غفلت از قطعه‌سازی در صنعت ریلی
تین نیوز | وزیر صنعت، معدن و تجارت از بستن راه به روی واردات در صنعت ریلی سخن می‌گوید. این سخن وقتی همزمان با سال «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» بیان می‌شود؛ بخش خصوصی را به رونق صنعت ریلی کشور امیدوار می‌کند.
آنهم در شرایطی که تنها از ۲۰درصد توان بخش خصوصی داخلی در صنعت ریلی استفاده می‌شود و تولیدکنندگان این بخش گلایه‌هایی مبنی بر جدی گرفته نشدن ظرفیت‌های خود دارد.
در همین زمینه مرتضی مقدمی، مدیرعامل شرکت صنایع ریلی ایرانیان «ایریکو» بخشی از این گلایه‌ها و مشکلات را با صمت در میان گذاشته و راهکارهایی برای برون‌رفت از این وضعیت ارائه داده است. به گفته او نامگذاری سال ۹۵ به «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» بخش خصوصی ریلی را به این امیدوار کرده است که وعده‌های دولت درباره حمایت از تولید داخل به بار بنشیند و زمینه برای سپردن کار به واگن‌سازان داخلی فراهم شود.
در حال حاضر ۵ شرکت واگن‌ساز بزرگ در کشور فعالیت می‌کنند که به گفته مقدمی،
ظرفیت‌ها و امکانات لازم برای پاسخگویی کامل به همه نیازهای کشور را دارند. اگرچه نیاز به توان فنی خارجی در همه صنایع، گاهی ضروری است اما آنطور که مقدمی گلایه می‌کند، در حال حاضر این نیاز از مسیر درست خود پاسخ داده نمی‌شود. به گفته او، روند اصولی این است که کار به یک واگن‌ساز داخلی سپرده شود و او یک شریک فنی برای خود انتخاب کند اما در حال حاضر روند کار در صنعت واگن‌سازی کشور برعکس است.
این مدیر بخش خصوصی در صنعت ریلی توضیح می‌دهد: در حال حاضر در مشارکت‌های خارجی، ابتدا یک واگن‌ساز خارجی انتخاب می‌شود و بعد امتیازی که برای بخش خصوصی درنظر می‌گیرند این است که شرطی برای او می‌گذارند مبنی بر اینکه باید با واگن‌ساز خارجی شریک (جوینت) شود، این بدان معناست که روند کار در حال حاضر برعکس انجام می‌شود. او معتقد است برای اصلاح این وضعیت باید تدبیری اندیشیده شود زیرا واضح است که همه تلاش واگن‌ساز خارجی معطوف بر این باشد که تا حد امکان سهم خود را افزایش داده و کمترین سهم را به واگن‌ساز داخلی بدهد.
به گفته مقدمی، در حال حاضر پروژه‌های ریلی با حداقل میزان ساخت داخلی انجام می‌شود و با وجود اینکه در برخی زمینه‌ها، امکان ساخت در داخل کشور وجود دارد، قطعات و تجهیزات از خارج وارد می‌شود.
اهمیت تامین مالی پروژه‌های مشترک
بحث تامین مالی پروژه‌های مشترک صنعتی، مسئله مهم دیگری برای بخش خصوصی است. وزیر صنعت، معدن و تجارت معقتد است بخش خصوصی باید تامین مالی پروژه‌های مشترک را با تکیه بر فاینانس دنبال کند. در حال حاضر در حوزه ریلی بسیاری از پروژه‌ها به روش فاینانس، تامین مالی و واگذار می‌شود در حالی که به گفته مقدمی، این نوع تامین مالی مشکلات همکاری مشترک را افزایش می‌دهد.
براساس گفته او، کشور فاینانس‌کننده، محدودیت‌های خود را دارد و به دنبال حاکم کردن قوانین خود بر پروژه است؛ از جمله اینکه حداقلی از مبلغی که فاینانس می‌شود باید از داخل آن کشور تامین شود و این مسئله، مشکل را دوچندان خواهد کرد. به گفته این فعال صنعت ریلی، درباره قراردادهای جدیدی که منعقد می‌شود و در بخش زیادی از آنها قرار است تامین مالی به صورت فاینانس باشد، این نگرانی جدی در بخش خصوصی کشور وجود دارد که سهم واگن‌ساز داخلی درنظر گرفته نشود؛ آنهم در شرایطی که به دلیل همه ظرفیت‌های موجود در واگن‌سازی داخلی، این بخش می‌تواند فعالیت‌های جدی داشته باشد.
شرط افزایش سهم داخلی تولید در صنعت ریلی
براساس آمار، در حالی که ظرفیت اسمی ساخت واگن در کشور سالانه ۵۰۰ دستگاه است، کارخانه‌های واگن‌سازی داخلی در حال حاضر با ۲۰درصد ظرفیت خود کار می‌کنند. با توجه به وعده اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره ممنوعیت خرید واگن از خارج، به نظر می‌رسد زمان مناسبی برای افزایش سهم داخل فرا رسیده است با این حال به گفته مدیرعامل ایریکو، افزایش سهم ساخت داخل تنها در حیطه مسئولیت واگن‌سازان داخلی نیست.
او می‌گوید: کار واگن‌ساز داخلی ساخت بدنه و بوژی است و باید همه قطعات مانند سیستم تهویه و تزئینات داخلی را از تامین‌کننده‌های فرعی تامین کند. او معتقد است همین حالا تامین‌کنندگان خوب و بالقوه‌ای در داخل کشور وجود دارد که باید از ظرفیت‌های آنها استفاده شود.
مقدمی معتقد است همه سهم واگن‌ساز داخلی در افزایش تولید داخلی می‌تواند این باشد که در تنظیم قراردادها، سهم خود را که محدود به بدنه، بوژی، مونتاژ و آزمایش است، با همه محدودیت‌های موجود لحاظ کند اما نکته مهم آن است که اگر می‌خواهیم سهم داخل در این بخش به عدد قابل‌توجهی برسد، باید به قطعه‌سازی در صنعت ریلی نیز توجه جدی کرد.
مدیرعامل ایریکو به حمایت‌های دولتی از صنعت قطعه‌سازی در صنعت خودرو اشاره می‌کند و معتقد است اگر صنعت خودروسازی توانسته حرفی برای گفتن داشته باشد، بخشی از آن به‌دلیل توجه به قطعه‌سازی خودرو همزمان با صنعت خودروسازی است در حالی که قطعه‌سازی در صنعت ریلی در ایران مغفول مانده است.
او توضیح می‌دهد: واگن تولید شده همچنان از خارج وارد می‌شود و باید در این حوزه نیز از سوی سازمان گسترش و نوسازی (ایدرو) و وزارت صنعت، معدن و تجارت تمهیداتی اندیشیده شود تا در قراردادهایی که برای همکاری مشترک واگن‌سازی داخل و خارج منعقد می‌شود، به اینکه یک واگن‌ساز داخلی بتواند حداکثر میزان سهم را بگیرد بسنده نکنیم بلکه لازم است مکانیزمی دیده شود که در این قراردادها، قطعه‌سازان خارجی نیز ملزم شوند به یک سازنده داخلی انتقال فناوری داشته باشند.
به باور وی، با این روش به مرور زمان تولید قطعات ریلی در داخل شکل خواهد گرفت و شرکت‌های داخلی توان آن را خواهند داشت که روی پای خود بایستند و قطعات اصلی واگن را در داخل تامین کنند.
آن بخش از قطعات ریلی که در حال حاضر در کشور تولید می‌شوند، چندان نیاز به فناوری پیشرفته‌ای ندارند و به قطعاتی مانند سیستم تهویه، سیستم ترمز و تزئینات داخلی محدود می‌شود. به گفته مقدمی، این بدان معنی نیست که هیچ اقدامی در این زمینه انجام نشده بلکه نشان می‌دهد اقدامات جدی و به شکلی نبوده که بتوانیم ادعا کنیم توان تولید تجهیزات اصلی را داریم.
وی معتقد است رسیدن به تولید حداکثری در قطعات ریلی محقق نمی‌شود مگر اینکه در قراردادهای اصلی که برای تامین ناوگان منعقد می‌شود؛ چه طرف خارجی، چه داخلی این شرط را رعایت کنند که شرکت‌های تامین‌کننده قطعات اصلی ناوگان باید به سازندگان داخلی، انتقال فناوری داشته باشند.
