موانع جدی بر سر راه خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به هند/ ایران می‌تواند مسیر جایگزین باشد

 سال گذشته میلادی ترکمنستان و ایران بر سر نحوه پرداخت پول گاز وارداتی ایران از این کشور به اختلاف خوردند که این اختلاف باید هرچه سریع‌تر حل شود.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از اورف‌آنلاین، طی ماه‌های گذشته ایران و ترکمنستان بر سر موضوع صادرات گاز ترکمنستان به این کشور اختلاف پیدا کردند. این اختلاف از آنجا شروع شد که ترکمنستان ادعا کرد ایران در پرداخت پول گاز صادراتی از این کشور اهمال کرده است. در ادامه این مسئله ترکمن‌ها تصمیم گرفتند صادرات گاز به ایران را متوقف کنند.

در حال حاضر دو کشور قصد دارند اختلاف خود را به دادگاه بین‌المللی بکشانند. باید توجه داشت که اختلافی که به نظر بین دو کشور همسایه ایجاد شده است می‌تواند تأثیرات بسیار گسترده‌تری را بر بازار جهانی انرژی بگذارد. اگر اختلاف دو کشور حل نشود، این مسئله می‌تواند بر دیگر کشورها نظیر هند که به دنبال یافتن منابع انرژی در آسیای مرکزی طی سال‌های آینده است تأثیرگذار باشد.

برای کشوری نظیر ترکمنستان که امکان ارتباط زمینی بسیار محدودی با کشورهای دیگر دارد، صادرات گاز مهم‌ترین منبع درآمد است.

تا پیش از سال 2016 ترکمنستان بخش قابل ملاحظه‌ای از گاز خود را به روسیه منتقل می‌کرد، اما پس از به اختلاف خوردن دو کشور بر سر قیمت گاز این روند متوقف شد. ترکمن‌ها مدعی بودند که روسیه گاز ترکمنستان را با قیمت پایین خریده و در شبکه سراسری خود به مصرف‌کنندگان عرضه می‌کند و از طرف دیگر گاز خود را با قیمتی بالاتر به اتحادیه اروپا صادر می‌کند.

پس از آن ترکمنستان به سمت چین رفت، صادرات گاز ترکمنستان به شمال ایران برای این کشور بسیار حیاتی است و از طرف دیگر ایران نیز به این گاز نیاز دارد. از یک طرف اعتراض به عدم پرداخت پول از سوی ایران منطقی به نظر می‌رسید اما از طرف دیگر نیز ایران امکان پرداخت پول گاز را نیز نداشته است. این احتمال وجود دارد که دو طرف بعد از حضور در دادگاه بین‌المللی بتوانند مشکل خود را حل کنند، اما از طرف دیگر این مسئله شاید به تشدید اختلافات و بحران سیاسی بین دو کشور منجر شود. از طرف دیگر باید گفت حضور در دادگاه زمانی مفید خواهد بود که دو طرف به حکم دادگاه احترام بگذارند. 

در موضوع اختلاف گازی ایران و ترکمنستان دو طرف باید اولا برای حل این مشکل اراده داشته و دوما به سمت حل آن پیش بروند. از نظر ترکمنستان تنوع‌بخشی به بازارهای صادرات گاز این کشور بسیار حیاتی است.

ساخت خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به هند که از افغانستان و پاکستان می‌گذرد می‌تواند امیدهای جدیدی برای صنعت گاز این کشور به همراه داشته باشد اما تشدید بحران امنیتی در پاکستان از یک سو و اختلاف پاکستان با هند از طرف دیگر موانع بزرگی بر سر اجرای این خط لوله محسوب می‌شود. 

تنها مسیر جایگزین انتقال گاز ترکمنستان به هند کریدور شمال به جنوب است که از سوی هند پیشنهاد شده و آسیای مرکزی را از طریق روسیه به ایران و سپس به هند متصل می‌کند. هند توانسته است برای توسعه بندر چابهار از آمریکایی‌ها معافیت تحریمی بگیرد. در صورتی که توسعه این بندر تکمیل شود، اقتصاد جغرافیایی منطقه و به خصوص آسیای مرکزی تغییر خواهد کرد؛ چراکه کشورهای این منطقه می‌توانند منابع انرژی خود را از طریق بندر چابهار به دیگر نقاط جهان صادر کنند.

از طرف دیگر توسعه این بندر برای ایران نیز می‌تواند عواید اقتصادی بسیاری در بر داشته باشد. برخلاف پاکستان که زمانی به عنوان مرکز آتی ترانزیت انرژی از آسیای میانه به دیگر نقاط جهان محسوب می‌شد، به نظر می‌رسد ایران هم اکنون از جایگاه بهتری برای ایفا کردن این نقش در منطقه برخوردار است.

تکمیل شدن خط کریدور شمال به جنوب می‌تواند شرایط اقتصادی ایران را نیز بهبود بخشد. این کشور به یک مرکز ترانزیت تجاری بدل خواهد شد و آسیای میانه را به دیگر نقاط جهان متصل می‌کند. بنابراین هم برای ایران و هم برای پاکستان ضروری است که سنگ‌های خود را واکنده و به یک راهکار جامع برای حل مشکل گازی خود برسند.