◄ تجربه موتورهای دریایی در خدمت مولدهای برق پربازده
وبلاگ عباس قربانعلی بیک-یکی از نیازهای اساسی برای توسعه و پیشرفت اقتصادی هر کشوری تکمیل زیرساختهای اولیه مانند راه، راه‌آهن، برق، تلفن و ... است که بدلیل سرمایهگذاری بالا و مدت اجرای طولانی غالبا توسط دولتها انجام می‌شده ولی در چند دهه اخیر شرایط حضور بخش خصوصی در این بخشها نه فقط در ایران بلکه در کشورهای پیشرو هم فراهم شده است.
یکی از این زمینه‌ها تولید برق توسط بخش خصوصی است که با ابلاغ سیاستهای خصوصی سازی در سال ۸۴ موجب اقدامات ارزشمندی در صنعت برق شد که با واگذاری نیروگاه‌های موجود آغاز و با قراردادهای احداث نیروگاه‌های پراکنده (برق و گرما) که در بند 13 سیاستهای ابلاغی برنامه ششم مورد تاکید مقام معظم رهبری هم قرار گرفت ادامه یافت.
هرچند برای تملک یا احداث نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با ظرفیت چندصد مگاواتی یا گیگاواتی سرمایه زیادی لازم بود اما با فراهم نمودن بستر قانونی احداث نیروگاه‌های کوچک تا ظرفیت ۲۵ مگاوات، تامین سرمایه برای بخش خصوصی ساده‌تر شد و بدلیل امکان توسعه تدریجی آنها انگیزه بخش خصوصی برای مشارکت فعال در این حرکت بیشتر شد.
از سوی دیگر با وجود پیشرفت خوب کشور در تولید توربینهای گازی و بخار نیروگاهی با ضرفیت بالاتر از 100 مگاوات با ضریب خودکفایی بسیار بالا، متاسفانه نمونه موفق موتورهای گازسوز نیروگاهی (رفت و برگشتی) ساخت داخل وجود نداشت و به همین دلیل بخش خصوصی را در ابتداء متمایل به موتورهای کوچک نمود که بعضاً نتایج آن مطلوب نبود.
با رفع تحریم‌ها شرایط ورود مولدهای نیروگاهی گازسوز بزرگ فراهم شده و مناسب است قوت‌ها و ضعف‌های این سامانه‌ها تشریح گردد و فرصت‌ها و تهدیدهای استفاده از آنها شناسایی و راهبرد محکمی برای آن وضع شد.
این موتورها که اغلب در محدوده قدرتی ۵ الی ۱۰ مگاوات با دور ۷۵۰ دور بر دقیقه (برای فرکانس ۵۰ هرتز) قرار دارند غالبا با الگوی پلاتفرم مشترک از ریشه موتورهای دریایی طراحی و تولید شده‌اند و ویژگی‌های خوب این موتورها را بهمراه دارند. موتورهای دریایی کشتی‌های اقیانوس پیما برای کار پیوسته و سنگین و تعمیرات و نگهداری ساده در داخل کشتی طراحی شده‌اند و به همین دلیل یکی از بهترین گزینه‌ها برای گسترش موتورهای گازسوز نیروگاهی هستند که باید بیشترین آماده بکاری ممکن را داشته باشند و کارکرد اقتصادی از دیگر ویژگی‌های مهم این موتورهاست.
در حالت گازسوز بازده این موتورها اغلب بالاتر از ۴۶ بوده و به ۵۰ درصد نزدیک شده که معادل بازده نیروگاه سیکل ترکیبی ساخت داخل می‌باشند و با استفاده از انرژی آب گرم تولیدی به بازده کل بسیار بیشتری می‌رسند.
بر خلاف توربینهای گاز که افت قدرت قابل توجهی در دما و ارتفاع بالا دارند (که در کشور ما اهمیت و نقش بالایی دارد) این موتورها تا دمای ۴۵ و ارتفاع ۲۰۰۰ متر با کاهش قدرت مواجه نمی‌شوند که تناسب آنها را برای ما بیشتر میکند.
نیروگاه‌های اینگونه موتورها برای کاهش هزینه‌های سربار با ظرفیت ۱۰۰ الی ۳۰۰ مگاوات طراحی و ساخته می‌شوند ولی در کشور ما با نیروی انسانی نسبتاً ارزان می‌توان آنها را در ظرفیت تجمعی پایینتر هم بکار گرفت.
بر اساس پیش بینی یکی از بزرگترین شرکتهای سازنده توربینهای گاز و بخار جهان که بیش از یک دهه پیش به کسب و کار موتورهای گازسوز رفت و برگشتی وارد شده است سرمایهگذاری سالانه در کل تولید پراکنده (با توان کمتر از 100 مگاوات) از 47 گیگاوات در سال 2000 به 200 گیگاوات در سال 2020 خواهد رسید (در مقابل 180 به 218 گیگاوات در نیروگاه متمرکز)، در این گزارش به سهم اولیه 100% نیروگاه پراکنده در 1900 و کاهش آن به 10% در سال 1950 و رشد مجدد آن و افزایش به 36% در سال 2010 اشاره شده که عامل ورود شرکت مذکور به این کسب و کار شده است.
رتبه ممتاز جهانی ایران در ذخایر گاز جهان، نیاز مجدد کشور به افزایش تولید برق، مشکلات خطوط انتقال و مزایای برق و گرما، ضرورت توجه بیشتر به این صنعت مهم و انتخاب و بومی سازی سریع آنرا تشدید میکند.
