما اگر به دلیل تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا امکان تأمین مالی این قراردادها به‌نحوی‌که نیاز است انجام نگیرد، کار سخت خواهد شد.

رضایی کوچی خاطرنشان کرد: مسئله ما الآن صرفاً خروج آمریکا از برجام نیست، مسئله این است که دولت ترامپ در حال بالابردن ریسک همکاری اقتصادی با ایران است و این وضعیت می‌تواند کم‌وبیش کشورها و شرکت‌های مختلف طرف قرارداد با ایران را از همکاری خود پشیمان کند.

وی افزود: البته اینجا باید یک موضوع مهم هم مطرح شود و آن این است که این ریسک هرچقدر هم افزایش پیدا کند دیگر آمریکا توانش را ندارد که بتواند آن را تا حد قبل از برجام برساند. به عبارتی برآیند تأثیر برجام بر صنعت حمل‌ونقل حتی با اقدامی که آمریکایی‌ها انجام دادند مثبت است. ما اگر حتی قرارداد جدیدی هم نبندیم تا همین الآن توانسته‌ایم قراردادهای مهمی را منعقد کنیم که به نفع صنعت ما خواهند بود.

او در پاسخ به این سوال که سیاست‌های آمریکا باعث لغو این قراردادها نخواهند شد؟ گفت: به نظر سخت می‌رسد. سیاست‌های آمریکا بیشتر معطوف به آینده است یعنی می‌خواهد کاری کند که ازاین‌پس قرارداد جدیدی منعقد نشود اما درباره قراردادهای قبلی باید یادآور شد که یکی از موضوعات مطرح شده در مذاکرات کشورهای اروپایی با دولت ترامپ بر سر برجام همین موضوع بوده که اگر تحریمی آغاز شود، عطف به ماسبق نشود.

بیش‌تر بخوانید:

• لغو قرارداد ایرباس برای ایران ضرر مالی ندارد

• واکنش ایرباس و بوئینگ به خروج آمریکا از برجام

وی افزود: اروپایی‌ها اصرار دارند که تحریم‌های مهم هسته‌ای که می‌توانیم آنها را در سه دسته تحریم‌های ناظر به استخراج و فروش نفت، تحریم‌های سرمایه‌گذاری و تحریم‌های تبادل انرژی هستند بر نگردند. تا اینجا اروپایی‌ها بابت این تحریم‌ها مقاومت نشان داده‌اند. هر سه دسته این تحریم‌ها هم بخش مهمی ناظر به صنعت حمل‌ونقل دارند.

او با بیان این که در بخش نفت ما مسئله بیمه نفتکش‌ها را داریم افزود: در حوزه سرمایه‌گذاری صنعتی شاید بتوان گفت در هیچ بخشی به اندازه حمل‌ونقل ما تفاهم‌نامه و قرارداد امضا نکرده‌ایم. مثل قرارداد با ایتالیایی‌ها برای راه‌آهن، یا قراردادهای مهم خودروسازی با بنز و فولکس‌واگن و پژو و یا قراردادی که با ایرباس داریم. این قرارداد ایرباس هم ازآن‌جهت مهم است که فقط ناظر به خرید هواپیما نیست بلکه مسائلی مثل ساخت کارگاه تعمیر ایرباس در حاشیه شمالی خلیج‌فارس در کشورمان هم در آن مطرح است. در بخش تبادل تکنولوژی هم ما در همه حوزه‌های صنعت حمل‌ونقل یا قراردادهایی امضا کرده‌ایم و یا در آستانه امضای آن هستیم. اروپا تا جایی که نشان داده خیلی تمایل دارد این زمینه‌های همکاری از بین نروند.

رئیس کمیسیون عمران در پاسخ به این سوال که خروج آمریکا از برجام بیشتر به کدام بخش لطمه می‌زند و تأثیرش را بیشتر در کجاها نشان می‌دهد؟ نیز گفت: مهم‌ترین گشایش برجامی برای صنعت حمل‌ونقل ما در دو حوزه خرید هواپیماهای جدید و لغو تحریم بیمه کشتی‌ها و نفتکش‌ها صورت گرفت. درمجموع بخش هوایی ما با شروع برجام در آستانه تحول بزرگ‌تری قرار گرفته بود و ما نه تنها با ایرباس فرانسه و ای‌تی‌آر ایتالیا که حتی با بوئینگ آمریکا هم به توافق‌هایی رسیدیم. یا در بخش تأمین سوخت مسئله ما تقریباً حل شد. ما در این بخش قبل از برجام واقعاً مشکل داشتیم و بسیاری از فرودگاه‌های دنیا با سختی به هواپیماهای ما سوخت می‌دادند. همین‌طور در بخش صنایع فرودگاهی و تأمین زیرساخت‌ها هم ما قراردادهای مهمی با فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها بستیم که تا قبل از آن امکانش را نداشتیم.

او افزود: مسئله بیمه ما حل شده و آمریکا به شکل یک‌طرفه نمی‌تواند برای آن مشکلی ایجاد کند.

رضایی کوچی در پاسخ به این که آیا آثار خروج آمریکا از برجام در صنعت حمل‌ونقل دیده خواهد شد یا خیر گفت:این آثار خود را نشان خواهند داد. ما به‌هرحال عقب‌ماندگی‌هایی نسبت به کشورهای منطقه در بخش‌های مختلف حمل‌ونقل داشتیم که قسمت زیادی از آنها ناشی از تحریم‌ها بود. در آستانه امضای برجام افقی از تحولات مثبت در این بخش دیده می‌شد اما سیاست‌های تقابلی دولت آمریکا خصوصاً بعد از روی کار آمدن ترامپ کاری کرد که این افق امیدوارکننده اندک‌اندک از ما دور شد.

او خاطرنشان کرد: ما در فاصله اجرای برجام تاکنون در حوزه حمل‌ونقل چند گام جلو آمدیم که هرچند باز هم متناسب با توقع ما نبود اما از دوره قبل از برجام بهتر بود. اما وضعیتی که آمریکا ایجاد کرد می‌تواند همین گام‌های اولیه را هم در خیلی از جاها متوقف کند. به عبارتی اگر بخواهم صریح بگویم صنعت حمل‌ونقل ما از کاری که اخیراً دولت آمریکا انجام داد صدمه خواهد دید.