◄ لزوم ایجاد زیرساخت‌ها و شرایط توسعه کاربردهای فناوری ارتباطات خودرویی
به تازگی گزارش کلی و جامعی در خصوص نقش فناوری اطلاعات خودرویی و حملونقل هوشمند در کاهش تصادفات خودرویی توسط پژوهشگران تهیه شده که قرار است از طریق وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به هیئت دولت ارایه شود.
به تازگی گزارش کلی و جامعی در خصوص نقش فناوری اطلاعات خودرویی و حملونقل هوشمند در کاهش تصادفات خودرویی توسط پژوهشگران تهیه شده که قرار است از طریق وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به هیئت دولت ارایه شود.
در ابتدای این گزارش خلاصه مدیریتی وجود دارد که در آن آمده است:
افزایش ایمنی جاده‌ها نیازمند راهکارهایی برای کاهش پایدار تصادفات خودرویی می‌باشد. به این منظور با مشارکت میان شرکت‌های خودروسازی و دولت‌های پیشرفته در حوزه حملونقل هوشمند، توافقات نهایی برای استفاده از فناوری نوین ارتباطات برد کوتاه اختصاصی (DSRC) در باند فرکانسی 5.9 گیگا هرتز در ترکیب با فناوری ارتباطات سلولی به عمل آمده است تا امکان اجرای کاربردهای ایمنی در قالب سامانه‌های ایمنی فعال بر روی خودروها فراهم گردد.
فناوری DSRC با قابلیت تأخیر بسیار پایین در برقراری ارتباط بین خودروها در حد 0.2 میلی ثانیه می‌تواند پیام‌های هشداردهنده لازم را به‌موقع در اختیار رانندگان قرار دهد تا با اقدامات پیشگیرانه از وقوع تصادقات مرگبار جلوگیری کنند.
کاربردهای ایمنی این فناوری در دو بخش V2I (بر اساس ارتباطات خودرو با تجهیزات زیرساختی در کنار مسیر) و V2V (با استفاده از ارتباطات بین خودروها) می‌توانند درصد بسیار بالایی از تصادفات خودرویی را کاهش دهند. با توجه به عوامل تصادفات جادهای در کشور، پیادهسازی این کاربردها نویددهنده آینده‌ای بدون تلفات ناشی از تصادفات خودرویی خواهد بود.
در ادامه این نوشتار خاطرنشان شده است: خوشبختانه دانش فنی توسعه کاربردهای این فناوری و همچنین ایجاد توانمندی‌های لازم برای طراحی و ساخت تجهیزات سخت‌افزاری مورد نیاز آن از طریق اجرای پروژه ملی «طراحی و پیادهسازی سامانه ارتباطات هوشمند خودرویی» با حمایت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران توسط جهاد دانشگاهی صنعتی شریف بدست آمده است و نمونههایی از این کاربردها در چند محدوده عملیاتی شهری و جادهای در کشور به صورت کاملاً مؤفق اجرا شدهاند. با اجرای این پروژه، نام جمهوری اسلامی ایران در کنار کشورهای پیشرفته فعال در حوزه آزمون و به‌کارگیری این فناوری در سایت http://wiki.fot-net.eu درج شده است که نشان دهنده اهتمام کشور نزد جهانیان برای بهبود ایمنی راه‌ها و کاهش تصادفات خودرویی است.
اهم کاربردهای این فناوری در بخش ایمنی به شرح زیر قابل ذکر هستند:
- اطلاع‌رسانی شرایط جوی و وضعیت آب و هوایی جاده‌ها در مسیرهای پیشِرو،
- اطلاع‌رسانی کارگاه‌های جادهای در مسیرهای پیشِرو،
- اطلاع‌رسانی وضعیت ترافیک، راهبندان‌ها و پیشنهاد مسیرهای جایگزین،
- هشدار ورود خودرو از مسیر فرعی به جاده اصلی،
- هشدار وضعیت ترافیکی جاده در نقاط خارج از دید راننده،
- هشدار تخطی از سرعت غیرمجاز،
- هشدار خطر واژگونی خودرو،
- ارسال تخلفات رانندگی خودروها به پاسگاه‌های پلیس‌راه،
- ارسال هدفمند پیام‌های ایمنی به خودروها،
- هشدار توقف و یا ترمز ناگهانی یک خودرو در جلو (و خارج از دید راننده)،
- هشدار سبقت ممنوع،
- هشدار نزدیک شدن خودرو اورژانس از پشتِ سر،
- ارسال تخلفات رانندگی خودروها به خودروهای گشت پلیس راه،
در ادامه این نوشتار آمده است: اکنون ایجاد شرایط پیادهسازی این کاربردها در کشور به سادگی امکان‌پذیر است و نیازمند عزم و اراده لازم مدیریتی در دستگاه‌های اجرایی ذیربط است.
مقدمات این مهم در طول مدت سپری شده از شروع پروژه ملی فوق‌الذکر انجام شدهاند که اهم آنها عبارت‌اند از:
- تصویب استاندارد IEEE 802.11p توسط سازمان ملی استاندارد ایران در سال 1392 با همکاری سازمان فناوری اطلاعات ایران به عنوان استاندارد پایه و مورد قبول جهانی برای ارتباطات خودرویی،
- توجه به استفاده از فناوری ارتباطات خودرویی به عنوان یکی از سیاستهای تولید خودرو رقابتپذیر در سند «اهداف و سیاستهای صنعت خودرو در افق 1404» که در زمستان سال 1392 از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر شده است،
- تصویب و انتشار پروانه عمومی بهره‌برداری از فضای فرکانسی مورد نیاز در باند 5.9 گیگاهرتز برای اجرای کاربردهای خودرویی بر مبنای استاندارد IEEE 802.11p و پروتکل ارتباطی DSRC در مردادماه 1395 توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی،
- تأئید اهمیت کاربردهای ایمنی فناوری ارتباطات خودرویی بر مبنای استاندارد IEEE 802.11p از سوی سازمان راهداری و حملونقل جادهای در گزارش مردادماه 1396 این سازمان به کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی به منظور توجه به این فناوری در امر تدوین قوانین مورد نیاز برای بهبود ایمنی جاده‌های کشور،
آنچه پیادهسازی کاربردهای این فناوری را در کشور با سهولت و هزینه کمتر، مقدور می‌سازد، شروع اجرای برخی پروژه‌های حملونقل هوشمند (ITS) است که می‌توانند با این کاربردها یکپارچه شوند. این یکپارچه‌سازی می‌تواند فرصت بی‌نظیری برای کشور ایجاد نماید تا از مزایای فناوری ارتباطات خودرویی به بهترین شکل ممکن در جهت کاهش تصادفات خودرویی استفاده شود. دو مورد از این پروژه‌ها که در حوزه وظایف سازمان راهداری و حملونقل جادهای و با هماهنگی پلیس راهور ناجا در حال اجرا هستند، عبارتند از:
- پروژه «خرید، نصب، راه‌اندازی، نگهداری و بهره‌برداری از سامانه‌های ثبت تخلفات عبور و مرور» تقریباً در 34 هزار کیلومتر از راه‌های شریانی کشور که با نصب دوربین‌های نظارت تصویری در فواصل حدوداً 30 کیلومتری از یکدیگر اجرا می‌شود. مکان‌های نصب این دوربین‌ها از یک امکان بسیار خوب برای نصب تجهیزات ارتباطی مبتنی بر فناوری ارتباطات خودرویی برخوردار هستند. با نصب این تجهیزات در جاده‌های کشور، به یک زیرساخت ارتباطی مطمئن می‌رسیم که بر اساس آن می‌توانیم طیف گسترده‌ای از کاربردهای ایمنی و راحتی برای رانندگی را اجرا کنیم و خدمات مورد نیاز را به خودروهای مجهز به این فناوری ارائه دهیم.
- پروژه «سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان» موسوم به پروژه «سپهتن» است که الزام می‌دارد خودروهای ناوگان حملونقل عمومی بار و مسافر به تجهیزات خاصی مجهز شوند. با استفاده از این تجهیزات، اطلاعات تعریف شده مرتبط با خودرو مانند سرعت، مشخصات گواهینامه راننده، تخلفات رانندگی در طول مسیر و دیگر موارد کنترلی لازم به پاسگاه‌های پلیس‌راه ارسال می‌شود تا خودروهای متخلف شناسایی شده و در محل پاسگاه‌ها برای بررسی وضعیت آنها و اعمال قانون، متوقف شوند.
استفاده از فناوری ارتباطات خودرویی مبتنی بر استاندارد IEEE 802.11p در این پروژه با هدف اجرای کاربردهای ایمنی و ارائه طیف گسترده‌ای از خدمات غیرایمنی می‌تواند به یک حرکت برجسته و بسیار تأثیرگذاری برای کاهش تلفات جادهای بینجامد. در واقع با انجام این کار و اگر فقط خودروهای ناوگان حملونقل عمومی جادهای (که اجباراً باید به تجهیزات سامانه سپهتن مجهز باشند) به فناوری ارتباطات خودرویی مجهز شوند، قطعاً می‌توانیم شاهد یک تحول بنیادی در ارتقای سطح ایمنی ترددهای خودرویی در کشور باشیم. چرا که این خودروها به صورت برنامه‌ریزی شده، دائم و با توزیع نسبتاً یکنواخت در جاده‌های کشور تردد می‌کنند و می‌توانند نقش راهبرهای جادهای را ایفا نموده و شرایط بهبود ایمنی برای خودروهای دیگر را نیز فراهم کنند.
و نکته آخر:
امروز با یک فرصت استثنایی برای ایجاد زمینه‌های توسعه کاربردهای فناوری ارتباطات خودرویی در کشور مواجه هستیم. پیام اخیر مقام معظم رهبری برای ادای سهم دستگاه‌های مختلف به منظور اقدام در جهت جلوگیری از تصادفات رانندگی در کشور و دستور معاون اول محترم ریاست جمهوری برای تدوین نقشه راه ایمنی جاده‌های کشور این فرصت را فراهم کرده است که الزامات قانونی، زیرساخت‌ها و شرایط توسعه کاربردهای فناوری ارتباطات خودرویی را ایجاد نماییم.
