تهران در دوراهی درآمد و ترافیک

موضوع دریافت عوارض برای تردد در تونل‌های شهری تهران این روزها رونق خاصی گرفته و همه محافل خبری درباره این بحث می‌کنند که اگر بشود چه و اگر نشود چه؟ الگوهای خارجی و حتی برون‌شهری این ایده را تأیید می‌کنند اما مسائل اجتماعی سدی بر سر راه اجرای هر طرح و اقدام جدید است.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از همشهری، روابط عمومی شهرداری طی اطلاعیه‌ای اعلام کرده که هیچ طرحی را برخلاف مصالح عمومی اجرا نمی‌کند و هنوز طرح به شورای شهر هم نرسیده اما طرح چنین ایده‌ای در شرایط اقتصادی اجتماعی خاص کشور، دورنمای ناپیدایی دارد.

عوارض برای 6محور

اطلاعات رسیده به همشهری نشان می‌دهد «لایحه دریافت عوارض برای تردد از تونل‌های شهری و بزرگراه صدر» در راه شورای شهر است و ممکن است تردد در 6محور خودرومحور تهران پولی شود. پیش‌نویس این لایحه در معاونت برنامه‌ریزی شهرداری تنظیم شده و اداره تدوین قوانین و مقررات شهرداری تهران هم آن را بررسی کارشناسی و حقوقی کرده است. براساس این لایحه، تونل‌های نیایش، رسالت، توحید، شهدای غزه و امیرکبیر و بزرگراه طبقاتی صدر مشمول دریافت عوارض شده و خودروهای عبوری برای هر بار عبور باید رقمی را به‌عنوان عوارض پرداخت کنند که گفته می‌شود حداقل عوارض پیش‌بینی‌شده حدود ۳ هزار تومان خواهد بود. مولفه‌هایی که نرخ عوارض را تعیین می‌کند شامل طول تونل، داشتن معاینه فنی و معاینه فنی برتر و ساعت تردد خواهد بود. پیش از این نیز چنین لایحه‌ای از سوی شهرداری تهران ارائه شده بود که با توجه به شرایط اقتصادی آن زمان و افزایش ناگهانی قیمت‌ها، شهرداری ترجیح داد این لایحه را پیگیری نکرده و آن را از شورا پس بگیرد. آن زمان دلیل ارائه این لایحه عدالت در شهر عنوان شده بود.

نظر حناچی چیست؟

پیروز حناچی، شهردار فعلی تهران سال گذشته در یک نشست خبری به‌عنوان معاون فنی و عمرانی شهرداری اعلام کرده بود که بحث عوارض‌گرفتن از بزرگراه‌های فعلی یک بحث است و بحث عوارض گرفتن از بزرگراه‌های جدید بحث دیگر. ما می‌توانیم در بزرگراهی مثل بزرگراه شهید شوشتری که هنوز راه‌اندازی نشده، عوارض گرفتن را دنبال کنیم. اما اینکه الان این ایده شدنی است یا خیر، باید بررسی بیشتری صورت گیرد.

مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران درباره طرح عوارض بزرگراهی اعلام کرد: طرح اخذ بهای تردد از تونل‌های شهری در قالب لایحه از سوی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران پیشنهاد شده و این طرح هنوز به استحضار و تأیید شخص شهردار تهران نرسیده‌است. هرگونه طرحی که در دوره جدید مدیریت شهری به اجرا در‌می‌آید، در راستای مصلحت و منفعت عمومی جامعه خواهد بود و در این دوره هیچ‌گونه طرحی که برخلاف مصالح شهر و منافع شهروندان باشد، اجرا نمی‌شود.

علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران هم در توییتی نوشت: مرجع تصویب عوارض شهر و بهای خدمات، شورای شهر است. به گفته او، لایحه تعیین بهای خدمات تردد وسایل نقلیه در چند تونل و بزرگراه، هنوز به شورا ارسال نشده است.

حجت نظری، دیگر عضو شورای شهر نیز اعلام کرد که اخذ عوارض از خودروها برای تردد در تونل‌های شهری صرفا ایده‌ای است که معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار مطرح کرده و لایحه‌ای برای آن به شورا نیامده. مردم دستگاه پولسازی برای جبران کسری بودجه نیستند و با شناختی که از همکارانم دارم، این پیشنهاد در صورت ارائه به شورای شهر، رد می‌شود.

تجربه‌های خارجی

در وین خودروهای سبک برای عبور از بزرگراه‌ها باید 8یورو بپردازند. برخی از تونل‌ها مثل تونل آرلبرگ 8.50یورو عوارض تردد دارد. تونل فلبرتوئن نیز 10یورو عوارض دارد. برای تردد از بزرگراه‌های خاصی که منظره‌های سبز و المان‌های ویژه‌ای هم دارند، عوارض سنگین 26یورویی می‌گیرند. این در حالی است که رانندگی در بزرگراه‌های اتریش، بدون برچسب معتبر پرداخت عوارض، 400 تا4000یورو جریمه به همراه دارد. در بسیاری از شهرهای بزرگ آلمان نیز دریافت عوارض اینچنینی به شکل دیگری اجرا می‌شود. مثلا در بن و برلین برای خودروهای تک‌سرنشین، استفاده از برخی لاین‌های بزرگراه‌های خاص عوارض دریافت می‌شود. در سن‌دیگو در ایالت کالیفرنیا نیز از سال‌96 به بعد یک باند از بزرگراه‌های درون‌شهری مشمول عوارض ترافیک شد. خودرویی که از این باند استفاده می‌کند، اگر تک‌سرنشین باشد، بسته به میزان ترافیک و ساعت روز بین 50سنت تا 4دلار عوارض می‌پردازد. اگر به جز راننده یـک نفر دیگر هم در خودرو باشد، عوارضی به آن تعلق نمی‌گیرد. این عوارض برای سن‌دیگو سالانه رقمی معادل 2میلیون دلار درآمد دارد که صرف تجهیز و توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌شود. در لندن رانندگانی که می‌خواهند از خیابان‌های غربی شهر به‌خصوص محله‌های مرفه‌نشین «کنزینگتون»، «چلسی» و «ناتینگ‌هیل» عبور کنند، باید روزانه مبلغی حدود 11.50تا 12یورو بپردازند. پیامد چنین تصمیمی کاهش 22درصدی ترافیک طی سال‌های اخیر بوده است. از طرف دیگر، درآمدی بالغ بر 1.2میلیارد پوند برای مدیریت شهری داشته که صرف توسعه حمل‌ونقل عمومی، پیاده‌روسازی و طرح‌هایی برای ترویج دوچرخه‌سواری شده است. در این میان شبکه اتوبوسرانی، با سهم 960میلیون پوند بیشترین سهم را برده است.

نظر شهروندان مهم است

  محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران

طرح اخذ عوارض بزرگراهی در حال حاضر در حد یک پیشنهاد است و فعلا به‌صورت لایحه‌ای رسمی ارائه نشده، اما درصورتی که این لایحه از سوی شهرداری و معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری به شورای اسلامی شهر ارائه شود، اعضای شورا لایحه را بررسی می‌کنند و براساس کار کارشناسی و درنظر‌گرفتن جزئیات آن در این‌باره تصمصیم‌گیری خواهد شد.

 از طرف دیگر درصورت ارائه چنین لایحه‌ای، شورا به‌طور قطع مصالح عمومی و نظر شهروندان را درباره آن درنظر خواهد گرفت. اما فعلا این بحث درحد یک پیشنهاد است.

پیش‌شرط توسعه حمل‌ونقل عمومی

  محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار

یکی از تدابیری که در کشورهای جهان برای کاهش استفاده از خودرو تدارک دیده‌اند، دریافت عوارض از خودروها براساس طول مسافتی است که خودروها در سال می‌پیمایند؛ علاوه بر این، میزان آلایندگی خودروها هم در نرخ عوارض‌شان تأثیر دارد. البته ما قبول داریم که نمی‌شود این اقدامات را پیش از اینکه حمل‌ونقل عمومی درست شده باشد،  در دستور کار قرار داد اما می‌شود مسیر را دو‌طرفه به پیش برد تا کم‌کم به هم برسند؛ از یک‌طرف باید مدیریت پارک و عوارض بزرگراهی را با اعداد کم در دستور کار قرار داد و درآمدها را صرف توسعه حمل‌ونقل عمومی کرد و از سوی دیگر باید با هر بار بهبود حمل‌ونقل عمومی، اندکی عوارض بزرگراهی و هزینه پارک را افزایش داد.

دنبال منابع پایدار درآمدی باشیم

محمود میرلوحی،رئیس کمیته اقتصادی شورای شهر تهران

مدیریت شهری در دوره پنجم باید به سمت راه‌های دیگر درآمدزایی و ایجاد منابع پایدار برای اداره شهر باشد که یکی از این شیوه‌ها می‌تواند دریافت عوارض تردد از خودروها برای عبور از برخی تونل‌ها و معابر و بزرگراه‌های شهر باشد. البته این موضوع را ابتدا با شهروندان در میان می‌گذاریم و نظر آنان را اعمال خواهیم کرد. شهروندان هم اگر بدانند چنین راهکارهای افزایش درآمد مدیریت شهری منجر به توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی خواهد شد، تصور نمی‌کنم مخالفتی داشته باشند. به هر روی، مدیریت شهری ناگزیر است برای اجرای طرح‌های نیمه‌تمام و در دست اجرا که با کمبود منابع مواجه است، راه‌هایی را که سایر کشورها پیموده‌اند، به‌کار ببندد.

خط ویژه اتوبوس در تونل‌ها

مهرداد تقی‌زاده ، کارشناس ترافیک

در کشورهای اروپایی دریافت عوارض برای دسترسی به اتوبان و تونل، عادی است. هدف این است که عوارض از خودروهای شخصی بگیرند و در حمل‌ونقل عمومی هزینه کنند. پیشنهاد می‌کنم حالا که شهرداری چنین لایحه‌ای را به شورای شهر ارائه داده، همزمان در مسیرهایی مانند بزرگراه همت، حکیم، طبقه پایین صدر و برخی تونل‌ها کارهایی انجام شود. مثلا بزرگراه همت خط ویژه ندارد یا  در برخی تونل‌ها خط اتوبوس ایجاد شده اما در اختیار خودروهای شخصی است. بنابراین، ما باید برای ‌بزرگراه‌ها و تونل‌ها خط ویژه بگذاریم و به موازات آن می‌توانیم شرایطی را برای دریافت عوارض تعیین کنیم. این عوارض هم باید  همراه با اطلاع‌رسانی کامل صرف تقویت حمل‌ونقل عمومی شود.