◄ تصمیمات غلط و تشدید ضعف ها با گزارشات مهمل/ احداث راه آهن سریع السیر تهران مشهد یک نمونه عینی

عباس قربانعلی بیک: رهبر معظم انقلاب در جلسه با مسئولان نظام (14041218) درمورد طرح مرحوم آقای رئیسی برای بازگشت ارز صادراتی شرکت های بزرگ فرمودند: ایشان یک فکری کرده بود، علاجی درست کرده بود و آن اینکه این شرکت ها متعهد بشوند هر کدام یک کار بزرگی را در کشور انجام بدهند؛ مثلاً فرض کنید که در فلان منطقه آب شرب و آب مثلاً کشاورزی فلان منطقه کم آب را تأمین کنند، یا فلان پالایشگاه را بزنند یا نیروگاه مثلاً فرض کنید دویست مگاواتی ...، دو سه ماه بعد، من از ایشان پرسیدم، گفتم که این کاری که بنا بود این شرکت ها بکنند به کجا رسید، ایشان اطلاعی نداشت. گفت من سؤال می کنم به شما جواب می دهم. بعد از مثلاً یک هفته، دو هفته، ایشان یک گزارشی به من دادند، گفتند این گزارش را اینها دادند. من نگاه کردم دیدم این گزارش مهمل است؛ پوچ! اصلا این گزارش نشان دهنده هیچ اقدامی نیست، یک مقدار عدد و رقم پشت سر هم گذاشته اند. 

دکتر مخبر در شرح این رخداد: اینطور نبود که ایشان (شهید جمهور) نداند این گزارش خوب نیست. پیش از ملاقات با حضرت آقا، ایشان به من گفت هیچ کدام از این کارها به نتیجه نرسیده است (صحبت های شفاهی دکتر مخبر، فروردین 1404).

گزارشات غلط می تواند ناشی از عدم اشراف کامل به مسائل پیچیده باشد مانند گزارش و پیشنهاد غلط شرکت مشاور به مرحوم رفسنجانی در دوران دفاع مقدس برای طرح قطار سنگین به منظور افزایش ظرفیت راه آهن لرستان و کاهش دموراژ کشتی ها در بندر امام خمینی (تین 162747)، یا می تواند تلاشی باشد برای پوشاندن حقیقت و فرار از تعهدات مالی مانند شرکت های فوق.

کتاب " نقشه راه بلوغ " به بررسی مراحل و روش های دستیابی به کمال و بلوغ (رشد و پیشرفت) در حوزه های مختلف مدیریت، صنعت، خدمات و تکنولوژی پرداخته و با نگاهی سیستماتیک، سعی نموده ضمن آسیب شناسی اقتصاد، صنعت و ...  راهکارهایی برای دستیابی به اهداف عالی کشور با پیشنهاد روش های مناسب تصمیم گیری و بهبود مستمر ارائه دهد (تین 292879).

چرخه های کمال شامل سه رکن اصلی است: نرم افزار (اهداف و برنامه ها)، سخت افزار (اجرا و عملیات) و راه افزار (بازخورد و اصلاح) و تأکید شده برای دستیابی به کمال و مقاومت در مقابل مشکلات، باید این چرخه ها به طور مستمر تکرار و بهبود یابند.

سه گام اساسی برای یافتن مسیر صحیح و پایدار که به کمال و بلوغ (رشد و پیشرفت) منتج می گردد، در صفحه تحلیل قوت ها و ضعف ها تشریح گردیده که عبارتند از تصمیم شایسته یا انتخاب گزینه بهینه، اقدام بایسته براساس مقدورات و بهبود پیوسته.

چرخه های مثبت سبب رشد و بهبود پیوسته می گردد و چرخه های منفی سبب افت و تشدید ضعف ها می شود که عوامل یک نمونه چرخه های منفی را در تذکرات رهبر انقلاب به مسئولان می توان یافت که عبارتند از حرفهای سست و تصمیمات غلط.

فرمایش رهبری با خبرگان (14011204): شبهه ما را وادار می کند بیشتر فکر کنیم، بیشتر مطالعه کنیم، بیشتر مراجعه کنیم، بیشتر مشورت کنیم، بیشتر از کسی که بیش از ما می فهمد سوال کنیم، شبهه هم از این قبیل است، مراقب باشیم حرف سست نزنیم. و در جمع تولیدکنندگان (14001110) فرمودند: عامل اصلی این مشکلات، صرف تحریم نیست، بلکه تصمیم گیری های غلط یا کم کاری ها، باعث ... بوده است و در اول 1402 فرمودند: آنچه بنده از کلمه ی تحول به عنوان تحوّل اراده می کنم، عبارت است از تغییر بخش ها و نقاط معیوب؛ چه در نظام اسلامی، چه درجامعه ایرانی ... ضعف هایی داریم؛ این ضعف ها را باید شناسایی کنیم.

بسیاری از حرف های سست متکی بر گزارشات مهمل بوده و تصمیمات غلط در پی آن اتخاذ می گردد که به جای بهبود اوضاع، سبب ضعف می شود که نمونه آن در طرح احداث راه آهن سریع السیر تهران مشهد در برنامه جهشی ترانزیت 1401 پیشنهاد شده بود. 

این نگاه که هزینه آن 21 میلیارد دلار و نزدیک 68 درصد برنامه جهشی ترانزیت اعلام شد و با توجه به سرعت بالای 300 از نظر فناوری هم جذابیت بالایی داشت، توجه و تمرکز مدیریت وقت راه آهن را به خود معطوف کرد (که در کنار تجربه اندک مدیریتی با صنعت ریلی هم آشنایی ناچیزی داشت) و سبب تشدید مشکلات و ضعف روزافزون صنعت زیربنایی راه آهن گردید.

هرچند بسیاری از مدیران به گزارشات مهملی که می تواند خسارات سنگینی بر اقتصاد، فرهنگ و عدالت تحمیل نماید، توجه نمی کنند، اما رویکرد رهبری و برخورد و تذکر این مسئله نشان دهنده ضرورت بازبینی بسیاری از گزارشات را اثبات می نماید.