خیال راحت چینی‌ها و فرانسوی‌ها برای ماندن در بازار بازار خودروی ایران
صنعت خودروی کشور با وجود فعالیت‌های فراوانی که در دو، سه سال اخیر انجام شده است اما کماکان درگیر نوعی به‌هم‌ریختگی است. قراردادهایی که امضا شده‌اند در کلیت و بندها بسیار مفید هستند اما برای اجرا هنوز راه درازی در پیش دارند.
به گزارش پرشین خودرو، با به سرانجام رسیدن برجام بلافاصله قراردادها و تفاهم‌نامه‌های خودرویی امضا شدند. همان‌طور که اشاره شد در کلیت قراردادها بسیار مناسب هستند ولی در حال‌حاضر در اجرا ظاهرا به‌درستی انجام نمی‌شوند. تحریم‌ها در سال‌های گذشته و همچنین بحرانی که در سال‌های 91 و 92 صنعت خودرو به آن دچار شد، این مساله را به وجود آورد تا خودروسازان بسیار سریع سراغ همکاران قدیمی خود بروند و به این ترتیب دوباره پای فرانسوی‌ها که به کشور باز شود. دو شرکت بزرگ خودروسازی کشور که در عمل رقیب یکدیگر هستند، با یک شرکت قرارداد امضا کردند.
این درحالی است که شرکت فرانسوی دیگر صنعت خودروی کشور یعنی رنو که این روزها فروش خوبی هم در ایران دارد. با ایدرو، از زیرمجموعه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت همکاری می‌کند. به این موارد باید خودروسازان داخلی دیگری را که به مونتاژ خودروهای چینی می‌پردازند نیز اضافه کرد. خودروسازان چینی که ظاهرا حتی از بند معطل 40درصد داخلی‌سازی نیز معاف هستند و مشخص نیست تا چه زمانی قرار است با این وضعیت به تولید ادامه دهند. سوالی که کارشناسان مطرح می‌کنند این است اگر یک خودروساز ایرانی قرار باشد در چین تولید کند، اجازه مونتاژ صرف را خواهد داشت؟ البته جواب مشخصی در این زمینه وجود دارد و آن هم قطعا خیر است.
از طرف دیگر داخلی‌سازی خودروهای چینی و فرانسوی تفاوت عمده‌ای با یکدیگر دارند. داخلی‌سازی برای چینی‌ها به اعتقاد کارشناسان موجب بالا رفتن قیمت برای مصرف‌کننده خواهد شد. در حالی‌که داخلی‌سازی برای محصولات فرانسوی موجب کاهش قیمت در داخل کشور می‌شود. زیرا هزینه‌های تولید قطعه و دستمزد کارگر در چین به‌مراتب کمتر از ایران است و برعکس، هزینه‌های تولید قطعه مانند دستمزد کارگران و انرژی در کشور ما بسیار کمتر از کشورهای اروپایی مانند فرانسه است.
فرانسوی‌ها و چینی‌ها قرار است بازار خودروی کشور را رقابتی کنند. بازار خودروی ایران در دست خودروسازان فرانسوی و چینی است که در بحث کیفیت قابل‌مقایسه با برندهای دیگر نیستند. خودروهای چینی و فرانسوی در چین طرفدار ندارند اما در بازار خودروی کشور حرف اول را می‌زنند.
رقابت واژه‌ای است که با وجود حضور فعال خودروسازان فرانسوی، چینی و البته خودروسازان داخلی همچنان معنای اصلی خود را پیدا نکرده است. ظاهرا قرار نیست خودروسازان چینی از کشور بروند و گویا سیاست وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که آنها در کنار دیگر خودروسازان آسیای‌شرقی و اروپایی در کشور فعالیت کنند و از این طریق به بازار رقابتی دست پیدا کنیم.
وزارت صنعت، معدن و تجارت که در سال‌های اخیر به داخلی‌سازی خودروهای چینی اقدام نکرده، حالا ظاهرا به دنبال فشار بر این شرکت‌هاست تا سهم بیشتری را به قطعه‌سازان داخلی بدهند. این سیاست وزارت صنعت، معدن و تجارت پس از آن جدی شده است که لوازم یدکی خودروهای چینی در بازار بسیار کم شدند و شرکت‌های همکار این خودروسازان نیز توجه چندانی به بخش بازار لوازم یدکی و خدمات پس از فروش ندارند.
سیاست‌گذاری چینی‌ها در صنعت خودرو به سمتی حرکت می‌کند که تا چند سال دیگر تولید خودرو تنها در این کشور توجیه اقتصادی داشته باشد. با این‌حال با نگاهی به آمار فروش خودروهای محبوب در چین به این نکته می‌رسیم خودروهای ساخت چین محبوبیت بسیار پایینی در این کشور دارند. برندهای فولکس‌واگن، وولینگ، هیوندای، چانگان، تویوتا، بیوک، نیسان، فورد، هوندا و شورولت به ترتیب 10 برند اول در زمینه فروش خودرو در سال ۲۰۱۵ در چین بودند.
به‌عنوان مثال در میان خودروهای کاملا چینی، برند برلیانس در سال 2015 فقط 161هزار دستگاه خودرو و در سال 2016، 162هزار دستگاه خودرو به فروش رسانده‌اند. در حالی‌که فروش خودروهای برلیانس در ایران به شدت افزایش یافته است و در خیابان‌ها شاهد تردد آنها هستیم.
خودروهایی که چینی‌ها به کشور صادر می‌کنند، در بازار بزرگ چین سهم کمی دارند. محصولاتی که خودروسازان بزرگی مانند فولکس‌واگن، نیسان، تویوتا و جنرال‌موتورز در چین تولید می‌کنند، مورد اقبال مردم چین است. مدل لاویدای فولکس‌واگن در سال 2016 حدود 480هزار دستگاه در چین فروش داشته است. این در حالی که کل فروش شرکت‌های پژو- سیتروئن در چین در سال 2016 به زحمت به 600هزار دستگاه خودرو رسیده است. کل فروش رنو در بازار چین در سال 2016 تنها 30هزار خودرو یعنی معادل فروش یک‌ماه از برندهای بزرگ دیگر است.
واقعیت این است که در سال‌های اخیر و با توسعه نیافتن خودروسازان داخلی در بحث طراحی و تنوع محصولات، چینی‌ها توانستند با ظاهر فریبنده خودروهای خود، بخش بزرگی از بازار کشور را در دست بگیرند.
فرانسوی‌ها نیز که در سال‌های تحریم با خروج از ایران ضررهای هنگفتی را تجربه کردند، بار دیگر بازگشته و توانسته‌اند میزان صادرات خود را افزایش دهند. در این میان نکته مغفول‌مانده به عدم داخلی‌سازی و انتقال دانش بازمی‌گردد.
به نظر می‌رسد وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش از اینکه به دنبال ایجاد رقابت با حضور خودروسازان چینی و فرانسوی در کشور باشد، باید به فکر رفع انحصار تولید خودرو با حضور این خودروسازان باشد. در واقع باید زمینه برای حضور خودروسازان اصلی جهانی با ایجاد مشوق‌های اقتصادی جذاب فراهم شود.
