علل رکود بازار خودرو از نگاه کارشناسان

در این زمینه بررسی‌های میدانی خبرنگار ما از ثبات نسبی بازار حکایت دارد و بسیاری از نمایشگاه‌های خودرو تقریبا دو ماه است که معامله‌ای نداشته‌اند. فعالان صنفی در این بخش با ابراز نگرانی از شرایط موجود و احتمال افزایش مجدد قیمت‌ها در خودروهای صفر کیلومتر معتقدند، در صورت افزایش قیمت خودرو قطعا بازار به سطوح نگران کننده‌ای سقوط خواهد کرد و بسیاری از فعالان این بازار ناچار آن را ترک خواهند کرد.

بیمه شخص ثالث بهانه‌ای برای افزایش قیمت‌ها

سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل با اشاره به این‌که رکود بازار همچنان ادامه دارد،گفت: در شرایط کنونی و با درنظر گرفتن این‌که هیچ تغییر خاصی در کیفیت محصولات ایجاد نشده است، صعودی شدن قیمت‌ها منطقی نیست و می‌تواند عاملی در گسترش مشکلات بازار شناخته شود.

وی افزود: همان‌طور که می‌دانید بازار خودروهای دست‌دوم در واقع به افزایش قیمت خودروهای صفر کیلومتر مرتبط است و از آن تاثیرپذیری دارد، بنابراین هنگامی که تولیدکنندگان به بهانه‌های مختلف به افزایش قیمت اقدام می‌کنند، ناخودآگاه قیمت خودروهای دست دوم نیز افزایش خواهد داشت که این به صلاح بازار نیست و اصولا بازار کشش افزایش قیمت ندارد.

این مقام صنفی، روند افزایش قیمت خودروهای صفر کیلومتر پرفروش بازار را از 300 هزار تا یک میلیون و 500 هزار تومان عنوان کرد و گفت: این افزایش قیمت‌ها ظاهرا به دلیل افزایش قیمت بیمه شخص ثالث است درحالی که براساس تجارب گذشته می‌دانیم این بهانه‌ای برای افزایش‌قیمت‌های بعدی است.

وی با اشاره به این‌که لازم است سازمان حمایت و شورای رقابت در این زمینه ورود کنند تا مانع سوءاستفاده خودروسازان از شرایط موجود شوند، گفت: این‌که هر سال ابتدا یک مرحله خودروهای صفر کیلومتر به بهانه افزایش قیمت بیمه شخص ثالث افزایش دارد و یکی دو ماه بعد هم شورای رقابت به دلیل لابی قدرتمند خودروسازان رأی به افزایش چند درصدی می‌دهد، منطقی نیست و باید یک بار برای همیشه نسبت به این روند تصمیم‌گیری جدی داشته باشیم.

نتیجه مدیریت دستوری

از سوی دیگر امید رضایی، عضو هیات مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن قطعه‌سازی درباره رکود بازار خودرو به خبرنگار ما گفت: این که هر سال با این مساله روبه‌روییم بیانگر مدیریت غیرمنطقی است، چون بازار تا امروز دستوری بوده و دستاورد مثبتی هم به دست نیاورده است.

وی درباره بهانه افزایش هزینه‌های تولید برای افزایش قیمت‌ افزود: این‌که هزینه‌های تولید افزایش داشته را نمی‌توان منکر شد، اما شرایط انحصاری عاملی است برای سوء استفاده از این مورد درحالی که اگر قیمت‌ها آزادسازی کامل شود و بازار، تعیین‌کننده قیمت شناخته شود، قطعا این اتفاق را برای سال آینده نخواهیم داشت.

عضو هیات مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن قطعه‌سازی معتقد است، با کمی دقت در اختلاف قیمت کارخانه و بازار برخی از محصولات، درخواهیم یافت که بازار هوشمندانه تصمیم‌گیری می‌کند، لذا این‌که بخواهیم انرژی زیادی در زمینه تعیین قیمت برای خودرو صرف کنیم، منطقی نیست. به عنوان مثال، وقتی قیمت بازار برخی محصولات 500 تا یک میلیون تومان کمتر از قیمت کارخانه است، یعنی بازار چنین محصولی را نمی‌خواهد و خودروسازان باید با ارائه شرایط یا ایجاد تغییرات کیفی، آن را مشتری پسند کنند.

هزینه‌های گذشته عامل افزایش قیمت‌هاست

در همین حال دکتر ابوالفضل خلخالی، استاد دانشگاه و کارشناس صنعت خودرو با اشاره به غیرمنطقی بودن ادعای خودروسازان گفت: اصولا خودروسازان افزایش هزینه‌ها را بهانه قرار می‌هند که همه این موارد با بهره‌وری قابل کنترل است درحالی که مشکل اصلی زیان‌های گذشته و سوء مدیریت‌های منابع مالی در خودروسازی‌هاست.

خلخالی تاکید کرد:روند زیان‌های گذشته خودروسازان و انباشت آنها هزینه‌ای پنهان است که هرگز به آن اشاره نشده و نمی‌شود گفت عمده هزینه خودروسازان مربوط به این بخش است به این دلیل که آنها سعی دارند با افزایش قیمت محصولات خود به نوعی آنها را جبران کنند درحالی که چنین اتفاقی نمی‌افتد و دوباره شاهد تکرار این موارد هستیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد، هزینه‌های ارزی برخی خودروهای پرتیراژ عموما کمتر از چند صد دلار است و افزایش یا نوسان قیمت ارز تاثیری در قیمت محصول نهایی نخواهد داشت درحالی که بهانه دیگر خودروسازان، قیمت ارز است و باید جلوی این مساله را گرفت.

وی انتخاب محصولات مختلف را از دیگر کشورها برای مونتاژ در داخل ایران، عامل دیگری در افزایش هزینه‌های تولید دانست که در کشورهای توسعه یافته معمولا به گونه‌ای سیاستگذاری می‌شود که تقریبا 40 درصد قطعات برای چند خودرو مشترک است و همین شیوه باعث افزایش تیراژ تولید قطعات و همچنین کاهش هزینه‌های تولید خواهد شد درحالی که به دلیل سیاست‌های فعلی مونتاژ خودرو در ایران، چنین اتفاقی نیفتاده و همواره به هزینه‌های تولید افزوده شده است.

دلالی در ثبت‌نام خودرو

در همین حال کوروش رضایی، یکی از فعالان بازار خودرو در خیابان انقلاب به خبرنگار ما گفت: افزایش قیمت‌ها، سفته‌بازی و تقاضای کاذب بازار بخصوص در بخش خودروهای ثبت‌نامی است به این صورت که هنگام باز شدن سایت برای ثبت‌نام خودرو معمولا ظرف چند دقیقه کل ظرفیت تکمیل می‌شود که به هیچ عنوان منطقی نیست.

وی تاکید کرد: این‌گونه اتفاق‌ها از وجود گروهی دلال سازمان یافته در بازار حکایت دارد که می‌توانند التهاب کاذب در قیمت‌ها ایجاد و در نهایت به نفع خودروسازان بازارگردانی کنند درحالی که هیچ دلیلی برای افزایش قیمت در بازار وجود ندارد.

این فعال بازار، رانت‌های اطلاعاتی را نیز در این زمینه موثر دانست و گفت: این‌که به یکباره ظرفیت عمده‌ای از تولید خودرو در دقایق ابتدایی تکمیل می‌شود، رانتی قابل توجه است که معمولا در اختیار افرادی خاص قرار دارد، هرچند این تنها در بخش ثبت‌نام است و در بخش دیگر مربوط به زمان تحویل و احتمال افزایش قیمت‌هاست به صورتی که دلال‌های مرتبط با خودروسازان دقیقا می‌دانند کدام خودرو قرار است شامل افزایش قیمت شده یا این‌که در آینده تولیدش کاهش خواهد یافت به همین دلیل دقیقا با خرید محصول، بازار را گرم می‌کنند تا افزایش قیمت همچنان ادامه‌دار باشد.

وی تصریح کرد: در یکی از پیش‌فروش‌های اخیر در کمتر از 12 دقیقه بیش از 2000 خودرو به فروش رسید و یک روز بعد، بازار سیاه حواله‌های خودرو داغ شد و این حواله‌ها با قیمت‌هایی بین چهار تا هشت میلیون تومان بالاتر در بازار سیاه دست به دست گشت تا این‌که سرانجام قیمت خودروی مورد نظر در بازار هم بالاتر رفت.

نمایشگاه‌داران به فکر تغییر شغل هستند

غلامحسین قاسمیان، نایب رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل درباره رکود موجود در بازار به خبرنگار ما گفت: وقتی صحبت از گرانی خودرو می‌شود، واقعا فعالان بازار نگران خواهند شد چون بازار در شرایط فعلی کششی برای افزایش قیمت‌ ندارد و اگر این اتفاق رخ دهد، قطعا همین تعداد اندک متقاضی هم از بازار خارج خواهند شد.

وی با اشاره به روند تصمیم‌گیری متقاضیان برای خرید افزود: گرچه به واسطه تغییر شرایط بازار تقریبا خودرو دیگر به عنوان کالای سرمایه‌ای شناخته نمی‌شود، اما وقتی کسی به بازار مراجعه می‌کند، قطعا مصرف‌کننده است و با توجه به نیازش وارد بازار شده و نباید فراموش کنیم برخی رویدادهای سیاسی و اقتصادی هم در شرایط بازار کاملا تاثیرگذار است.

این مقام صنفی معتقد است بسیاری خریدهایشان را به آینده موکول کرده‌اند و همین موضوع در بازار باعث بروز رکود بیشتر شده است و همچنین با درنظر گرفتن رکود قبلی باعث شده تا برخی از نمایشگاه‌داران به فکر تغییر کاربری باشند، چون با این شرایط نمی‌توانند هزینه‌های خودشان را تامین کنند و زمانی که هیچ درآمدی ندارند باید مالیات هم بپردازند.